نعمت ولایت همواره مورد حسادت است / تقابل حق و باطل تا قیامت

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد، عضو هیئت علمی جامعة‌الصطفی(ع) العالمیة و معاون آموزش حوزه علمیه، 30 فروردین‌ماه در ادامه مباحث تفسیری خود با اشاره به آیه 27 سوره مبارکه مائده: «وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ»، گفت: این آیه داستان برادرکُشی بین هابیل و قابیل است. این یک رخداد خاص نیست، بلکه تقابل دو جریان حق و باطل توسط قرآن بیان شده است؛ یعنی از روز اول بین حق و باطل دعوا بوده و هست و تا قیامت هم خواهد بود و ادبیاتی که میان این دو جریان رخ داده و همچنین نوع رفتارها، هنوز هم ادامه دارد.

وی افزود: قرآن برای ما، صرفاً قصه‌گویی ندارد، بلکه دو جریان را تبیین می‌کند؛ یکی از آنها، جریانی است که در مسیر تکامل انسان ادامه دارد و ما باید با فرمول‌ها و وظایف آن آشنا باشیم. نکته جالب اینکه، دعوا در میان این دو جریان با بهانه مذهبی است. قابیلِ قاتل هم قربانی آورد، ولی از یکی مورد قبول قرار نگرفت و از دیگری قبول شد: «إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ». پس قبول نشدن قربانی باعث برانگیختن حسادت شد.

تقابل دائمی جریان حق و باطل در لباس دین

رستم‌نژاد اضافه کرد: تقابل بین دو جریان به‌حسب ظاهر در لباس معنویت است، ولی حسادت می‌تواند باعث تعرض جریانی بر جریان دیگری شود. این پیام‌هایی است که قرآن را از انحصار یک رخداد خاص خارج می‌کند و مدل زندگی را برای همه و همیشه رقم می‌زند.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: نکته دیگر آیه این است که هابیل و قابیل، هردو پیامبرزاده و فرزند حضرت آدم هستند. آدمی که مسجود ملائکه است و همه مسمیات عالم را خداوند به‌صورت تکوینی به او تعلیم داده است. خداوند می‌فرماید: «وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ»(بقره/31). پس ملاک قبولیِ اعمال، شخصیت و طبقه نیست. اینها هردو از یک طبقه و پدر و مادر هستند، ولی از یکی قبول شد و از دیگری قبول نشد.

وی افزود: نکته دیگر آیه این است که، هابیل قصد کشتن را از خود نفی می‌کند. در آیه 28 سوره مائده فرمود: «لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي مَا أَنَا بِبَاسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ»؛ یعنی من دست خودم را برای کشتن تو به کار نمی‌گیرم. در اینجا اصل دفاع را نفی نکرده، ولی اینکه بخواهد قصد کشتن داشته باشد را نفی می‌کند، اما دفاع، امر لازمی است؛ زیرا دفاع نکردن، خود ضد تقواست.

نیت؛ ملاک پذیرش اعمال

رستم‌نژاد با بیان اینکه ملاک پذیرش اعمال صالح، صرف ظاهر نیست و به انگیزه افراد برمی‌گردد، افزود: خداوند می‌فرماید: «إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ»؛ یعنی ممکن است ظاهر اعمال صالح باشد، ولی نیت چیست؟ اگر نیت الهی باشد، مورد قبول است و اگر نباشد مقبول نیست. 

رستم‌نژاد گفت: نکته دیگر اینکه، این داستان در سوره مائده نازل شده و طبق قول شیعه و سنی، این سوره آخرین سوره نازله بر پیامبر(ص) است. در این سوره، آیات ولایت به‌صورت جدا از هم قرار گرفته است. آیه سوم معروف به آیه اکمال است که خداوند در این آیه می‌فرماید: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا»، در آیه 55 می‌فرماید: «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ» و در آیه 67 آمده است: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ». هر سه آیه در مورد ولایت است. در آیه 55 واژه «ولی» با صراحت به‌کار رفته و فرموده: خدا، رسول و کسی که در حال رکوع، انگشترش را  بخشیده، ولی شما هستند.

نعمت ولایت همیشه مورد حسادت بوده و هست

وی افزود: در این سوره و در خلال آیات ولایت، داستان هابیل و قابیل بیان شده است. در این ماجرا برادر حسود دست به قتل هابیل زد که مورد عنایت خدا بود؛ یعنی جریانی که مورد عنایت خداست، مورد حسادت قرار می‌گیرد. چه‌اینکه، داستان ولایت امام علی(ع) هم به عنوان نعمت آسمانی مورد حسادت واقع می‌شود. به هابیل نعمت قبولی قربانی داده شد و همین باعث کشته شدن وی شد. حال آیا اعطای ولایت به امام علی(ع) نمی‌تواند مورد حسادت واقع نشود؟ آیا جای آزار و اذیت برای اهل بیت(ع) وجود نخواهد داشت؟ قطعاً بوده و هست.

رستم‌نژاد تأکید کرد: چنین نعمتی از نظر حسودان به‌راحتی قابل گذشت نیست و مورد طمع است؛ زیرا هم قدرت ظاهری دنیوی و هم کمالات الهی و انسانی در آن وجود دارد و هردو برای انسان‌هایی که خود را تطهیر نکرده و در این مسیر نیستند، رشک‌برانگیز و حسادت‌آفرین است.