خدمت برای خدا؛ اصل محوری مورد نظر امام(ره) برای کارگزاران نظام اسلامی

به گزارش ایکنا؛ محمدرضا کلائی در یادداشتی به تبیین وظایف کارگزاران نظام اسلامی از نگاه امام راحل و هبر معظم انقلاب پرداخته است که متن آن را در ادامه می‌خوانید:

یکی از عوامل مهّم در حفظ کیان دولت‌ها و همین طور تداوم پیوند صمیمانه بین مردم و حکومت ها، قدردانی از خدمات مردم است. بهترین شیوه قدردانی از مردم هم، خدمت به آن‌ها و ارج نهادن به خدماتی است که برای نظام انجام می‌دهند.

از نگاه امام خمینی(ره)، انقلاب اسلامی مبتنی بر یک انقلاب انسانی است. بر اساس این دیدگاه از حدود دو دهه قبل از آغاز نهضت انقلاب اسلامی ایران، تلاش‌ها برای ارائه تصویر صحیحی از اسلام آغاز می‌شود. این تلاش معطوف به ارائه برداشتی از اسلام است که امام خمینی از آن به اسلام ناب تعبیر می‌کند. اسلام ناب که در برابر اسلامِ تجدد و اسلام تحجر قرار دارد بر بعد اجتماعی دین و کارآمدی اجتماعی آن تأکید می‌نماید. با نگاهی کلی به محتوای بیانات و پیام‌های امام خمینی(ره) بخش عظیمی از آن بیانات و پیام‌ها به اخلاق اداری و شیوه سلوک کارگزاران نظام اسلامی با مردم اختصاص یافته است. در نگاه امام خمینی(ره) با همان مبنای دینی و اسلامی، حکومت به خودی خود دارای ارزش نیست. زمامداری هنگامی ارزشمند می‌شود که در مسیر اهداف الهی قرار گیرد. زمامدار و حکمران، متعهد است آثار دین را در جامعه زنده کند و دامنه اصلاح را در شهر‌ها بگستراند، تا بندگان ستم‌دیده خدا امنیت و آسایش یابند و احکام الهی از تعطیلی و توقف بیرون آید. امام خمینی(ره) با الهام از آموزه‌های دینی، بر این دیدگاه صحه می‌گذارد که عهده دار شدن حکومت فی حد ذاته شأن و مقامی نیست، بلکه وسیله اجرای احکام و برقراری نظام عادلانه اسلام است. در انجام هر کاری، داشتن انگیزه نیکو بسیار مهمّ است. انگیزه اصلی انسان‌های مؤمن در تصدی هر پستی و انجام هر کاری، جلب رضایت خداوند است. در جامعه اسلامی، آن نوع از خدمت رسانی پسندیده و مورد قبول است که از اعتقاد به خدا و باور به حقانیّت اسلام ناشی شده باشد. بر این اساس مقام معظم رهبری فرمودند: «اگر ما خدا را در نظر داشته باشیم و حقیقتاً به عنوان انجام وظیفه کار بکنیم، یقیناً لطف و تفضل و حمایت و کمک‌های غیر مُحتَسب خدای متعال به ما خواهد رسید».

«خدمت برای خدا» یکی از کلیدی‌ترین اصولی است که امام خمینی(ره) برای توصیف کارگزاران نظام اسلامی به کار می‌برد و می‌فرماید: «کمیاب‌ترین گوهر‌ها خدمت است، یعنی کاری را فقط برای خدا خالص ساختن و چیزی را شریک او نساختن، بسیاری اوقات رعایت مصالح شخصی یا جلب منافع یا جلب توجه دیگران یا انگیزه‌های دنیایی خط دهنده اعمال ماست».

خدمت عملی است که عامل، در آن، با اندیشه و انگیزه گره گشایی به رتق و فتق امور مربوط به مردم می‌پردازد. علاوه بر انگیزه یاوری و احسان به هم نوعان، در حد طاقت، خویش را مسئول گره گشایی و رفع نیاز بندگان خداوند می‌داند.

خدمت رسانی از جمله اعمال صالح است که به عنوان اولین خصیصه اهل ایمان در قرآن کریم مورد توجه قرار دارد.

خدمت رسانی، به عنوان یک صفت عالی نفسانی، که نقش هدایت گری را در حیات آدمی ایفا می‌کند، فی نفسه سازنده اندیشه پاک آسمانی است و با ایجاد انگیزه و هدف والا و ارزشی او را به سوی پاکی‏ها سوق داده و از زندگی او آثار و برکات فراوان معنوی به جای می‌گذارد و عمل را خالص و پاکیزه می‌گرداند. در نتیجه عوامل و اسبابی که به تدریج موجبات تنبلی و بی مبالاتی، بی‏‌مهری و بی‏‌دقتی، کم لطفی و بی‏‌احساسی و عدم احساس وظیفه و قبول مسئولیت و نهایتاً نگرش انتفاعی و منفعت‌جویی را فراهم می‌آورد، از اندیشه و انگیزه او رخت می‌بندد.

در جهان بینی توحیدی، انسان در میان موجودات از شرافت و کرامت مخصوص برخوردار است و وظیفه و رسالتی خاص دارد. انسان، با این جهان بینی، مسئول تکمیل و تربیت خود و اصلاح جامعه خویش است. جهان، مدرسه انسان است و خداوند به هر انسانی، بر طبق نیت و کوشش صحیح و درستش، پاداش می‌دهد. جهان بینی توحیدی به حیات و زندگی معنی و روح و هدف می‌دهد، زیرا انسان را در مسیری از کمال قرار می‌دهد که در هیچ حدی متوقف ن می‌شود و همیشه رو به پیش است. به انسان نشاط و دل‏گرمی می‌بخشد، هدف‏‌های متعالی و مقدس عرضه می‌دارد و افرادی فداکار می‌سازد. جهان بینی توحیدی تنها جهان بینی است که در آن تعهد و مسئولیت افراد در برابر یکدیگر مفهوم و معنی پیدا می‌کند؛ همچنان که تنها جهان‌بینی‏‌ای است که آدمی را از سقوط در دره هولناک پوچ‏گرایی و هیچ‌انگاری یا نیست‌انکاری نجات می‌دهد.

دو مسأله مهم و اساسی، در واگذاری مسئولیت خدمت گذاری به افراد و یا قبول مسئولیت و تقبل انجام خدمت از ناحیه هر کسی، تعهد و تخصص است. باید برای هر دو طرف، یعنی واگذار کنندگان و قبول کنندگان، این دو خصیصه احراز شود. خدمت‌رسانی بدون این دو شرط اساسی، ضمن اینکه امکان ندارد، کم‏‌کم روند خدمت که یک ارزش است، را به ورطه ضد ارزش می‌کشاند و، آثار و نتایجی که به دنبال خواهد داشت، موجبات تضییع امکانات و ضرر و زیان فراوان برای جامعه و هدررفتن استعداد‌ها و توانایی‏‌های اهل دانش نیز می‌شود. در قرآن مجید این دو خصیصه به عنوان دو شرط ضروری و لازم مورد توجه قرار گرفته است. اصل تخصص و توانایی، که نتیجه دانش و فهم است و برای هر کسی در هر رشته‏‌ای می‌تواند با تلاش و جدیت و علم آموزی و تجربه اندوزی حاصل شود، در حوزه این بخش از بحث است.

در نظام اسلامی، مسئولیت‌ها، زمینه‌های خدمت افراد به مردم هستند. بر این اساس، مدیرانْ خدمت‌گزاران مردم‌اند و در قبال آن ها، تکلیف‌هایی دارند که باید به شیوه‌ای نیکو به انجام برسانند. مقام معظم رهبری، در تبیین تکلیف مسئولان در نظام اسلامی می‌فرمایند: «وقتی ما می‌گوییم «مردم» معنایش این نیست که مردم بیایند رأی بدهند و مسئول یا نماینده‌ای را انتخاب کنند، بعد دیگر برای آن مردم هیچ مسئولیتی وجود نداشته باشد. صرفاً همین باشد که اگر کسی می‌خواهد برای مردم کاری بکند، به این خاطر باشد که مردم بار دیگر به او رأی دهند. مسأله این نیست. در اسلام و نظام جمهوری اسلامی، فلسفه مسئولیت پیدا کردنِ مسئولان در کشور، این است که برای مردم کار کنند. مسئولان، برای مردم اند و خدمتگزار و مدیون و امانت دار آن‌ها هستند. مردم محوراند. کسی که در نظام جمهوری اسلامی مسئولیتی به دست می‌آورد، باید همه همّ و غمّش برای مردم باشد؛ هم برای دنیای مردم ...، هم برای معنویّت مردم. این ها، جزو وظایف اصلی حکومت است».

شهرداری مشهد در چهار سال گذشته دیدگاه‌های امام خمینی(ره) و رهنمود‌های مقام معظم رهبری(مدظله العالی) را پشتوانه نظری فعالیت‌های خود قرار داده و طرح‌های مختلفی را برای تغییر کالبد شهر مشهد و تبدیل آن به شهری در تراز امام رئوف، امام رضا(ع) به اجرا گذاشته است. یکی از پروژه‌های مهم در این خصوص «مشهد: شهر امید و زندگی» است. این پروژه از چند طرح کوچک و بزرگ از جمله: اجرای پروژه محله ما و مشارکت شهروندان در اتخاذ تصمیمات محلی، انتشار اطلس نیاز‌های شهروندان، رونمایی از منشور حقوق شهرنشینی، رونمایی از فرآیند‌های نوین مرکز ارتباطات مردمی ۱۳۷، اجرای کلان پروژه حق تقدم عابر پیاده، احداث پردیس تئاتر مشهد، سازمان فرهنگی، هنری کشور‌های فارسی زبان، ایران، افغانستان و تاجیکستان(آیتا)، احداث پردیس مادر و کودک، افتتاح مجتمع آبی گلشن، گود کشتی با چوخه بابا نظر تشکیل شده است.

در واقع مشارکت مستقیم شهروندان در تصمیم سازی‌ها و تصمیم گیری‌های مدیریت شهری ازجمله اهداف محقق شده در این پروژه است به طوری که پس از اجرای طرح‌های عمرانی خردمقیاس در سطح محلات، با نظر و درخواست مستقیم شهروندان به مرور زمان افزایش مطالبه گری شهروندان رقم خورده است. با توجه به اجرای پروژه‌های پیشنهادی شهروندان با نظر مستقیم خودشان، نظارت بر چگونگی اجرا و نگهداری از آن‌ها افزایش می‌یابد و شورا‌های اجتماعی در درجه نخست و شهروندان در درجه دوم خود را مالک پروژه می‌دانند.

از این رو، شهرداری مشهد طی چهار سال گذشته این کلام مقام معظم رهبری که فرمودند: «مسئولان، برای مردم‌اند و خدمتگزار و مدیون و امانت دار آن‌ها هستند» را نقشه راه خود قرار داده و ماهیت وجودی خود را خدمت به مردم و ساختن شهری در تراز پایتخت فرهنگی جهان اسلام می‌داند.

حضور مردم در پای صندوق‌های رأی و انتخاب آیت‌الله رئیسی به عنوان سیزدهمین رئیس جمهور، بیانگر آن است که مطالبه مردم، تغییر جدی در ساختار مدیریتِ ناکارآمدِ کشور و دست‌یابی به توسعه ماندگار و رشد و پیشرفت در عرصه‏‌های مختلف است. با عنایت به تجربه مدیریتی موفق آیت‌الله رئیسی، امید می‌رود با برنامه‏‌ریزی دقیق و علمی، رشد همه‌جانبه کشور را اعم از علمی، صنعتی و کشاورزی، رفاه عمومی، بهداشت و میزان امید به زندگی، آموزش و شاخص باسوادی، میزان تولید ناخالص داخلی و افزایش درآمد سرانه، مبارزه با تورم و بیکاری، ایجاد امنیت شغلی و اقتصادی، سرمایه‌گذاری، دست یابی به تکنولوژی و فن آوری جدید، به عنوان عمده‏‌ترین شاخص‏‌های توسعه، تضمین نماید.