حکایت «مصحف اسیر» در غزه؛ بخشی از هویت فلسطین + عکس

به گزارش ایکنا به نقل از عربی21، «قرآن اسیر» نامی است که مورخان و دانشگاهیان فلسطینی به یکی از نسخه‌های باستانی قرآنی داده‌اند که از همان اوایل در مسجد العمری در نوار غزه قرار داشته است، این قرآن در اواخر سال 1917 به تصرف انگلیسی‌ها درآمد و در سال 1964 به اداره اوقاف فلسطین بازگردانده شد.

مورخان معتقدند که این نسخه از قرآن کریم که به قلم مردم غزه در قرن هجدهم و اوایل قرن بیستم با مرکب نوشته شده است، نه تنها شواهد و مدارک مادی را در مورد هویت مردم فلسطین و تاریخ رابطه آنها با آئین اسلام را نشان می‌دهد، بلکه همچنین نشان دهنده ماهیت رژیم‌های اشغالگر و حامیان آنها در تمایل به تصرف تمام میراث مردمی است که سرزمینشان را اشغال می‌کنند و می‌خواهند میراث آنها را به بخشی از هویت خودشان تبدیل کنند.

عبداللطيف ابوهاشم، مدیر بخش اسناد و نسخه‌های خطی در وزارت اوقاف و امور دینی فلسطین، می‌گوید که در سال 1917 یک ژنرال انگلیسی یک نسخه قدیمی از یک قرآن  را که به خط یک دانشمند غزه نوشته شده بود، از کتابخانه مسجد بزرگ العمری به سرقت برد. این کتابخانه یکی از مهم‌ترین کتابخانه‌های عربی و اسلامی است و نسخه به سرقت رفته هم نشانه میزان تعلق و وابستگی آنها به دین حنیف اسلام است.

ابوهاشم در گفت‌وگو با عربی 21 گفت: یکی از مهمترین حوادثی که در آغاز جنگ جهانی اول و آغاز اشغال فلسطین توسط انگلیس در شهر غزه رخ داد، گرایش به سرقت میراث است، زیرا مجموعه‌ای از نسخه‌ها و کتاب‌های فلسطینیان در آن دوره به سرقت رفت.

وی افزود: ما از طریق اسناد، اطلاعاتی در دست داریم که نشان می‌دهد اروپایی‌ها تا چه اندازه مشتاق غارت و سرقت میراث اسلامی و عربی ما هستند. از این منظر ما به روایت سرقت یک مصحف قدیمی از کتابخانه مسجد جامع العمری غزه پرداختیم که توسط یکی از علمای این شهر نوشته شده است. در طول جنگ جهانی اول و در زمان اشغال فلسطین توسط انگلیس  بر اساس سندی که  به دست آوردیم سرهنگ لوراد، یک ژنرال انگلیسی قرآن مذکور را سرقت کرد. سپس او که یکی از اعضای نیروی دریایی سابق انگلیس است قرآن را پس داد و ادعا کرد که یکی از دوستانش آن را سال 1917 پس از عقب‌نشینی ارتش ترکیه از غزه از کتابخانه مسجد گرفته و آن را نزد خود نگاه داشته بود و می‌خواهد آن را به همان مکان برگرداند. در سال 1964 فردی به نام ثابت یوسف از کارکنان وقت سفارت این نسخه را تحویل گرفت و آن را به جای خود بازگرداند.

لوراد اعتراف کرد که این نسخه قرآن آسیب‌هایی دیده بود و آن را در قاهره ترمیم کرده و همه تلاش خود را برای محافظت از آن در طول مدتی که این مصحف نزد او اسیر بوده انجام داده است.

ابوهاشم می‌گوید که این قرآن توسط علامه شیخ احمد شعشاعه العلمی الغزی در سال 1271 هجری با خط نسخی بسیار زیبا که رسم‌الخط قرآن‌نگاری دوران عثمانی است روی ورق‌هایی با اندازه 12 در 23 سانتی‌متر نوشته است.

وی افزود: این مصحف با بازگشت به غزه «مصحف اسیر» نام گرفت چرا که قریب به نیم قرن در اسارت استعمارگران انگلیسی بوده است.

مدیر بخش اسناد و نسخه‌های خطی در وزارت اوقاف و امور دینی فلسطین تأکید کرد که این مصحف وقتی که به کتابخانه العمری بازگردانده شد دیگر مثل قبل آن کامل نبود و از ابتدا، برخی آیات سوره بقره را ندارد و از آخر هم تا سوره یس تمام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه روی اغلب صفحات این نسخه کلمه وقف نوشته شده است، گفت: ورق‌های این نسخه هم به دلیل رطوبت مایل به زرد شده و روی برخی اوراق جوهر به سمت حاشیه‌های آن پخش شده است.