انتظار؛ داغ همیشه بر دل / از خلأ کیفیت در قصص مهدوی تا ضعف صداو‌سیما

بویی آشنا، اما غریب کوچه پس کوچه‌های دلمان را فرا گرفته است. می‌دانیم چه می‌خواهیم و دلتنگ چه هستیم، اما نمی‌دانیم چطور به دستش آوریم و دلتنگی خود را برطرف کنیم. امسال 1187 اُمین سال تولد مولایمان حضرت مهدی(عج) را جشن می‌گیرم کاش آخرین سال انتظار باشد و بوی وصال مشام ما را نوازش دهد.

انتظار، نشان داغ عشقی بر دل است و نگاه سردمان را به امید وصال به نگاه گرم و دلنشین آقایمان گره می‌زنیم. نه تنها ما مسلمانان بلکه همه مردم جهان معتقد به منجی هستند و می‌دانند که او روزی خواهد آمد. ما امید به نگاه پدرانه شما داریم و هر روز با قرائت دعای عهد و ندبه روزهای جمعه، روزها را برای آمدنت یکی یکی پشت سر می‌گذاریم. بیا به حسرت دیدار پایان بده.

خبرگزاری ایکنا شعبه مرکزی به انگیزه فرا رسیدن فرخنده زادروز  حضرت مهدی(عج) گزارشی در قالب مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین صابری‌اراکی، خطیب برجسته کشور، مهدی خان‌آبادی، شاعر کتاب کودک و فعال قرآنی، زینب کمیجانی، خانه‌دار و ماهان صداقتی نوجوان 16 ساله انجام داده است که تقدیم مخاطبان می‌شود.

انتظار فرج باید توأم با فکر و اندیشه باشد

حجت‌الاسلام صابری‌اراکی اظهار کرد: انتظار و پرداختن به مبحث غیبت کبری حضرت مهدی(عج) از جمله مواردی است که به آن توجه وافر می‌شود، انتظار، تنها برای شیعیان پس از امام حسن عسکری(ع) فراهم شده و فرصتی برای تحول و دگرگونی است. عصر غیبت، توأم با عصر انتظار بوده و لازم است شیعیان از این بازه زمانی به نحو احسن بهره‌مند شوند.

وی با اشاره به اینکه انتظار دارای اهدافی است و اگر انتظار بدون هدف باشد، انسان را به عقب‌ماندگی و رکود فکری و ذهنی مبتلا می‌کند، تصریح کرد: عصر انتظار دارای هدف مشخص است که با ظهور منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عج) به اذن خداوند متعال به پایان می‌رسد. انتظار مهدی کشیدن، انتظاری توأم با فکر و پیشرفت است. چراکه همه معتقد هستند با ظهور آن حضرت تمام عالم به نور عدالت منور خواهد شد.

صابری‌اراکی بیان کرد: با ایجاد عدالت در جهان هستی، شاهد تحول خواهیم بود. به‌جاست اگر عصر انتظار را به عنوان عصر تحول و دگرگونی دانسته و آن را به جهانیان معرفی کنیم. در عصر غیبت امام زمان(ع) و انتظار فرج هریک از ما دارای وظایفی هستیم که باید به آن عمل کنیم و این تکالیف در سه محور مهدی‌باوری، مهدی یاوری و مهدی زیستی تعریف می‌شود.

وی ادامه داد: مهدویت و انتظار دارای لایه‌هایی همچون لایه‌های ظاهری همچون دعا برای سلامتی ایشان، دعا برای تعجیل، اقامه نماز در مسجد سهله و جمکران، قرائت دعای ندبه و عهد، برپایی مراسم جشن و سرور و پخش شربت و شیرینی است، اما آنچه مهم است و نباید از آن غفلت کرد، لایه‌های عمیق مهدویت است و این امر از وظایف منتظران واقعی است که باید در جامعه نشر داده شود.

صابری، مهدی باوری را اولین شاخصه منتظران واقعی دانست و بیان کرد: مهدی باوری یعنی اینکه اعتقاد داشته باشیم که آن حضرت حی و ناظر بر رفتار و گفتار ما است. خداوند در آیه 105 سوره مبارکه «توبه» می‌فرماید:« وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ ۖ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَالِمِ الْغَيْبِ» و با استناد به این آیه مراد از مؤمنون که ناظر بر رفتار و اعمال ما جز خدا و رسولش هستند، امامان معصومند.

وی بیان کرد: مهدی باوری در قالب امام‌شناسی تعریف شده و با استناد به حدیث امام حسن عسکری(ع) که فرمودند: هرکس امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است لازم است که از همه ابزار در اختیار نسبت به شناخت امام زمان خود استفاده کنیم. باید دقت کرد اشک‌ها و برپایی دعاهای ندبه و عهد همراه با شناخت باشد، معرفت‌افزایی نسبت به ایشان باعث می‌شود که تمام خیرات را از آن حضرت بخواهیم.

صابری‌اراکی مهدی یاوری را از دیگر وظایف منتظران دانست و اظهار کرد: مهدی یاوری یعنی اینکه با رفتار، کردار و گفتار خود امام زمان خود را یار و یاور باشیم. قرآن می‌فرماید: «إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُركُم وَيُثَبِّت أَقدامَكُم». یاور بودن به این معنا نیست که ایشان برای قیام نیاز به زور و بازوی ما دارند. خط و مشی ایشان در زمان ظهور به مرحله بروز خواهد رسید و یکی از وظایف ما به عنوان یاور آن حضرت بودن این است که به فتنه‌های آخرالزمانی دامن نزنیم.

فاصله گرفتن از مهدی زیستی مشکل جامعه امروز

این خطیب برجسته مهدی زیستی را از دیگر شاخصه‌های منتظر واقعی برشمرد و اضافه کرد: دوری و فاصله گرفتن از مهدی زیستی یکی از مشکلات جدی و امروزی جامعه ما است، زیست مهدوی لقلقه زبان برخی‌هاست و در عمل خلاف آنچه می‌گویند رفتار می‌کنند و در واقع زندگی آنان زندگی به سبک مهدوی نیست.

صابری‌اراکی ضرورت ورود نخبگان دینی اعم از فعالان حوزه و دانشگاه در خصوص بررسی لایه‌های عمیق و فکورانه فرهنگ انتظار و مهدویت را مورد تأکید قرار داد و افزود: تعظیم شعائر دینی لازم و بر هر مرد و زن مسلمان واجب است. تبیین مبانی مهدویت توسط نخبگان دینی و آشنا به ذائقه نوجوانان و جوانان امروز استخراج و در اختیار باشد.

وی با تأکید بر اینکه برای رفع شبهات و تقویت اصول مهدی زیستی باید اتاق فکرها و قرارگاه‌های مهدویت در جای جای ایران اسلامی تشکیل شود، ادامه داد: برای برپایی و تشکیل قرارگاه مهدویت نیاز به تربیت نخبگان مهدویت در حوزه‌های مختلف داریم، عصر انتظار، عصر دگرگونی و تحول است و این تحول باید در جامعه ملموس باشد.

صابری اراکی اضافه کرد: جوان و نوجوان نسل فعلی باید با آگاهی قدم در راه مهدویت بگذارد و بداند باید چگونه عمل کند. گاه خدمات ارائه شده در مسیر مهدویت عمق ندارد و تنها به لایه‌های سطحی آن توجه می‌شود. حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها باید در این زمینه ورود جدی‌تری داشته باشند و گوی سبقت را از شبکه‌های معاند که شبانه‌روز برای تضعیف مهدویت تلاش دارند، بربایند. فرهنگ انتظار و مهدویت، خط قرمز ما است و با تمام توان از حقانیت آن دفاع خواهیم کرد. دختران و پسران نوجوان و جوان بدانند که رمز تمام پیشرفت‌های آنان ریشه در مهدویت دارد و هیچ‌گاه از مسیر خاج نشوند و همواره در راستای نگاه امام زمان(عج) گام بردارند.

ضرورت پرداختن شبکه‌های پرمخاطب به مهدویت

صابری اراکی از خبرگزاری ایکنا به واسطه پرداختن به مباحث دینی به ویژه مهدویت تشکر کرد و افزود: ورود این خبرگزاری به عرصه‌های دینی و توسعه فرهنگ اسلامی راه را بر هرگونه بهانه‌جویی از بی‌اطلاع بودن از مبانی دینی بسته است. چراکه این رسانه با حداقل بضاعت سعی در نشر فرهنگ مهدوی دارد و لازم است کارشناسان خبره و کارآزموده این مجموعه را در اقصی نقاط کشور حمایت کنند.

وی ورود تمامی رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما همچون شبکه‌های پرمخاطب به حوزه مهدویت را ضروری برشمرد و اظهار کرد: اگر همه رسانه‌ها یک‌‌صدا وارد عمل شوند، آثار مثبت آن را سطح منطقه و بین‌الملل خواهیم دید، اما اگر پرداختن به موضوع مهم مهدویت تنها به نیمه شعبان خلاصه شود قطعاً نمی‌تواند اثرگذار باشد. با برگزاری برنامه‌های مناسبی در ایام خاص و محدود نمی‌توان مردم به ویژه نوجوان و جوانان را با فرهنگ مهدوی آشنا کرد.

صابری‌اراکی خواستار ورود آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی، آموزش عالی و حوزه‌های علمیه به حوزه مهدویت و تولید محتوا در این خصوص شد و افزود: باید برای نوجوان امروز خوراک فکری تهیه کنیم و پس از آن انتظار توسعه فرهنگ مهدوی را داشته باشیم. خوشبختانه کتاب‌های خوب، مستدل و مستند در این زمینه به رشته تحریر درآمده است که می‌تواند منبع خوبی برای کارشناسان باشد. ما وظیفه داریم در برابر فیلم‌های هالیوودی و انیمیشن‌های غربی و آمریکایی که علیه مهدویت ساخته می‌شود با طرح و برنامه اصولی بایستیم و بازخورد برنامه‌های اجرایی را نیز در جامعه بررسی کنیم تا نقاط ضعف برطرف و نقاط قوت تقویت شود. شناخت امام زمان(ع) نشاط، شادمانی، پویایی به همراه دارد و این تفکرات باید برای نوجوانان و جوانان قابل لمس باشد.

رفع خلأهای موجود در تبیین مبانی مهدویت

مهدی خان‌آبادی، فعال قرآنی و شاعر، نیز گفت: ضرورت ورود جدی به مسئله مهدویت را مورد تأکید قرار داد و افزود: متأسفانه به مباحث جزء، غیررکن و فرعی مهدویت بیشتر پرداخته می‌شود، در حالیکه پرداختن به مباحث عمقی باید محو اصلی باشد و در دستور کار اصلی قرار گیرد. به طور مثال همیشه می‌گویند امام زمان(عج) زنده است و ما باید منتظر ظهورش باشیم و چندین قرن است که از غیبت ایشان می‌گذرد، در صورتیکه آشنایی با صفات اخلاقی آن حضرت کاربردی و گره‌گشاست و قطعاً بسیار مهم‌تر از مباحث سطحی و ظاهری است.

وی ادامه داد: با وجود اینکه در حوزه مهدویت کارهایی صورت گرفته است، اما طرح و برنامه‌های اجرا نشده بیشتر از فعالیت‌های انجام شده است. نه تنها در حوزه کودک و نوجوان بلکه در حوزه بزرگسالان نیز آنطور که باید و شاید به مسئله به این مهمی پرداخته نشده است و خلأهایی وجود دارد. در حوزه کودک امام زمان(ع) به خوبی معرفی نشده است و این امر نقصیه مهمی است.

خالق اثر «من بچه قرآنی‌ام»، اضافه کرد: با توجه به اینکه بیش از 40 سال از پیروزی انقلاب می‌گذرد و قرار بر این است با عنایت خداوند این انقلاب به انقلاب آن حضرت متصل شود، اما تصویر درستی از حکومت جهانی امام زمان(عج) برای مردم به ویژه قشر جوان و نوجوان ترسیم نشده است. جوان امروز نمی‌داند حکومت ایشان دارای چه صفات و چه ویژگی‌هایی است. گاه دانسته‌ها و تصویر ذهنی ما نشان از اجحاف در حق ایشان دارد. چراکه رسانه به ویژه صدا و سیما در این حوزه تخصصی وارد نشده است. به نظر من شاخصه منتقم بودن آن حضرت بیشتر در رسانه پرداخته می‌شود، اما محبت و فضائل اخلاقی ایشان که بارزتر از شاخصه منتقم بودن است مورد توجه قرار نمی‌گیرد. قیام حضرت حجت(عج) به منزله هدایت بشریت است نه کشتار.

وی با یادآور شدن این مطلب که در حوزه کودک و نوجوان کار به اندازه کافی در حوزه مهدویت انجام نشده است، ادامه داد: اقدامات صورت گرفته در حوزه قصص و شعر برای کودکان با موضوع مهدویت به هیچ‌وجه کافی نیست و کیفیت لازم را نیز ندارد. در واقع از ابزار شعر برای شناساندن امام‌شناسی و مهدی شناسی درست استفاده نکرده‌ایم.

خان‌آبادی با بیان این مطلب که در حوزه مهدویت شاهد چاپ کتاب، ساخت تواشیح، نماهنگ‌ها، سرودها و کارهای هنری هستیم، اما به معنای واقعی کلمه تولیدات و محتواها با محوریت مهدویت به دست خیلی از مردم نرسیده و مطالعه نمی‌کنند. به نظر می‌رسد صدا و سیما باید شرایطی را ایجاد کند که نه تنها نیمه شعبان و روزهای جمعه، بلکه هر روز ناخوداگاه مردم متوجه وجود امام باشند و جزو خصلت‌های مردم نهادینه شود. رسانه‌ها باید بسیج شوند تا مردم در طول شبانه‌روز حداقل یکبار در هر حالتی که هستند از ایشان یاد کنند. تولیدات رسانه برای بازه زمانی مشخص تعریف شود تا مردم به‌گونه‌ای تربیت شوند که در طول شبانه‌روز چندین روز از آن حضرت یاد کنند.

فقدان کتاب قصه با محوریت ائمه معصومین(ع)

زینب کمیجانی، خانه‌دار، نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا اظهار کرد: دانسته‌های ما مادران و زنان خانه‌دار رسانه است و مطالب را از این مجموعه می‌آموزیم. برخی برنامه‌های دینی همچون «به سمت خدا» آموزنده است و مباحث قابل درک، اما گاه مباحث آنچنان که باید و شاید کاربردی نبوده و روح تشنه بانوان را سیراب نمی‌کند.

وی ادامه داد: به نظر من برنامه‌های تلویزیون با موضوع مبانی دینی می‌تواند قوی‌تر پیش رود. شبکه‌های پر مخاطب مثل شبکه یک، دو و سه تنها به اجرای چند برنامه محدود اذان‌گاهی خلاصه می‌شود و این امر تأثیر زیادی بر خانواده‌ها ندارد. تهیه و تولید برنامه برای کودکان و نوجوانان با محوریت دین به ویژه مهدویت ضعیف است. گاه فرزندان از من می‌پرسند، مامان امام زمان وقتی ظهور کند مردم خطاکار و گناهکاران را گردن می‌زند، این شبهاتی است که در ذهن کاوشگر دانش‌آموزان نقش می‌بندد و پاسخ دهی به آن باید کارشناسی شده باشد.

کمیجانی از فقدان کتاب قصه با محوریت ائمه معصومین(ع) ویژه خردسال نیز گلایه کرد و افزود: کتاب‌های موجود زیاد نیست و آنانی که هستند محتوا ندارند، واقعاً نمی‌دانم مجوز نشر را چطور دریافت می‌کنند. مادران برای آشنایی و معرفی شاخصه‌های زندگی به سبک مهدویت به کتاب نیاز دارند تا بتوانند مفاهیم مهدویت را درست انتقال دهند.

ضعف صدا و سیما در بیان مبانی مهدویت ویژه کودکان و نوجوانان

ماهان صداقتی، نوجوان 16 ساله هم اظهار کرد: مطالعه کتاب با محوریت مبانی دینی و مذهبی مورد علاقه اکثر نوجوانان است و تقریباً ندیدم دانش‌آموزی را که مطالعه کتب دینی را دوست نداشته باشد، اما تعداد این کتاب‌ها زیاد نیست و نویسندگان و شعرا باید ورود جدی‌تری داشته باشند.

وی با اشاره اینکه تولید محتوای صدا و سیما ویژه کودکان و نوجوانان در حوزه مهدویت ضعیف است، بیان کرد: گاه فرهنگ انتظار و شاخصه‌های زندگی مهدی با لسانی سنگین و پیچیده بازگو می‌شود که درک آن از عهده دانش‌آموزان خارج است. نوجوان برای حرکت در مسیر مهدویت و شناخت امام زمان خود نیاز به خوراک فکری دارد که این خوراک می‌تواند از طریق کتاب، بیان قصص، شعر، آمیخته شدن هنر با مبانی دینی، رسانه منتقل شود.