درمان بیماری با دعا جزء سنت الهی نیست / مغالطه در یکی دانستن شر و رنج

به گزارش ایکنا، پنل دین و اخلاق در نخستین همایش ملی فرهنگ با تأکید بر جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی کرونا، 30 اردیبهشت ماه با حضور علی الله‌بداشتی، استاد فلسفه و کلام دانشگاه قم، حجت‌الاسلام محمدحسین مختاری، رئیس مؤسسه عروة‌الوثقی، محمد محمدرضایی، استاد فلسفه دین دانشگاه تهران، محمدرضا بیات، استاد فلسفه دین دانشگاه تهران، مصطفی محمودی صاحبی، استادیار دانشگاه زاهدان و غلامرضا معارفی، استادیار دانشگاه شاهد برگزار شد. 

محمدرضایی، استاد فلسفه دین دانشگاه تهران، در سخنانی با موضوع «نقش دعا در مواجهه با بیماری کرونا» گفت: موضوع شرور و رابطه آن با خدا از مسائل مهم از گذشته دور بوده که ذهن متفکران و اندیشمندان را به خود معطوف کرده است و هر کدام از زاویه نگاه خود راه حل برای آن ارائه کرده‌اند.

وی افزود: در ادعیه هم برای هر دردی، دعایی داریم و جزء آموزه‌های اسلامی است که در مشکلات به حضرات معصومین(ع) توسل کنیم؛ ولی این پرسش وجود دارد که آیا دعا و توسل با توجه به پیشرفت‌های پزشکی امر معقولی است یا خیر؟ آیا درست است در قرن 21 توسل داشته باشیم؟

محمدرضایی تصریح کرد: از منظر تفکر اسلامی هدف بعثت انبیا توحید و یکتاپرستی است و همه انبیا آمده‌اند تا بشر را به عبادت خدا متوجه و از طاغوت پرهیز دهند؛ یعنی هدف انبیا ایجاد سبک زندگی موحدانه است. این سبک فقط اعتقاد به توحید نیست بلکه توحیدی است که در نحوه حاکمیت و تعامل ما با دیگران و تبعیت از قانون و ... اثر می‌گذارد.

وی افزود: خداوند فرموده است که ما انسان و جن را جز برای عبادت نیافریدیم و یا در آیه دیگری فرموده است که ما بین هر امتی رسولی را برانگیختیم تا مردم را به عبادت خدا دعوت کنند. عبادت خدا یعنی تبعیت از کمالات و خوبی‌ها زیرا خدا خیر محض است؛ پس عبادت صرف مناسک ظاهری نیست؛ اینها نماد است و عبادت حقیقی همه ابعاد زندگی را دربر می‌گیرد. پس عبادت خدا تبعیت از هر چیز خوب و خضوع در برابر ذات الهی است که مستلزم شناخت خدا و دوری از رذائل و انجام فضائل است.

استاد دانشگاه تهران بیان کرد: حتی در نماز هم حقوق خدا و دیگران وجود دارد و ما از خدا به خاطر نعمت‌هایی که عطا کرده تشکر می‌کنیم، ما نمی‌توانیم با لباس غصبی و در زمین غصبی نماز بخوانیم و باید حقوق دیگران را رعایت کنیم و یا با روزه گرفتن می‌خواهیم نفس سرکش را مهار کنیم و تبعیت از تمایلات نفسانی نداشته باشیم.

محمدرضایی تصریح کرد: مسئله دیگر در این زمینه توجه به وسوسه دائمی شیطان است؛ در قرآن بیان شده که شیطان قسم به عزت و مقام خدا خورده که همه بندگانت را اغوا می‌کنم مگر بندگان خالص را؛ روش شیطان هم این است که اعمال بد را زینت می‌دهد و آنها را گمراه می‌کند. بنابراین باید مراقب کید و مکر شیطان باشیم و از مسیر توحید، عقلانیت و عبودیت خدا جدا نشویم.

وی اضافه کرد: مقدمه دیگر بحث بنده خلقت انسان به نیکوترین شکل است که خداوند تمامی عوامل مورد نیاز انسان را برای کمال او در اختیارش قرار داده است؛ خدا حکیم است و طوری نیست که از انسان کمال بخواهد ولی وسایل و ابزار را در اختیار او قرار نداده باشد از طرفی عقل انسان به تنهایی نمی‌تواند خودش را به کمال برساند مثلاً اگر خدا نفرموده بود که برخی غذاها برای ما حرام است ما نمی‌توانستیم به مضرات و آسیب‌های آن برای بدن پی ببریم.

محمدرضایی اضافه کرد: خداوند خورشید و ماه را برای گذران زندگی بشر قرار داده است؛ حال سؤال این است که اگر ما از این نعمات بهره نبریم آیا نباید در عقلانیت افراد شک کنیم؟ خدا این جهان ماده را آفریده و لازمه جهان ماده، حرکت است و آن هم توأم با ناراحتی و رنج و درد و مایه ابتلا و آزمایش انسان است.

وی ادامه داد: پس رنج و درد و داروی آن در عالم هست ولی این دارو یا طبیعی است و در طبیعت وجود دارد و یا داروهای خودساخته بشری است؛ حال اگر کسی بیماری و مشکل و رنجی پیدا کرد و از این دارو بهره نبرد باید در عقلانیت او تردید شود. از طرفی قرآن هم فرموده خودتان را با دست خود به هلاکت نیندازید یعنی اگر کسی دارو استفاده نکند و بر اثر آن بمیرد قتل نفس کرده است.

یکی دانستن شر و رنج مغالطه است

استاد دانشگاه تهران افزود: بسیاری از متفکران مخصوصا غربی‌ها رنج را با شر یکی می‌دانند که این مغالطه است؛ وجود درد و رنج یک حقیقت است ولی شر دانستن آن نیازمند تفکر معقول و ایدئولوژی است؛ آیا هر نوع آمپول زدن و درد آن بد است؟ آیا زدن واکسن کرونا با وجود دردی که دارد بد است؟ بد یا خوب بودن اینها تابع مبانی و ایدئولوژی است؛ یک قهرمان زحمات زیادی می‌کشد تا به این مرتبه برسد ولی این رنج را کسی بد نمی‌داند.

محمدرضایی اظهار کرد: دعای ما برای آن است که اگر رنجی هست می‌دانیم برای ابتلاست و از خدا می‌خواهیم که در پرتو این رنج ما را به مقام صبر و رضا برساند؛ در سوره عنکبوت هم فرموده است که مردم گمان می‌کنند همین که گفتند ایمان آورده‌اند رها می‌شوند در حالی که ما آنها را آزمایش می‌کنیم. خدا حتی انبیاء الهی را با سخت‌ترین آزمایشات آزموده است؛ آنها در این مسیر به کمال رسیده‌اند تا بتوانند به وظایف خود عمل کنند.

وی بیان کرد: نتیجه بحث آنکه دردها و رنج‌ها دو جنبه مادی و معنوی دارد؛ جنبه مادی بیماری در این است که باید برای رفع آن از داروها استفاده کنیم در غیر این صورت مصداق قتل نفس و نشانه بی عقلی فرد است. دیگری جنبه معنوی بیماری است که نباید از مسیر توحید و کمال دور شویم؛ شیطان ما را وسوسه می‌کند ولی برای هر وسوسه و دردی، دعایی وارد شده است تا بدانیم در عالم هیچ وجودی جز خدا مؤثر نیست.

وی تأکید کرد: دعا و توسل اثربخش است ولی سنت الهی این نیست که ما در صورت داشتن بیماری جنبه مادی را با این روش درمان کنیم بلکه باید دنبال دوا و درمان برویم. دعا قطعاً اثربخش است ولی نه اینکه هر کسی مریض شد تصور کند با دعا می‌تواند درمان کند. دعا توان روحی به انسان می‌دهد تا بیماری و درد و رنج را بهتر بتواند تحمل کند و راضی به رایت خدا باشد.