حاکمیت برنامه‌ای برای تعامل با خیریه‌ها ندارد / فقدان سیاست‌گذاری کلان در امور خیریه

به گزارش خبرنگار ایکنا، چهارمین پیش‌همایش ملی خیر ماندگار با عنوان «بازیگران اجتماعی و سیاست‌گذاری امور خیر در ایران» شامگاه پنجشنبه، 20 آذر‌ماه همراه با سخنرانی رضا درمان، رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه، محمدرضا پویافر، عضو کمیته علمی همایش و هیئت علمی دانشگاه و نسیم یادگاری، مدیرعامل خیریه مانیز به صورت مجازی از سوی بنیاد خیریه راهبری آلاء برگزار شد.

در ابتدای این برنامه، رضا درمانی، رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه، طی سخنانی اظهار کرد: اگر بخش‌های مختلف جامعه را به منزله یک مثلث در نظر گیریم، یک رأس آن حاکمیت، رأس بعدی، بخش انتفاعی شامل شرکت‌های مختلف و رأس دیگر آن نیز خیریه‌ها و بخش غیرانتفاعی هستند.

وی در رابطه با ارتباطات موجود میان این بخش‌ها، بیان کرد: تکلیف حاکمیت و بخش انتفاعی تقریباً معلوم است و این بخش‌ها قانون‌ها و چارچوب ویژه خود را دارند که رابطه بین این دو بخش را به خوبی معین می‌کند. همچنین، بین بخش انتفاعی و خیریه‌ها نیز حداقل‌هایی از اشتراکات وجود دارد و می‌توانند تعاملاتی را با هم ایجاد کنند، اما بین بخش حاکمیت و خیریه‌ها یک علامت سؤال بزرگ وجود دارد و تکلیف این دو با یکدیگر معلوم نیست.

بلاتکلیفی بین حاکمیت و خیریه‌ها

درمانی گفت: البته این بلاتکلیفی بین حاکمیت و خیریه‌ها به خود مانیز بازمی‌گردد، چراکه هیچ‌گاه نتوانستیم انتظارات خود را به خوبی بیان و به سمتی حرکت کنیم که جایگاه خود را در جامعه مشخص کنیم. بنابراین، این مسئله همیشه وجود دارد و ما را آزار می‌دهد که اگر حاکمیت براساس آئین‌نامه و دستورالعمل‌های خود سندی به عنوان مجوز فعالیت برای ما صادر می‌کند، پیامد این مجوز چیست و چه انتظاراتی از ما دارد؟ آیا موضوعاتی از جنس تضاد منافع، شفافیت و پاسخ‌گویی برای ما وظیفه است یا مزیت؟ این مسائل نکاتی است که در فضای ابهام‌آمیز موجود، هر کدام از ما یعنی تمامی سمن‌های اجتماعی از نگاه خود بدان می‌نگریم و تکلیف خود را کاملاً معلوم نکرده‌ایم.

رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه افزود: امروز وقتی با برخی از افراد گفت‌وگو می‌کنیم، اشاره می‌کنند که خیریه‌ها در کشور چرخ پنجم هستند، یعنی بودن یا نبودن آن‌ها موضوع خیلی مهمی نیست. تأثیر این مسئله در بسیاری از موضوعات روز جامعه قابل مشاهده است. برای مثال شخص وزیر کشور در موضوع مبارزه با کرونا اذعان دارد که عملکرد ما در دوره اول شیوع این بیماری، موفق‌تر بود، چراکه به واسطه وجود سلول‌های اجتماعی خود یعنی سمن‌ها کنترل بهتری بر بیماری داشتیم، اما در دور دوم شیوع کرونا، موفقیت کمتری داشتیم، چون مشارکت اجتماعی را از دست دادیم.

وی ادامه داد: در جایی که نقش دولت پررنگ شد و ندانست که چگونه باید در این حوزه با سمن‌ها رفتار و تعامل کند و برنامه بالادستی برای فضا و فرصت حضور سمن‌ها نیز وجود نداشته باشد، این چنین اتفاقاتی رخ خواهد داد. به تعبیر یکی از دوستان، سازمان‌های مردم‌نهاد نقش «خواهر ناتنی» را در جامعه دارند، یعنی فقط حضور دارند و کسی برای آن‌ها پلن یا نقشه‌ای ندارد.

درمانی بیان کرد: متأسفانه شرایطی به وجود آمده که حتی در بحران‌های اجتماعی که سمن‌ها می‌توانند نقش بسیار مهی را بازی کنند، برعکس عمل شده و برای مثال بلافاصله در ابتدای امر، حساب‌های سازمان‌های مردم‌نهاد را مسدود می‌کنند تا بعدها اگر مشخص شد که این سازمان‌ها مضر و مزاحم نیستند، دوباره حساب آن‌ها باز شود. آیا به جز این است که ما در بخش بحران‌ها به سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان یک بازیگر جدی نیاز داریم؟ آیا رد پای این نوع وظیفه سمن‌ها اصلاً در اساس‌نامه سازمان‌ها مشاهده می‌شود؟ این اساس‌نامه را سازمان‌های بالادستی تدوین می‌کنند و طوری آن را تنظیم می‌کنند که گویا قرار است این سازمان‌ها فقط برای شرایط عادی کار کنند.

رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه گفت: حاکمیت در جایگاه درست خود ظاهراً هیچ برنامه‌ای برای تعامل، همکاری و یا حتی تعریف نقش برای سازمان‌های مردم‌نهاد که یکی از آن‌ها نیز خیریه‌ها هستند، نداشته و به نظر می‌رسد که قصد تعریف چنین چیزی را نیز ندارد. بنده به دلیل مسئولیتی که سال‌ها در حوزه مدرسه‌سازی داشتم، بارها در رابطه با بهره‌گیری از امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد با وزرای وقت آموزش و پرورش گفت‌وگو داشتم که هیچ‌کدام از ایشان پاسخ روشنی نداشتند. البته در برنامه توسعه ششم اشاراتی شده که خوب است نهادهای دولتی از این توانمندی‌ها استفاده کنند که این مسئله اصلا کافی نیست.

وی تصریح کرد: اگر سازمان‌های مردم‌نهاد بخواهند جایگاه صحیح خود در فضای ترسیم شده موجود را پیدا کنند، باید بتوانند فارغ از هر نوع ارتباطات و شبکه‌سازی‌های مختلف، جایگاه درست و معتبری را برای خود در اسناد بالادستی فراهم کنند. اگر این جایگاه ایجاد شود، خود به خود می‌توانیم در برنامه‌های اجرایی نیز حاضر باشیم و اگر تکلیف ما در برنامه‌های اجرایی مشخص شود، هر کدام می‌توانیم در چارچوب ساختار قدرت در برنامه‌های نهادهای بالادستی دولتی نقش‌آفرینی کنیم و براساس آن ارزیابی شویم. تا زمانی که ندانیم قصد رفتن به کجا را داریم و فضای پیرامونی ما چه انتظاراتی از ما دارد، طبیعتاً هر کاری که انجام می‌دهیم از نظر ما خوب است، اما مسئله اصلی این نیست و باید به فکر ایجاد جایگاه برای خود باشیم.

ضرورت تداوم فعالیت‌های اجتماعی

در ادامه، محمدرضا پویافر، عضو کمیته علمی همایش و هیئت علمی دانشگاه، در سخنانی با اشاره به سخنان وزیر کشور در مورد دوره‌های اول و دوم کنترل شیوع کرونا، بیان کرد: شاید از زمانی که به این موضوع فکر کردیم که با روی آوردن به روش همیشگی فراخوان و دعوت رسمی برای بسیج شدن مردم در بحران‌های اجتماعی، می‌توانیم برنامه‌ها را به خوبی پیش ببریم، دوباره در مسیر همیشگی نهادینه‌سازی امور اجتماعی و فرهنگی گام برداشتیم که این مسئله همانند گذشته جواب نداده و به نتایج معکوس رسیده‌ایم.

پویافر اظهار کرد: وقتی حاکمیت صدایی را منتشر می‌کند و پاسخ معکوس می‌گیرد، به این نتیجه می‎‌رسیم که اگر اجازه می‌دادیم تا فعالیت‌های اجتماعی به خودی خود ادامه پیدا کند و نقش حاکمیت به تسهیل، حمایت و نظارت محدود می‌شد، اتفاقات بهتر، متنوع‌تر و خلاقانه‌تری رخ می‌داد.

وی افزود: در این حوزه گویی با پدر همیشه نگرانی به مثابه حاکمیت مواجه هستیم که می‌ترسد تا نقشی را به فرزندان خود دهد که بتوانند کارها را انجام دهند. حاکمیت نگران این مسئله است که اگر فعالیتی را به سازمان‌های مردم‌نهاد بسپارد، برنامه‌ها به انحراف کشیده شده و موجب اتلاف منابع شود، در صورتی که به نظر می‌رسد فعالان اجتماعی خیلی بهتر می‌توانند با حداقل منابع و با تنوع و خلاقیت بیشتری کارها را به سرانجام برسانند.

همچنین، در ادامه این برنامه، نسیم یادگاری، مدیرعامل خیریه مانیز، طی سخنانی با بیان اینکه فرآیند امر خیر، خودانگیخته است، گفت: ما نباید این فرآیند را با وظایف دولت مخلوط کنیم، مشکلی که امروز با آن مواجه هستیم این است که نقش فعالیت‌های اجتماعی از جمله حیطه فعالیت و قدرت مشارکت آن‌ در نظام تصمیم‌گیری هیچ گاه در بحث سیاست‌گذاری کلان حاکمیت مشخص نشده است.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از سمن‌ها نسبت به ایجاد شبکه‌های مختلف اقدام می‌کنند، ادامه داد: سازمان‌های مردم‌نهاد و سمن‌ها فکر می‌کنند که با ایجاد شبکه‌های فراوان، دارای قدرت بیشتری خواهند شد، اما تا زمانی که این سازمان‌ها از سوی حاکمیت به رسمیت شناخته نشوند، هرگونه ایجاد شبکه علیه خود آن‌ها استفاده می‌شود.

یادگاری با اشاره به اینکه اگر امروز کمکی از سوی خیّران و افراد مختلف به سازمان‌های اجتماعی می‌شود، به واسطه اعتبار شخصی افراد در سمن‌های مختلف است، بیان کرد: متأسفانه هنوز نظامی که در آن شفافیت و پاسخگویی مدون باشد و سمن‌ها در چارچوب آن بدانند که وقتی فعالیتی را در حوزه‌ای انجام می‌دهند، باید به چه کسی و چگونه پاسخ دهند، وجود ندارد.

مدیرعامل خیریه «مانیز» ادامه داد: به دلیل عدم وجود نظام مشخص برای سمن‌ها، حتی اگر این سازمان‌ها عملکرد خوبی نیز از خود ارائه دهند، به دلیل عدم وجود یک سیاست کلان در حوزه امر خیر، تمام فعالیت آن‌ها در هاله‌ای از ابهام فرو خواهد رفت و هر عملی که انجام دهند ممکن است روزی علیه خود آن‌ها به کار گرفته شود.

وی با اشاره به اینکه به دلیل عدم وجود نظام مشخص برای فعالیت‌های اجتماعی، نمی‌توانیم به این سؤال پاسخ دهیم که اصولاً امر خیر در چه حوزه‌هایی اتفاق می‌افتد، افزود: به همین دلیل است که بخش اجتماعی ما مشروعیت نداشته و پیش‌بینی‌پذیر نیست. این امر باعث می‌شود که فعالان اجتماعی برای جذب نیروهای توانمند خون دل‌ها بخورند. تعداد سازمان‌های اجتماعی که در حوزه‌هایی غیر از حوزه درمانی فعالیت دارند، بسیار فراوان است اما هیچ‌کدام از آن‌ها قدرت چندانی ندارند، چراکه نیروی انسانی توانمند برای انجام کارهای داوطلبانه جذب آن‌ها نمی‌شود.

عدم مشروعیت بخش اجتماعی

یادگاری با بیان اینکه عدم مشروعیت بخش اجتماعی که به دلیل فقدان سیاست‌گذاری کلان حاکمیت در این حوزه است، آسیب فراوانی به سازمان‌های مردم‎نهاد و خیریه وارد کرده است، اظهار کرد: این مسئله باعث شده است تا بعضا اختلافاتی نیز میان سازمان‌های اجتماعی فراوانی که در کشور وجود دارد، ایجاد شود.

مدیرعامل خیریه «مانیز» با بیان اینکه این عدم مشروعیت با توجه به اینکه حاکمیت امروز باید تمامی انرژی خود را روی بخش اجتماعی قرار دهد، نوعی فاجعه است، افزود: به همین دلیل ما نمی‌توانیم جامعه خود را بر روی یک دیوار کج بسازیم. در شرایط فعلی تمام نهادهای اجتماعی ادعا می‌کنند که کار صحیح را انجام می‌دهند، چراکه هیچ سازمان و نهاد حاکمیتی انتظارات و کار درست را برای آن‌ها تعریف نکرده است.

وی با بیان اینکه سیاست‌گذاری کلان به تفکری کل‌نگر نیاز دارد تا به درستی در مورد جامعه بیندیشد، تصریح کرد: امروز تعداد افراد و سیاست‌گذارانی که به جامعه بیندیشند بسیار اندک است. در این شرایط حوزه‌هایی مانند امر خیر کاملا بی‌اهمیت به نظر می‌رسند، چراکه در این حوزه نهادهای حاکمیتی مانند اوقاف و ... فعالیت می‌کنند و دیگر جایی برای نظام‌مندی بخش اجتماعی وجود ندارد.

در ادامه، رضا درمانی، رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری، با اشاره به اینکه شکاف قدرت بین حاکمیت و سمن‌ها بسیار عمیق است، بیان کرد: سازمان‌های مردم‌نهاد نه تنها در حوزه مشارکت و تعامل با حاکمیت و نهادهای مختلف حاکمیتی، بلکه در حوزه مدیریت خود نیز بسیار ضعیف هستند. واقعیت این است که حتی بسیاری از اوقات به سختی می‌توان به سمن‌ها عنوان سازمان داد و سازمانی که تا این حد ناتوان است، طبیعی است که در گذران امور خود نیز با مشکلات فراوان مواجه است، چه رسد به اینکه بخواهد در موضوعات کلان و بالادستی مداخله کند.

درمانی ادامه داد: سازمانی می‌تواند در امور بالادستی اظهار نظر و عرض اندام کند که قدرت مالی و توانایی فکر کردن و مذاکره داشته باشد و بتواند یک پروژه مطالعاتی را تعریف راهبردی کند و به نتیجه برساند. این سازمان باید بتواند تا خوراک اطلاعاتی کافی برای تئوری دادن را به دست آورده و نظریه‌پردازی کند.

رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری با بیان اینکه ما در رابطه با مسائل مختلف مربوط به سازمان‌های مردم‌نهاد چه در حوزه‌های تخصصی و چه در حوزه‌‌های عمومی مانند مدیریت این سازمان‌‌ها به خوبی عمل نکرده‌ایم، گفت: با توجه به این مسئله، کاملاً طبیعی است که این سازمان‌ها ضعیف بوده و قدرت چندانی نداشته باشند و این ضعف باعث می‌شود تا ناخودآکاه به سمت عدم شفافیت سوق داده شوند.

وی اظهار کرد: برای اینکه بتوانیم اثرات فضای ضعف کنونی را در بلندمدت کمرنگ کرده و به سمت فضای مطلوب پیش برویم، باید به گفت‌وگوی فراوان با یکدیگر پرداخته و قدرت تحمل و نقدپذیری خود را بالا ببریم. اگرچه امروز فرهنگ شبکه‌سازی در میان سمن‌ها آن‌چنان که باید و شاید جا نیفتاده است، اما می‌توانیم با گفت‌وگو و تعامل به این موضوع دست پیدا کنیم.

درمانی با بیان اینکه یکی از راه‌های کمرنگ کردن ضعف سمن‌ها، مسئله حضور آن‌‎ها در عرصه‌های مختلف است، افزود: اگر این سازمان‌های مردم‌نهاد همه جا حضور داشته باشند و سعی کنند تا در تمامی زمینه‌ها یک صندلی برای خود به دست آورند، می‌توانند اندک‌اندک نقاط ضعف خود را به خوبی شناسایی کرده و به نوعی استراتژی دست پیدا کنند تا بتوانند فضاهای پاسخ داده نشده را کشف کرده و ضمن به دست آوردن راهکارهای مختلف، به سمت راه حل اساسی حرکت کنند.

ضرورت توانمندسازی سمن‌ها

رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری با اشاره به اینکه سمن‌های جامعه باید آن‌چنان توانمند شوند تا بتوانند جایگاه خود را در برنامه‌‎های نهادهای بالادستی تثبیت کنند، اظهار کرد: سازمان‌های مردم‌نهاد برای کاهش شکاف قدرت با حاکمیت، باید نسبت به توانمندسازی خود به شدت اقدام کنند. امروز متأسفانه بخش زیادی از سمن‌های موجود، خود شاخه‌ای از سازمان‌های انتفاعی هستند که فقط برای بالابردن برخی از انسان‌ها از نردبان قدرت اجتماعی تشکیل شده‌اند که این مسئله نیز از مشکلات موجود سمن‌هاست.

وی با بیان اینکه بخش اجتماعی باید ابتدا مشکلات درونی و فضای فکری نادرست خود را تصحیح کند، ادامه داد: راندمان، اثربخشی و بهره‌وری از جمله مفاهیمی هستند که جای آن‌ها در میان سازمان‌های مردم‌نهاد بسیار خالی است. سمن‌ها باید خود را از سایه شرکت‌های دولتی و انتفاعی خارج کنند تا بتوانند از فرصت‌های خود به درستی استفاده کرده و از سرمایه‌های اجتماعی بهره گیرند.

در ادامه، محمدرضا پویافر، عضو کمیته علمی همایش و هیئت علمی دانشگاه، در سخنان کوتاهی اظهار کرد: این مسئله که سازمان‌های مردم‌نهاد به دنبال اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت هستند، گویی بازخوردی از شرایط جامعه ماست که در تمامی فعالیت‌های گروهی و ساختارهای جمعی جامعه مشاهده می‌شود.

وی با بیان اینکه سازمان‌های مردم‌نهاد به تأسی از بسیاری از سازمان‌های رسمی کشور به سمتی حرکت می‌‎کنند که برنامه‌های خود را در کوتاه‌مدت و به سرعت به سرانجام رسانند، تصریح کرد: البته این مسئله یکی از ضعف‌های سمن‌های اجتماعی است که مسئولان آن‌ها باید نسبت به رفع این مشکلات اقدام کنند.

همچنین، نسیم یادگاری، مدیرعامل خیریه «مانیز» در ادامه این برنامه با بیان اینکه باید به این مسئله دقت کنیم که سیاست‌گذاری امر خیر در کشور چگونه اتفاق افتاده و چه ضعف‌هایی دارد؟ گفت: امروزه اصلاً در بخش اجتماعی پدیده‌ای به نام سازمان نداریم و هنوز امر خیر را به عنوان یک کنش فردی مبتنی بر همدلی موقعیتی می‌پنداریم، چراکه مفهومی از تعاملات اجتماعی مانند فعالیت در سازمان‌های خیریه در ذهن نداریم.

یادگاری با بیان اینکه هنوز تعریف مشخصی از سازمان‌های اجتماعی در سطح جامعه ما وجود ندارد و مردم تصور می‌کنند که کسانی که در این سازمان‌ها فعالیت می‌کنند، حتی نباید حقوق و دستمزدی دریافت کنند، افزود: سازمان‌های اجتماعی باید برای خود پروژه‌های اجتماعی بلندمدت ویژه تعریف کرده و آن‌ها را به سرانجام برسانند، چراکه این امر موجب تقویت آن‌ها شده و می‌توانند انتظارات نهادهای مختلف را برآورده کنند.

سازمان‌های اجتماعی تعریف شوند

وی با بیان اینکه سازمان‌های مردم‌نهاد برای سیاست‌گذاری امر خیر از حاکمیت انتظار دارند که تعریف مشخصی از بخش اجتماعی، فعالیت‌ها و سازمان‌های مربوط به آن و انتظارات خود از آن را ارائه دهد، تصریح کرد: نمی‌توانیم بگوییم که باید ابتدا خود را توانمند کنیم و سپس از حاکمیت بخواهیم حالا که ما توانایی داریم، برای ما سیاستگذاری کند.

مدیرعامل خیریه مانیز با اشاره به اینکه امروز در بخش اجتماعی فقط به درآمدزایی پرداخته می‌شود، بیان کرد: تا زمانی که چنین نگاه‌هایی نسبت به فعالیت سمن‌های اجتماعی در سطح جامعه وجود دارد، سازمان‌های اجتماعی نیز با یکدیگر در رقابت بوده و هیچ فعالیت مشترکی انجام نخواهند داد.

یادگاری با بیان اینکه امروز در دنیا با تئوری سه بخشی در جامعه مواجه هستیم که شامل بخش دولتی، خصوص و اجتماعی می‌شوند، افزود: در قانون اساسی نیز موضوع بخش تعاونی مطرح شده که متأسفانه بلاتکیلف است و باید نقش سازمان‌های اجتماعی و مردم‌نهاد در آن مشخص شود.

وی تصریح کرد: حاکمیت نقش بسیار مؤثری در ثبات و امنیت جامعه دارد و به همین دلیل باید در سیاست‌گذاری کلان نیز به موضوع سازمان‌های مردم‌نهاد پرداخته و تعریف مشخصی برای این سمن‌ها و چگونگی فعالیت و انتظارات از آن‌ها ارائه کند تا مشکلات این بخش نیز اندک‌اندک مرتفع شود.

در ادامه، رضا درمانی، رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری، در سخنانی با اشاره به اینکه تکلیف ما با بسیاری از موضوعات هنوز روشن نشده است، گفت: سازمان‌های مردم‌نهاد باید تکلیف خود را با خیلی از مسائل معلوم کنند که یکی از آنها، هزینه‌های سربار و درآمدهای سمن‌هاست.

وی با بیان اینکه تکلیف سازمان‌های مردم‌نهاد در ارتباطشان با دولت نیز مشخص نیست، اظهار کرد: در این رابطه باید به این سؤال پاسخ دهیم که آیا سمن‌ها ارتباط با دولت را فقط برای درآمدزایی می‌خواهند یا خیر. همچنین، باید انتظارات خود را در این زمینه دسته‌بندی کنیم تا بتوانیم تکلیف خود را با حاکمیت و نهادهای وابسته به آن مشخص کنیم.

رئیس شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری ادامه داد: سازمان‌های مردم نهاد باید ابتدا انتظارات خود از حاکمیت و نهادهای بالادستی را مشخص کنند و سپس به سمت برنامه‌ریزی برای تثبیت جایگاه خود در میان نهادهای بالادستی حرکت کنند. شرایط کنونی جامعه به نحوی است که اگر بدانیم انتظاراتمان چیست، این فرصت برای ما وجود دارد که جایگاه خود را ایجاد و تثبت کنیم.

ضرورت تعریف پروژه‌های بلندمت

درمانی با بیان اینکه سازمان‌های مردم‌نهاد در بحث ارزیابی اثربخشی فعالیت‌های خود بسیار ضعیف هستند، اظهار کرد: سمن‌های مختلف اجتماعی باید به جایگاهی برسند که بتوانند ضمن محاسبه میزان اثرگذاری طرح‌های خود در جامعه، از تجربیات خود در این زمینه در طرح‌های آتی استفاده بهینه کرده و یک نوع مدل ثربخشی برای خود تعریف کنند.

همچنین، نسیم یادگاری، مدیرعامل خیریه مانیز طی سخنان پایانی خود در این نشست بیان کرد: تا زمانی که سیاست‌گذاری کلان برای سازمان‌های اجتماعی انجام نشود و سازمان‌هایی مشروع با حوزه فعالیت مشخص نداشته باشیم، بخش اجتماعی جامعه مملو از انسان‌هایی خواهد بود که برای التیام وجدان ناآرام خود، کار خیر می‌کنند.

وی افزود: هنگامی که اشخاص فقط برای وجدان ناآرام خود کار خیر می‌کنند، مفهوم سازمان معنایی نخواهد داشت و این آمال افراد است که منجر به عمل خیر می‌شود. بنابراین، پروژه‌های اجتماعی نیز به سمت برانگیختن احساسات مردم رفته و به صورت کوتاه‌مدت تعریف می‌شوند. فعالان اجتماعی باید به صورت مستقیم به مسائل اجتماعی و پروژه‌های تأثیرگذار بلندمدت بپردازند تا اثربخشی لازم را داشته باشند که برای این کار نیز نیاز به نیروی متخصص و برنامه‌های سازمانی مشخص دارند.

مدیرعامل خیریه مانیز ضمن تأکید بر مسئله کوتاهی دولت در امر سیاست‌گذاری برای بخش اجتماعی، بیان کرد: اگر دولت این سیاست‌گذاری را نداشته باشد، مشکلات سمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد حل نخواهد شد و چنانچه این برنامه‌یزی انجام شود، مسیر شغلی جدیدی شکل گرفته و پروژه‌های کوچک به پروژه‌های بلندمدت و متنوع تبدل خواهد شد.

یادگاری با بیان اینکه بخشی از مشکلات موجود در راه فعالیت سازمان‌های اجتماعی به خود این سازمان‌ها و بخش دیگری از مشکلات آن‌ها به ساختار این سمن‌ها بازمی‌گردد، اظهار کرد: مشکلات ساختاری را دولت باید حل کند تا برنامه‌های خیرخواهانه جامعه از حالت التیام وجدان‌های ناآرام به سمت سازمان‌های اجتماعی حرفه‌ای سوق داده شود.