روحانیون برای تبلیغ دینی مؤثر به مشارکت‌های اجتماعی روی آورند
رئیس مؤسسه آوای فطرت و معنویت با بیان اینکه باید سفره جدیدی از فعالیت‌های تبلیغی را برای مبلّغان بگسترانیم، به حدیثی از امام صادق(ع) اشاره کرد و گفت: این سنخ از فعالیت‌های تبلیغی از جنس حضور در جامعه و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی است.
به گزارش ایکنا، تبلیغ و دعوت و نیز ارشاد و هدایت مردم به ارزش‌های الهی از اصول رسالت پیامبران الهی بود و خط اصلی برنامه آنان را تشکیل می‌داد. تمامی پیامبران الهی خود را مبلغ و پیام‌رسان پروردگار و اندرزگویی امین خوانده‌اند.
مبلغان مرزداران اندیشه‌های دینی و فرهنگی جامعه هستند. آنچه در کلام و قلم و هنر این سفیران سعادت موج می‌زند، بیدارگری نسل‌های امروز و فرداهاست و تبلیغ، هنری است جاودانه که با تلاش پیگیر مبلغان بر تابلوی هستی به نمایش درمی‌آید. در این میان تبلیغ دینی از اهمیت شایانی برخوردار است.
اسلام، کامل‌ترین شریعت آسمانى، با تبلیغ متولد شد و بقا و جاودانگی آن نیز در سایه‌سار تبلیغ مبلغان و هدایت‌گران مذهبی به وجود خواهد آمد. از این رو آشنایی مبلغان فرهیخته و وارسته عرصه دین‌باوری با شیوه‌های گوناگون تبلیغی در سراسر گیتی امری ضروری است. آگاهی از ابزارهای تبلیغ و جدیدترین شیوه‌ها و روش‌ها به مبلّغان این امکان را خواهد داد که افزون بر هدایت جامعه اسلامی به سوی سعادت و سلامت دینى، از ورود افکار و اندیشه‌هایی که بر مبنای دین‌گریزی یا دین‌ستیزی است، ممانعت به عمل آورند.
در جامعه کنونی بشری به علت گسترش ارتباطات و سهولت دست‌یابی به اندیشه‌های به ظاهر منطقی غرب و پیشرفت سریع فناوری در جوامع گوناگون و در نتیجه مورد تهاجم فرهنگی قرار گرفتن کشورهای جهان سوم و در حال توسعه، تبلیغ‌های دینی باید تحولی ژرف یابد و در شیوه‌ها و ابزارهای تبلیغی تجدیدنظر شود. فضای مجازی، ماهواره‌ها و ... چشم‌های ناپاک قرن بیستم هستند که به عنوان خطری نابودکننده، فرهنگ و مبانی دینی ما را مورد حمله قرار داده‌اند و تبلیغات ما باید علاوه بر تعلیم مفاهیم و تعالیم مذهبی و دینی، در پی خنثی کردن آثار شوم این پدیده فرهنگ‌برانداز باشند. این نوشتار در پی بیان شیوه‌ها و ابزارهای تبلیغ است که با تجربه‌ای نه‌چندان بزرگ آمیخته است تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
حجت‌الاسلام سیدمصطفی میرفندرسکی، رئیس مؤسسه آوای فطرت و معنویت، در گفت‌وگو با ایکنا، در رابطه با ابزارها و مهارت‌های لازم در امر تبلیغ و تأثیرگذاری آن در جامعه، اظهار کرد: در عصر کنونی و در میان آحاد مختلف جامعه نیازمند سنخ جدیدی از فعالیت‌های تبلیغی هستیم که باید در دستور کار قرار گیرند و برای آن سرمایه‌گذاری و گفتمان‌سازی و سعی کنیم تا سفره جدیدی از فعالیت‌های تبلیغی را برای مبلّغان بگسترانیم، یعنی به سنخی از فعالیت‌های تبلیغی بپردازیم که از جنس فعالیت‌های تبلیغی همچون وعظ، خطابه و سخنرانی نیست.
وی افزود: این سنخ از فعالیت‌های تبلیغی مشمول این فرمایش امام صادق(ع) است: «كُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ؛ با غیر زبان‌هایتان مردم را دعوت کنید». این سنخ از فعالیت‌های تبلیغی از جنس حضور در اجتماع و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی است. در این جنس از تبلیغ، کنش فردی، سخنرانی و بحث فردی مدنظر نیست، بلکه این سنخ از فعالیت‌های تبلیغی (به عنوان یک مبلّغ) به شدت با جامعه و محیطی که در آن زندگی می‌کنیم، گره خورده است.
این کارشناس مذهبی گفت: امروزه نیازمندیم که در استان‌ها و شهرهای مختلف گروه‌ها و تشکل‌هایی از جنس انسان‌های مذهبی و مبلغان شکل گیرد تا به مسائل اجتماعی توجه کنند و در حل آنها بکوشند تا مردم مسئولیتپذیری مبلغان را درک و آن را مشاهده کنند. نمونه آن تشکل‌های محیط زیستی است که گروه‌های مبلّغان و مذهبیونی که دغدغه پاک‌سازی شهرهای ساحلی و ... را دارند، می‌توانند به این مسئله ورود کرده و مطمئن باشند که این جنس از فعالیت‌های اجتماعی ثمرات زیادی دارد و باعث می‌شود که به خوبی در لایه‌هایی از جامعه نفوذ کنند که تاکنون حتی پای منبر و محراب نبوده‌اند. بنابراین، مبلغان و روحانیون می‌توانند با فعالیت‌های اجتماعی خود وارد این لایه‌ها شوند و بدون آنکه حرفی بزنند کار تبلیغی انجام دهند.
وی ادامه داد: این سنخ از فعالیت‌های اجتماعی به گونه‌ای است که مبلغ باید در راستای انجام آن در طول سال نقش اجتماعی فعالی در میان جامعه هدف باشد تا مردم مشاهده کنند که مبلغان برای مباحث اجتماعی اهمیت قائل هستند. اگر مبلغان چنین تشکل‌هایی داشته باشند، می‌توانند با اعمال خود در قلب‌های مردم نفوذ و آنها را به سمت خود دعوت کنند. این سنخ از فعالیت‌های تبلیغی بسیار مورد توجه دیگر ادیان است و بزرگان و روحانیون این ادیان نیز در این مسیر پیش‌رو و دغدغه‌مند هستند تا مبلغان نقش اجتماعی فعالی داشته باشند و دین و آموزه‌های آن نیز مبلغان را به این سمت سوق می‌دهند. امیدواریم به این سفره‌های جدید تبلیغ، که باعث دست در دست هم دادن مبلغان و روحانیون با جامعه می‌شود و فاصله بین آنها را بسیار کاهش می‌دهد، توجه کنیم و مطمئن باشیم که این قبیل فعالیت‌های تبلیغی که بدون سخنرانی است تأثیر فراوانی دارد.
حجت‌الاسلام میرفندرسکی با اشاره به اهمیت موضوع تبلیغ در ایام مختلف سال به ویژه ایام عزاداری ماه محرم، اظهار کرد: برای مبلغی که در طول سال در محیطی مذهبی یا فرهنگی و اجتماعی فعالیت کرده، تبلیغ در ماه محرم نقطه اوج فعالیت‌هایش است و نباید این امر را به معنای اعزام مبلغان به مکان‌ها و مساجدی بدانیم که چراغشان در طول سال خاموش بوده و جامعه مذهبی کشور هیچ دغدغه‌ای برای رونق آن نداشته است.
وی افزود: در ایام ماه محرم نباید انتظار داشته باشیم که با اعزام مبلغ به این مساجد، شاهد تأثیرگذاری، رونق فعالیت‌ها و مثمرثمر بودن فعالیت تبلیغی مبلغان در این مکان‌ها باشیم. تبلیغ ماه محرم را نباید به عنوان پدیده‌ای منقطع از دیگر فصول سال بدانیم؛ چراکه به فعالیت‌های تبلیغی سالانه متصل است. مبلّغی که در طول سال نقش فعالی در جامعه هدف داشته، به طور طبیعی توانسته سخنرانی‌های خود را ارزیابی و بازخورد آنها را دریافت کند. این مبلّغ مخاطبان خود را به خوبی می‌شناسد و می‌داند که چه محتوایی را برای محرم ارائه کند.
حجت‌الاسلام میرفندرسکی تصریح کرد: مخاطب‌شناسی یکی از مهمترین ابزار مبلّغان در داخل و خارج کشور است که به وسیله آن می‌توانیم روش و محتوای گفت‌وگو را مشخص کنیم تا بدانیم که برای چه جامعه هدفی صحبت کنیم. در حقیقت از طریق مخاطب‌شناسی می‌توانیم برای روش و محتوای سخنرانی‌ها و سخنان خود تصمیم‌گیری مناسبی داشته باشیم. به یاد دارم که در جلسه‌ای در خارج از کشور که جمعی از مسلمانان، مسیحیان و پیروان ادیان الهی دیگر در آن حضور داشتند، روحانی مشغول سخنرانی درباره مراتب ذات الهی بود، یعنی در حال طرح مسئله‌ای بود که برای عمده مخاطبان نامفهوم بود و نه مخاطب‌شناسی مناسب و نه روش و محتوای صحیحی برای طرح سخن خود داشت.
این کارشناس مذهبی اظهار کرد: روحانی و مبلغ دینی باید در شرایط کنونی مخاطبان خود را چه در فضای مساجد و اماکن مذهبی و چه در فضای مجازی به خوبی بشناسد و بداند که باید از چه طریقی در ایام محرم به کار تبلیغی بپردازد. مبلغان در کنار مسلح بودن به مباحث علمی باید عامل نیز باشند. بزرگان دین می‌فرمایند که اگر اخلاص و تقوا در کار تبلیغ وجود نداشته نباشد، اثر وضعی کلام نیز، که نشستن به جان مخاطب است، محقق نمی‌شود. اگر مبلغان تزکیه و تهذیب نفس نداشته باشند، کلامشان اثر وضعی ندارد. هیچ مبلغی نمی‌تواند از ساده‌زیستی حضرت امیر(ع) بگوید، اما در زندگی خود هیچ بویی از ساده‌زیستی نبرده باشد یا از تواضع و فروتنی صحبت کند، در حالی که خود در موضع تکبر باشد؛ لذا مبلغان باید مسلح به علم و نیز عالم و عامل باشند.
وی در پایان با اشاره به اینکه باید نگاه خود به مسئله تبلیغ را تغییر دهیم، تصریح کرد: روحانیون و مبلّغان نباید امر تبلیغ را مسئله‌ای منفصل بدانند؛ آنان موظف هستند که مطالب خود را نسبت به جامعه هدف و شناختی که از آن دارند به خوبی مهیا و ارائه کنند.
انتهای پیام
