هفتمین شماره فصلنامه «اخلاق پژوهی» منتشر شد

به گزارش ایکنا، هفتمین شماره از فصلنامه علمی ـ پژوهشی «اخلاق پژوهی» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه قرآن و حدیث و سردبیری حجت‌الاسلام هادی صادقی از سوی پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی اسلامی منتشر شد.

این شماره از فصلنامه «اخلاق‌پژوهی» حاوی شش مقاله با عناوین «تبیین انتقال از جهان اول اخلاق به جهان دوم آن» به قلم امیر دیوانی، «مُدل مفهومی ظرفیت‌سازی اخلاق برای فهم نشانه‌های توحیدی» به قلم عباس پسندیده «اخلاق پژوهش در مرحله دست‌یابی به نتیجه» نوشته محمدرضا جباران «بررسی و نقد ساختار فضیلتِ فکری در معرفت‌شناسی فضیلت‌محور لیندا زاگزبسکی» نوشته صادق میراحمدی «تحلیل دروغ مصلحت‌آمیز و امکان روایی اخلاقی آن در حوزه حقوق کیفری» به قلم امیر مرادی، محمد آشوری، محمدعلی مهدوی‌ثابت و نسرین مهرا و «واکاوی پدیدارشناسانه خشونت خانگی؛ یک دورنمای اخلاقی» نوشته علیرضا صیادمنصور است.

تبیین انتقال از جهان اول اخلاق به جهان دوم آن

در چکیده مقاله «تبیین انتقال از جهان اول اخلاق به جهان دوم آن» به قلم امیر دیوانی آمده است: قانون علیی و معلولی امکانیْ به دو بخش طبیعی و عقلی تقسیم می‌‌شود. بخش اول، بر جهان طبیعت و بخش دوم بر جهان عقلْ حاکم است. انسان‌‌، از آن جهت که صاحب بدن و صاحب عقل است‌‌، این دو جهان را در خود جمع کرده است، لیک در درون این اجتماع میان این دو جهان نبردی شکل می‌‌گیرد تا قلمرو هر یک در سیطره دیگری درآید. پیروزی عقل بر غرایز یا پیروزی اراده عقلی بر امیال طبیعی، جواز ورود انسان ساکن طبیعت را به جهان اولِ اخلاق می‌‌دهد. آنچه در این نوشتار می‌‌آید، تبیین حرکت عقل از جهان اول به جهان دوم اخلاق است؛ جهانی دورتر از جهان طبیعت و خطرهای آن و جهانی فراتر از جهان اول اخلاق در تعین اراده بر حسب قوانین اخلاق. در این جهان دوم‌‌، همه قوانین جهان اول برقرار است‌‌، لیک یک محتوا به همه آنها افزوده می‌شود که چونان فصل مقوِّم جهان دوم است و کسانی را در خود می‌‌پذیرد که آن فصل را در نیروی عقل خود فعّال کرده باشند.

مُدل مفهومی ظرفیت‌سازی اخلاق برای فهم نشانه‌های توحیدی

در چکیده مقاله «مُدل مفهومی ظرفیت‌سازی اخلاق برای فهم نشانه‌های توحیدی» نوشته عباس پسندیده می‌خوانیم: شناخت حقیقی خدا از اساسی‌ترین اهداف خلقت انسان است که از راه نشانه‌های توحیدی قابل دست‌یابی است‌‌، اما برای هر کسی حاصل نمی‌شود. هدف این پژوهش، بررسی نقش اخلاق در فهم نشانه‌های توحیدی بر اساس آیات قرآن کریم و دست‌یابی به مُدل مفهومی آن است. نوع تحقیق کتابخانه‌‌ای و روش آن توصیفی۔تحلیلی از جنس روش کلاسیک در مطالعات دینی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد چهار صفت تقوا‌‌، شُکر و صبر‌‌، موجب فهم نشانه‌ها از آیات الهی می‌شوند. این صفات‌‌، در درجه نخست موجب فراهم کردن شرایط تفکر و تدبّر و در درجه بعد موجب آمادگی برای پذیرش لوازم معرفت توحیدی می‌شوند. از این‌رو‌‌، هنگام مواجهه با نشانه‌های توحیدی‌‌، آمادگی‌های معرفتی و عملی توسط فرد ارزیابی می‌شوند و چنان‌چه نتیجه مثبت بود‌‌، فرایند فهم و پذیرش توحید آغاز می‌گردد. نتیجه این پژوهش آن است که برای توسعه فهم نشانه‌های توحیدی در بین افراد‌‌، باید صفات تقوا‌‌، شُکر و صبر را در آنان به وجود آورد.

اخلاق پژوهش در مرحله دست‌یابی به نتیجه

در چکیده مقاله «اخلاق پژوهش در مرحله دست‌یابی به نتیجه» نوشته محمدرضا جباران آمده است: در همه حوزه‌ها، اصول اخلاقی بر اصول نظری و اصول نظری بر مبانی فرانظری تکیه دارند و به همین دلیل، کنش‌گر در صورتی به یک اصل اخلاقی ملتزم می‌شود که آن اصل و اعتقاد از بینش‌های نظری و پارادایمی او برآمده باشد. اصول نظری اخلاق در مرحله دست‌یابی به نتیجه با دیگر مراحل پژوهش متفاوت است و به تبع‌‌، اصول اخلاقی پژوهش در این مرحله با دیگر مراحل پژوهش متفاوت‌اند. این اصول نظری اقتضا دارند که پژوهنده در این مرحله‌‌، جانب مردم را بگیرد و مطابق با سود آن‌ها نتیجه خود را منتشر یا کتمان کند و فعل و رفتاری انجام دهد که جامعه از حاصل پژوهش او بیشترین منفعت و کمترین زیان را ببرد. بنابراین، پژوهشگر هنگام رسیدن به نتیجه پژوهش، از نظر اخلاقی موظف است اگر نتیجه کارش را برای جامعه انسانی زیان‌بار می‌داند، به صورتی آن را از دسترس خارج کند که راه زیان بسته شود و اگر چنین نیست، بدون هراس‌‌، به زبانی آشنا‌‌، با دقّت و امانت‌داری نتیجه را منتشر کند و برای پذیرفتن نقدهای عالمان منتظر بماند. این تحقیق در صدد است اصول نظری اخلاق این مرحله را به‌ دست آورد و اصول اخلاقی آن را تدوین و پیشنهاد کند.

تحلیل دروغ مصلحت‌آمیز و امکان روایی اخلاقی آن در حوزه حقوق کیفری

در چکیده مقاله «تحلیل دروغ مصلحت‌آمیز و امکان روایی اخلاقی آن در حوزه حقوق کیفری» به قلم امیر مرادی، محمد آشوری، محمدعلی مهدوی‌ثابت و نسرین مهرا می‌خوانیم: در این مقاله‌‌، به تحلیل مفهوم و ماهیت دروغ مصلحت‌آمیز‌‌، معیارِ شناسایی مصلحت و شرایط توجیه آن و همچنین لوازم و ثمرات آن در حوزه حقوق کیفری‌‌‌، پرداخته می‌شود تا به این نتیجه نائل شویم: دروغ مصلحت‌آمیز در حالت استثنایی و با شناسایی مصلحت و قاعده برتری اهم بر مهم‌‌، توسط کسی که صاحب فضیلت فکری مقدم بر فضایل اخلاقی باشد و خِرد عملی او بتواند مصلحتی را که رعایتش با اخلاق مناسبت دارد بشناسد‌‌، قابل توجیه است؛ حق دروغ‌گفتن در شرایط استثنایی وجود ندارد و دروغ مصلحت‌آمیز با تحقّق عناصرش‌‌، صرفاً قابل توجیه اخلاقی است؛ علی الاصول در گستره دانش حقوق کیفری‌‌، تسرّی توجیه وارده در مورد دروغ مصلحت‌آمیز‌‌، به سوگند و شهادت دروغ‌‌، همچنین طرح شکایت و دفاع دروغ‌‌، مبتنی بر قیاس است و جایز نیست و رعایت صداقت در دادرسی‌های کیفری و به‌ویژه نحوه جمع‌آوری ادله و به‌دور از ‌‌‌هر گونه دروغ‌‌، ضروری است. مواجهه صادقانه در تحقیق از متهمان‌‌، از مقدمات واجب اصل مشروعیت جمع‌آوری ادلّه است. صاحب‌منصبان نظام عدالت کیفری در گستره حرفه تخصصیشان نیز باید به‌دور از هر گونه فریب و دروغ‌‌، اقدام کنند.

نشریه اخلاق‌پژوهی که به همت جمعی از اخلاق‌پژوهان و با حمایت پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی اسلامی منتشر می‌شود، پنجره‌ای گشوده به افق بحث‌های چالش‌بر‌انگیز حوزه اخلاق است و بر آن است تا آوردگاه آرا و انظار اندیشمندان و فرهیختگان نواندیش و نظریه‌پرداز باشد و در همین راستا، پذیرای آثار پژوهشگران و اساتید حوزوی و دانشگاهی است.

یادآور می‌شود، نشریه «اخلاق‌پژوهی» در نود‌و‌هفتمین جلسه شورای اعطای مجوزها و امتیازهای علمی، به استناد مصوبه ۵۸۵ شورای عالی حوزه‌های علمیه، حائز رتبه علمی - پژوهشی شد.

جهت دسترسی به مقالات اینجا کلیک کنید.