«شحات محمد انور» و شهرتی که بر سنش سبقت گرفت + صوت
میزان ابداعات شحات محمد انور در استفاده از تحریرهای مختلف و ملودی‌ها کاملا ملموس است و همین امر تلاوت‌های شحات را خیلی متنوع‌تر از سایر قراء کرده است.
به گزارش ایکنا، استاد شحات محمد انور در اول ژوئیه 1950 در روستای کفرالوزیر، استان قهليه مصر، متولد شد. بيش از سه ماه از ولادت او نگذشته بود كه پدرش را از دست داد و در هشت‌سالگی حافظ کل قرآن شد.
اساتید چون «سعيد عبدالصمد الزناتى» و «حمدى زامل» از جمله قاریانی بودند که با حضور در محافل قرآنی محل سکونت استاد شحات انور، فضا را عطرآگین می‌کردند و همین امر موجب شد که استاد، امر تلاوت قرآن را پیگیری کند. از ویژگی بارز استاد شحات انور، می‌توان به درخشش ناگهانی ایشان و طی کردن پله‌های ترقی به سرعت اشاره کرد و همین تلاوت‌های ویژه تا پیش از 20 سالگی، موجب شد که نامش بر سر زبان‌ها بیفتد و به ایشان توجه ویژه شود. ایشان در این فرصت کم توانست از خود شخصیت قوی بسازد به گونه‌ای که با عزت نفسی که داشت، رشد و پیشرفت کرد.
استاد کوچک
درباره خاطرات ايام كودكى خود اين‌گونه سخن می‌گويد: «در آن دوره من با حفظ كردن قرآن كريم سعادتى وصف‌ناشدنى يافتم، به ویژه پس از اتمام حفظ قرآن و در اثنای يادگيرى تجويد آن، به خاطر اين‌كه صداى زيبایى داشتم و ادای لحن من شبيه ادای قاريان بزرگ بود بر هم‌دوره‌اى‌هايم پيشى گرفته و در ميان آنان به «استاد كوچك» شناخته شدم و اين موضوع آن‌ها را خشنود مى‌كرد. هم كلاسى‌هايم در مكتب به دنبال فرصت بودند كه استاد مشغول كارى شود تا از من بخواهند كه با تجويد، آيات قرآن را برايشان بخوانم و چنان مرا تشويق مى‌كردند كه گویى من قارى بزرگى هستم.»
چنين جوانی كه به طور مرتب می‌درخشيد و قرآن كريم از حنجره او مانند آب جاری در آب‌راه جريان داشت و شهرت او بر سن او بسيار سبقت گرفته بود آن قدر شايسته بود كه رئيس مركز شهر «ميت غمر» دعوت‌نامه‌ای برای او بفرستد و او را به يكی از مناسبت‌های دينی كه مرحوم دكتر «كامل البوهی» اولين رئيس راديو در آن حضور داشت، فرا بخواند.
مرحوم استاد شحات انور درباره اين ماجرا اين‌چنين می‌گويد: «طبق تاريخی كه مقرر شده بود به راديو رفتم، ولی هيأت داوران با وجود اعجاب شديدشان نسبت به خواندن من گفتند بايد مدتی برای فراگيری نغمه‌ها و دستگاه‌ها كلاس ببينی، من از استاد «محمود كامل» و استاد «احمد صدقی» از چگونگی كار سؤال كردم و آن‌ها من را به آموزشگاه موسيقی راهنمايی كردند، دو سال به آموزشگاه رفتم و همه مقامات و الحان قرآنی را با كيفيت عالی فرا گرفتم تا سال 1979 ميلادی كه دوباره تقاضانامه‌ام برای ورود به راديو را نوشتم كه سرانجام موفق شدم و آن‌ها برنامه‌ای برای تلاوت‌هايم به من دادند و از آن پس بود كه به راديو راه يافتم.»
استاد شحات انور، بارها از طرف وزارت اوقاف مصر و بسياری از وقت‌ها به دعوت‌های خصوصی ميليون‌ها نفر از دوست‌داران قرآن كريم در خارج از مصر در لندن، لوس‌آنجلس، آرژانتين، اسپانيا، فرانسه، برزيل، كشورهای حاشيه خليج فارس، نيجريه، زَئير، كامرون و بسياری از دولت‌های آسيایی به ویژه ايران سفر كرد و به قول خودش در همه اين مسافرت‌ها جز رضای خداوند و بهروزی مسلمين نيت ديگری نداشت.
شحات محمد انور سه فرزند پسر و شش فرزند دختر دارد و همگی آن‌ها از جمله حافظان كل قرآن كريم به شمار می‌روند كه «انور شحات محمد انور» و «محمود شحات محمد انور» بارها به جمهوری اسلامی ايران سفر كرده و به تلاوت قرآن پرداخته‌اند. ایشان در چهار سال پایان عمر خود به دلیل بیماری کبد در محافل قرآن تلاوت نمی‌کردند و مدتی در بیمارستان خاتم‌الانبیا(ع) تهران بستری بودند و سرانجام 57 سالگی به لقاءالله پیوستند.
گزارش ایکنا حاکی است، مسعود نوری از قاریان ممتاز و مدرس قرآن درباره شحات محمد انور گفت: ایشان در دوران جدید تلاوت، لحن‌های گذشته را که به تکرار دچار شده بود با تکنیک‌هایی، تجدید لحن ایجاد کرد. در قراء نسل اول «محمد رفعت» بوده است و در قراء نسل دوم «مصطفی اسماعیل» این نقش را دارد و در قراء نسل سوم «حصان» و در قراء نسل چهارم «شحات محمد انور» این نقش را داشته است.
قراء جدید به لحن بیانی توجه ندارند
وی با اشاره به اینکه تلاوت‌های ایشان از منظرهای مختلف تمام نکات مثبت را دارد، در این باره افزود: البته هر چه از نسل اول قراء مصری فاصله می‌گیریم تا نسل چهارم، از میزان حزن تلاوت‌ها کاسته می‌شود و به سمت بهجت در تلاوت، نزدیک‌تر می‌شویم و این امر طبیعی و تاریخی است و نه اینکه مختص به شحات باشد. بنابر این می‌توان گفت هرچه از نسل اول قاریان مصری جلوتر می‌آییم به میزان ابداعات و ملودی‌ها و نغمه‌پردازی‌ها افزوده شده است، اما می‌توان گفت در تلاوت مرحوم شحات، نوعی تعادل وجود دارد اینگونه نیست که همه تلاوت‌هایشان شاد باشد، بلکه تلاوت‌هایی چون سوره مبارکه کهف و شمس ایشان، واقعا محزون و تأثیرگذار است.
نوری با اشاره به اینکه متأسفانه در قراء جدید خیلی به لحن بیانی توجه ویژه نمی‌شود، تصریح کرد: یعنی تطابق آهنگ‌های انتخاب شده و نحوه تلاوت براساس معنای آیات، مد نظر قرار نمی‌گیرد، اما استاد شحات در تمامی تلاوت‌ها به این موضوع توجه ویژه داشتند حتی طی تلاوت‌هایی که در ایران انجام داده‌اند باز هم به معنای آیات توجه داشتند و تأثیرگذاری معنوی در مستمع دیده می‌شود. چنانکه اجرای برخی از قاریان مصری که به ایران آمده‌اند با تلاوت‌هایشان در مصر تفاوت فاحش داشته است.
نحوه اوج‌گیری در تلاوت
وی ادامه داد: تنوع ایشان در نحوه استفاده از اوج‌گیری و برنامه‌هایی که در پیاده کردن لحن دارند، نسبت به سایر قراء خیلی بیشتر است. استاد شحات انور معمولاً از سه نوع اوج‌گیری (یا از درجه هفت بیات وارد رَست می‌شود، یا از درجه چهار بیات وارد رَست می‌شوند (شبیه استاد منشاوی است) و یا بیات اُکتاوی و از درجه هشت بیات)، استفاده می‌کند، این تنوع این حسن را دارد که قراء با توجه به مساحت صوتی که دارند، از استاد تقلید کنند، اما همچنان به صدا فشار نیاید.
این مدرس قرآن با اشاره به اینکه این تنوع در شیوه اوج‌گیری دست مقلد‌ها را باز می‌گذارد که با وجود اختلاف در مساحت صوتی به شیوه استاد شحات محمد انور تقلید کنند، درباره اینکه چه افرادی می‌توانند از ایشان تقلید کنند، تأکید کرد: تلاوت ایشان دارای پیچیدگی‌هایی است که نیاز است قاری از ابتدای امر با تجوید آشنا شود و مدتی نیز با مقوله خواندن آشنا باشد و کنترل مناسب بر روی صدا داشته باشد و نغمه‌پذیری و هوش موسیقایی خود را تقویت کند و در ابتدا از قراء سبک‌تر برای تقلید چون منشاوی و عبدالباسط تقلید و سپس بهتر است از استاد شحات محمد انور تقلید کند. البته ممکن است استثنائاتی نیز باشد.
نوری اضافه کرد: تلاوت استاد شحات در ایام جوانی، بیشتر به سمت مقام حجاز و بیات تمایل داشته است، اما در ایام دهه انتهایی عمرشان به ویژه در تلاوت ایشان در ایران به مقام عجم (تلاوت ایشان از سوره مائده و اسراء)، پرداخته شده است یعنی دهه پایانی عمر، عجم را پخته تلاوت می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه تلاوت استاد شحات در مکتب شرقیه بوده است، ادامه داد: اما میزان ابداعات ایشان در تلاوت می‌توان به استفاده از تحریرهای مختلف و ملودی‌ها اشاره کرد که تلاوت‌های استاد شحات، خیلی متنوع‌تر از سایر قراء کرده است. ایشان به لحاظ صوتی نیز طنین زیبا در توسط و فوق توسط داشته‌اند. وسعت صدای ایشان در برخی از تلاوت‌ها به 16 درجه رسیده و به دلیل انعطاف، صدای فاخر و ویژه‌ای داشته‌اند که از محاسن تلاوت‌های ایشان می‌توان به انواع تحریرها در طبقات مختلف صوتی اشاره کرد.
یادآور می‌شود، این گفت‌وگو در برنامه محله تلاوت شبکه رادیویی قرآن، شامگاه گذشته، 22 دی‌ماه، به روی آنتن رفت. محله تلاوت، جُنگ عصرگاهی است که پخش زیباترین تلاوت‌ها از قاریان مشهور جهان اسلام، گفت‌وگو با قاریان ایرانی، بیان خاطرات طلایی از اساتید و بزرگان قرآنی کشور، فرازهای طلایی و تکرارهای دلنشین و همچنین، نظرسنجی از جمله بخش‌های این برنامه است.
علاقه‌مندان می‌توانند در زمان پخش برنامه تلاوت‌های درخواستی خود را به شماره پیامک ۳۰۰۰۰۱۱۴ ارسال یا با شماره‌های ۲۲۰۴۳۰۱۷-۰۲۱ و ۲۲۰۵۱۶۳۲-۰۲۱ تماس بگیرند.
این برنامه کاری از گروه تلاوت رادیو قرآن است که روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته به تهیه‌کنندگی فاطمه گنجی و حسن رحمانی با اجرای مهدی حاجی از ساعت 19 تا 20 از موج اف ام ردیف ۱۰۰ مگاهرتز تقدیم شنوندگان می‌شود.
انتهای پیام
