خداحافظی از پراضطراب‌ترین عرصه فعالیت‌های قرآنی / فصل رسیدگی به دغدغه‌ها + فیلم

مختار دهقان 21 سال پس از اولین حضور در مسابقات قرآن، تصمیم گرفته است که برای همیشه از این عرصه پراضطراب خداحافظی کند و به مهم‌ترین دغدغه‌اش، آموزش عمومی قرآن،‌ رسیدگی کند.

به گزارش ایکنا، مختار دهقان، ‌قاری بین‌المللی، با انتشار مطلبی در صفحه اختصاصی خود در شبکه‌های اجتماعی کناره‌گیری خود از مسابقات قرآن را اعلام کرد؛‌ او حضور در مسابقات را از سال 1379 و زمانی که 12 سال داشت شروع کرد و این مسیر را تا 21 سال بعد ادامه داد تا به تصمیم کناره‌گیری از مسابقات در روز ششم تیر 1400 برسد.

مهم‌ترین رتبه دهقان در عرصه مسابقات قرآن، کسب رتبه در مسابقات بین‌المللی قرآن کشور مالزی است. او سال 1397 در شصتمین دوره این مسابقات موفق به کسب رتبه دوم شد تا از همان زمان جرقه خداحافظی از مسابقات در ذهن او زده شود. به نظر می‌رسد او دو سال با این مسئله درگیر بود تا سرانجام برای همیشه از عرصه مسابقات قرآن خداحافظی کند و به قول خود به آموزش روخوانی و روان‌خوانی قرآن کریم بپردازد. در ادامه با این چهره قرآنی درباره دلایل خداحافظی او از مسابقات گفت‌وگو شده است.

بیشتر ببینید:

ایکنا – در پیامی، خداحافظی خود از مسابقات را اعلام کردید. چه شد که به فکر خداحافظی از مسابقات افتادید؟

مهم‌ترین عاملی که باعث می‌شود هر نفر در فرایندی حضور داشته باشد انگیزه است. از سال 1379، که 12 سال داشتم، در مسابقات حضور یافتم و از آن سال تا سال قبل حدود 21 سال در این عرصه بودم. البته برخی سال‌ها به خصوص در ایام بلوغ مسابقات را کنار گذاشتم اما به طور کلی در جریان مسابقات بودم. امسال احساس کردم انگیزه کافی برای شرکت در مسابقات ندارم و باید کناره‌گیری کنم. لذا بررسی‌ کردم و به این نتیجه رسیدم که وقتی انگیزه کافی وجود نداشته باشد، بهتر است شرکت نکنم و فضا را برای افراد جوان‌تر باز بگذارم.

ایکنا – این خداحافظی به علت نحوه برگزاری مسابقات یا متأثر از شرایط برگزاری آنها در کشور بوده یا دلیل دیگری داشته است؟

سال 96 رتبه دوم مسابقات سراسری قرآن را کسب کردم و سال بعد در مسابقات مالزی هم رتبه دوم را به دست آوردم. از همان زمان به خداحافظی از مسابقات فکر کردم. عطش من برای رسیدن به قله قرائت و مسابقات قرآن با کسب این رتبه فروکش کرد. از آن زمان احساس کردم که انگیزه‌ام در حال کم شدن است و باید از حضور در مسابقات کناره‌گیری کنم. بنابراین کیفیت مسابقات و نحوه برگزاری آنها تأثیری در خداحافظی من نداشته است.

ایکنا – معمولاً افرادی که به هر دلیلی از عرصه مسابقات کنار می‌روند، به آموزش تخصصی قرآن، تلاوت در مجالس قرآنی و مواردی از این دست رو می‌آورند، اما شما در پیام خداحافظی‌تان به بحث آموزش عمومی قرآن(روخوانی و روانخوانی) خواهید پرداخت. چه شد که آموزش عمومی به آموزش تخصصی ترجیح داده شد؟

در بحث آموزش قرآن، ذهن همه درگیر صوت و لحن می‌شود، اما یک مسئله خیلی مهم که مورد غفلت واقع شده، آموزش عمومی قرآن است. من معلم آموزش و پرورش هستم و یک‌سری از موارد را از نزدیک لمس کرده‌ام. اگر به دبستانی که 500 دانش‌آموز دارد مراجعه کنید، شاید حداکثر 50 یا نهایتاً 100 نفر بتوانند قرآن را روان و سلیس بخوانند و 400 نفر دیگر نمی‌توانند و هیچ‌گاه این نقص دیده نشده است. من در جایگاه معلمی که مستقیم با دانش‌آموزان ارتباط دارم، متوجه این مسئله شده‌ام و نیاز بیشتری را به آموزش روخوانی و روان‌خوانی احساس کرده‌ام.

در گفت‌وگو با همکاران و دوستان به این نتیجه رسیده‌ام که بی‌شک مهم‌ترین بخش آموزش قرآن کریم روخوانی و روان‌خوانی است. لذا همیشه مایل بودم که بیشتر وقت خود را صرف این موضوع کنم، چراکه نیاز اصلی بحث آموزش، آموزش عمومی قرآن است. بحث نخبه‌پروری و تجوید و صوت و لحن در اولویت‌های بعدی قرار دارد. ضمن اینکه قرار نیست هر فردی در حد اعلا تجوید یا صوت و لحن را رعایت کند، اما هر مسلمانی باید بتواند که قرآن را به صورت صحیح بخواند و از این نظر بر روخوانی و روان‌خوانی تأکید می‌کنم.

ایکنا – شما قصد کنار گذاشتن کلیت مسابقات اعم از داوری و مباحث دیگر را هم دارید یا این تصمیم تنها در عرصه حضور در مسابقات و رقابت با دیگر قاریان است؟ اخیراً هم مرکز امور قرآنی اوقاف طرح ساماندهی داوران مسابقات قرآن کریم را اجرا کرده است. شما در این طرح ثبت‌نام کرده‌اید؟

با وجود اینکه داوری کار بسیار سختی است، اما مایلم که در این زمینه حضور داشته باشم. ‌کسی که در مسابقات شرکت کند سختی داوری را بهتر درک می‌کند و با وجود این علاقه دارم. چندین دوره هم مجری برگزاری دوره‌های آموزش داوری در بخش‌های صوت، لحن و وقف و ابتدا در خدمت اساتید مختلف بوده‌ام. لذا در این عرصه هم بی‌تجربه نیستم و برگزاری همین دوره‌ها باعث شد تا تجربیات خوبی را در زمینه داوری و کسب علم درباره آن به دست بیاورم و با وجود این به دلیل بازه زمانی تعریف‌شده نتوانستم در طرح ساماندهی داوران مسابقات قرآن حضور داشته باشم.

ایکنا – گفتید حدود 21 سال در عرصه مسابقات حضور داشتید. مطمئناً خاطرات تلخ و شیرین زیادی از این سال‌ها در ذهن دارید. در این باره صحبت کنید.

شیرین‌ترین و تلخ‌ترین خاطره من در مسابقات مربوط به سال 1394 است. در آن سال هنوز در سطح کشوری رتبه‌ای را به دست نیاورده و آن‌چنان شناخته نشده بودم. آن سال تا مرحله نیمه‌نهایی مسابقات سراسری پیش آمدم و بر همین اساس برای آزمون حضور در کاروان وحی و اعزام به سرزمین حج دعوت شدم. ‌آن سال شرایط برای اعزام قاریان مشهدی دشوار بود، چراکه در کاروان حضور چند قاری مشهدی قطعی شده بود و برای حضور دیگر قاریان در این کاروان امید چندانی وجود نداشت و همه اذعان داشتند که در صورت شرکت در آزمون پذیرفته نخواهیم شد.

سال 1394 اعزام قرآنیان به حج تمتع، سرزمین منا، از راست، مسعود سیاح‌گرجی، شهیدمنا محسن حاجی‌حسنی کارگر، مختار دهقان و شهید منا حسن دانش

لذا با این یقین که انتخاب نخواهم شد، در آزمون حج شرکت کردم. بعد از مدتی و در کمال ناباوری، انتخاب شدن برای حضور در کاروان وحی و اعزام به حج را به من اطلاع دادند. آن لحظه برایم ماندگار شد، به طوری که در خیابان مشغول رانندگی بودم و ناگهان توقف و تا می‌توانستم گریه کردم.

تلخ‌ترین خاطره هم مربوط به فاجعه مناست که باز هم در سال 94 اتفاق افتاد. در این حادثه پنج نفر از چهره‌های قرآنی و عزیزترین افراد را از دست دادیم. برای من که از نزدیک شاهد این فاجعه بودم خاطره بسیار تلخی بود.

خاطره شیرین دیگر من تلاوت در محضر مقام معظم رهبری بود که همیشه جزء آرزوهایم بود و بسیار خوشحالم که این آرزو هم در پی موفقیت در مسابقات قرآن محقق شد.

ایکنا – موفقیت در مسابقات سراسری و بین‌المللی هر چند برای شما با رتبه دوم همراه بود، باعث نشد، حسرت دیگری برای رتبه اول باقی بگذارد؟ در مجموع برای شما موضوعی بوده که از طریق مسابقات نتوانسته باشید به آن برسید؟

به عنوان کسی که 15 دوره در مسابقات حضور داشته است خالی از لطف نمی‌دانم که مواردی را یادآوری کنم. اولین دوره حضور من در مسابقات سال 79 بود. ‌در حسینیه خیاط‌های مشهد افراد بسیاری برای تماشای مرحله شهرستانی مسابقات اوقاف، جمع شده بودند، ولی سال به سال شور و هیجان مسابقات کمتر شده است، البته کاهش این شور در عرصه فعالیت‌های قرآنی محدود به مسابقات نیست و در عرصه‌های دیگر نیز مشهود است.

به طور کلی مسابقات باید منصفانه مورد نقد قرار گیرد. نباید سیاه‌نمایی کنیم و به نظرم هم خوبی و هم بدی داشته است. خوبی مسابقات این است که راهی برای شناسایی نیروهای تازه‌نفس و جوان‌ترهاست، یعنی مسابقات به عرصه‌ای برای معرفی این افراد تبدیل شده است و من زمانی جزء این دسته بودم و رفته‌رفته در کنار نام‌های بزرگ قرار گرفتم. مسابقات محرک جوان‌ترهاست تا شناخته شوند، اما تا حدی می‌تواند اثرگذار باشد و نباید اینگونه باشد که تمام هستی و نیستی یک قاری به مسابقات گره بخورد. متأسفانه الان تا حدودی این‌طور شده و اگر یک قاری در مسابقات حضور نداشته یا رتبه‌ای کسب نکرده باشد، چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

شهید منا «محسن حاجی‌حسنی کارگر» می‌گفت که قبل از حضور در مسابقات مورد توجه نبود، اما به محض حضور در مسابقات به فاصله یک سال، دعوت‌ها از او شروع شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت. به این بخش از مسابقات نقد وارد است و نباید شایستگی قاریان فقط از طریق حضور در مسابقات سنجیده شود. این یک آسیب است،‌ مگر چند نفر در طول سال می‌توانند در مسابقات رتبه کسب کنند، نهایتاً در دنیا سه یا چهار مسابقه بین‌المللی قابل قبول داریم که خروجی آنها اندک است و این امر باعث می‌شود که قاریان پس از چند سال شکست در کسب رتبه سرخورده شوند.

به نظرم بین نفر اول تا دهم مسابقات سراسری قرآن تفاوت چندانی وجود ندارد و اغلب رتبه‌ها براساس اتفاقات رقم می‌خورد، در حالی که نباید تعداد رتبه‌آوران یک یا دو نفر باشد و مسئولان باید برای آن چاره‌ای بیندیشند. وقتی سطح 15 نفر اول مسابقات مساوی است، چرا باید هر سال یک نفر برگزیده شود و تنها به آن شخص توجه شود. مشکل اصلی مسابقات ترافیک و حجم زیاد قاری و خروجی اندک است که باعث می‌شود، مسابقات وارد جریان پیچیده و خسته‌کننده‌ای شوند.

ایکنا - شما مسابقات را تنها راه دیده شدن قاری می‌دانید. آیا فکر کرده‌اید که اینگونه راه را برای خودتان مسدود می‌کنید.

در حال حاضر احساس نیازی به دیده شدن ندارم. شاید در ابتدا که در مسابقات شرکت می‌کردم به دنبال جایگاه و دیده شدن بودم، اما الان واقعاً اینگونه نیست و هیچ ترسی ندارم از اینکه مسابقات را کنار بگذارم و دیده نشوم. ملاک‌های من تغییر کرده و اگر قرار است که سودی به دیگران برسانم، ترجیح می‌دهم که اُخروی باشد. قطعاً کسی که جایگاه بین‌المللی دارد دنبال کلاس‌های تخصصی صوت و لحن می‌رود، اما من چنین تفکری ندارم و احساس می‌کنم که روخوانی باید مورد توجه قرار گیرد.

در بحث معلمی نیز همین امر صدق می‌کند و هیچ وقت معلم ابتدایی آن چنان که باید دیده نمی‌شود و بیشتر اساتید دانشگاه به چشم می‌آیند. در بحث آموزش قرآن هم همینطور است. شاید معلمان روخوانی کمتر و اساتید صوت و لحن بیشتر دیده شوند، اما نیاز برای من مهم‌تر است و در بحث آموزش قرآن هم آموزش عمومی قرآن مورد غفلت قرار گرفته است؛ لذا مایلم به این عرصه ورود کنم و دیده نشدن برایم اهمیت ندارد. سردار شهید قاسم سلیمانی می‌گفت که کسی که قرار است، ببیند، می‌بیند. باید به مرحله بلوغ برسیم و نیازی به دیده شدن نباشد. با همین نیت مسابقات را کنار گذاشتم و قصد دارم به آموزش عمومی قرآن بپردازم.

ایکنا – سخن پایانی.

از شما و همکارانتان در ایکنا، که همیشه پیگیر اخبار قرآنی و اطلاع‌رسانی درباره آنها هستید، قدردانی می‌کنم.

در ذیل فیلم تلاوت مختار دهقان در سال 1397 در محفل قرآنی، محضر رهبر انقلاب قابل مشاهده است.