17 شب با «چراغ هدایت» همراه شوید / امشب با آیه «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ» + فیلم

بسته تصویری «چراغ هدایت» از ابتدای ماه محرم الحرام 1443 هجری قمری، به مدت 17 شب به مخاطبان خبرگزاری ایکنا ارائه می‌شود. این بسته شامل قرائت آیه‌ای از قرآن با صدای محمدرضا پورزرگری، قاری بین‌المللی است و در ادامه حمید مروجی‌طبسی، مؤلف کتاب «آیات قرآنی در کلام و نهضت حسینی» به بیان نکات تاریخی این آیه و زمان بهره‌برداری آن از سوی حسین بن علی(ع) در مسیر کربلا می‌پردازد و کاظم رجبعلی، پژوهشگر قرآنی نیز کوتاه، چند نکته کلیدی نهفته و کاربردی این آیه را بیان می‌کند.

از عنوان کتاب مذکور این نکته بر می‌آید که به آیاتی پرداخته می‌شود که سید‌الشهدا از زمان آغاز قیام، در کلام گهربارشان از آن استفاده کرده‌اند.

متن این بسته تصویری 10 دقیقه‌ای، به منظور بهره‌برداری بیشتر مخاطبان، در ذیل منتشر شده است.

نگاه تاریخی

در اولین قسمت چراغ هدایت، به آیه 156 سوره بقره «الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ؛ [همان] كسانى كه چون مصيبتى به آنان برسد مى‏‌گويند ما از آن خدا هستيم و به سوى او باز مى‏‌گرديم»، پرداخته می‌شود.

مولایمان حسین(ع) در چه منزگاهی به این آیه شریفه اشاره کرد؟ حمید مروجی طبسی، مؤلف کتاب آیات قرآنی در کلام و نهضت حسینی به آن پاسخ می‌دهد، با ما همراه شوید؛

«نهضت عاشورا و نهضت امام حسین(ع) مبتنی بر قرآن و متکی به قرآن کریم بود. امام حسین(ع) در تمام طول نهضت از مدینه تا کربلا و حتی سر مبارک امام(ع) در شام به تلاوت آیات قرآن مشغول بودند. ایشان در سخنرانی‌ها، گفت‌وگوها و حتی مکاتبات، مستند به قرآن کریم نکات خود را می‌فرمودند که این مطالب در کتب تاریخی آمده، آیاتی که امام حسین(ع) در طول نهضت خود به آن‌ها اشاره داشتند در کتاب آیات قرآنی در کلام و نهضت حسینی هم گردآوری و طی چهار فصل ارائه شده است: زمانی که امام در مدینه و مکه بودند تحت عنوان «در سرزمین وحی»، زمانی که امام در مسیر مکه تا کوفه بودند تحت عنوان «در مسیر شهادت»، همچنین دو فصل دیگر به نام‌های «در کارزار کربلا» و «تلاوت سر».

یکی از پرتکرارترین آیاتی که امام حسین(ع) به آن اشاره و استناد داشتند، آیه مشهور به آیه استرجاع، آیه 156 سوره بقره است: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ»، ایشان در مجلس شبانه ولید بن عتبه هنگامی که برای یزید بن معاویه از ایشان درخواست بیعت نمود، امام فرمودند: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ» شخصیتی مانند من نباید مخفیانه بیعت کند و تو نیز نباید به چنین بیعتی راضی باشی. فردای آن روز هم که امام(ع) مروان بن حکم را دید، مروان امام را تشویق به بیعت با یزید کرد و امام فرمود: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ»؛ اینک باید فاتحه اسلام را خواند که مسلمانان به فرمانروایی مانند یزید گرفتار شده‌اند.

بار دیگر و در مکه، هنگامی که ابن عباس، امام حسین(ع) را ترغیب به سازش با بنی امیه کرد، امام همین آیه را برایش تلاوت فرمود. عبدالله ابن سلیم، از مردم کوفه می‌گوید: در منزل «ثعلبیه» هنگام غروب با امام(ع) ملاقات کردیم و خبر شهادت مسلم و هانی را به اطلاع وی رساندیم. امام(ع) با شنیدن این خبر گفت: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ»، آنگاه اشک بر صورتش جاری شد. در منزل «قصر بن مقاتل» و در اواخر شب، امام(ع) دستور داد جوانان، مشک‌ها را پر از آب کردند و به سوی منزل بعدی حرکت نمودند. در هنگامی که قافله در حرکت بود صدای امام(ع) به گوش رسید که کلمه استرجاع را مکرر بر زبان می‌راند و می‌فرمود: «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ»، امام(ع) در روز عاشورا، در اولین سخنرانی و خطابه همچنین در یکی از سخنرانی‌های دیگر و حتی سخنرانی که پس از تنظیم صفوف لشکر خویش ایراد کردند از آیه استرجاع استفاده نمودند: إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ.»

نگاه تدبری

کاظم رجبعلی، استاد تدبر در قرآن کریم درباره آیه فوق چنین می‌گوید: «همه زندگی امام حسین(ع) با قرآن ممزوج بود، یعنی به شکلی برخورد می‌کرد که وقتی آیه‌ای را می‌خواند آدم‌ها بفهمند و وصل شدن به خدا را حس کنند، دائماً به خدا وصل بود، ولی این اتفاق محسوس و مشخص می‌شد.

قرآن ادبیاتی را برای ما ایجاد می‌کند و اینکه در هر موضع و جایگاهی، خوشی، ناخوشی، مصیبت، نعمت، ترس و ... یاد می‌دهد که چه بگوییم که توحید از یادمان نرود.

یکی از جاهایی که بسیار جالب و شگفت‌انگیز است آیه معروف «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ» (آیه 156 سوره مبارکه بقره) است. امام حسین(ع) خیلی از این آیه استفاده می‌کرد، هم در جاهایی که برای جامعه مسلمین متأسف شد و هم آنجایی که خبر شهادت هانی و مسلم و دیگران می‌رسید. وقتی اخباری که بوی مصیبت می‌داد می‌شنید، با این کلام «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ» خودش را به خدا وصل می‌کرد و از غم خلاص می‌شد و خدا او را در بر می‌گرفت.

«إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ» دو نکته مهم و کلیدی دارد که در سبک زندگی‌مان باید لحاظ و رعایت کنیم، یکی اینکه «إِنَّا لِلَّهِ» تعلق ما به خداست، غم دنیا و مصیبت‌ها با همین استدلال که تو در قلمروی چه کی هستی از بین می‌رود، نکته بعد اینکه در آخر نزد چه کسی باید بروی؟ پیش خدا، پس اگر چیزی از غم مانده بود با «إِلَيْهِ رَاجِعُونَ» رفع می‌شود.

امام حسین(ع) با همین منطق مصیبت‌ها را بر خودشان آسان کردند در حالی که هیچ مصیبتی سنگین‌تر از مصیبتی که بر حسین بن علی(ع) رفت، نبود، البته رسول خدا(ص) مصیبت‌های سنگینی داشتند، آن مصیبت‌ها نظیر نداشتند ولی در مورد حسین بن علی(ع) بروز پیدا کرد.

در مصیبت‌ها تعلق به خدا را یادمان نرود و همین طور بدانیم که قلمروی خدا محل و مقصد ماست و آنجاست که ما باید به سوی خدا برگردیم، امتحان کنیم و ببینیم که چقدر این زندگی خوشایندتر، مطلوب‌تر در مسیر حق خواهد بود.»

یادآوری می‌شود، چراغ هدایت به همت سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور جهاددانشگاهی در استودیومبین تولید و منتشر شده است.