پزشکان دنیای سینما و ادبیات

به گزارش ایکنا، روزنامه جام جم نوشت: «چه ارتباطی به اهالی ادبیات و هنر دارد که امروز مصادف است با سالروز تولد بوعلی‌سینای بزرگ و روز پزشک؟ سوال خوبی است اما اجازه دهید یادآوری کنیم که پزشک‌های زیادی در سینما و ادبیات متولد شده‌اند. سینماگرانی می‌شناسیم که پزشک بودند. پزشکان زیادی دست به قلم شده و داستان و رمان و نمایشنامه نوشته‌اند. موضوعات پزشکی تا دل‌تان بخواهد دستمایه ساخت فیلم و سریال قرار گرفته‌اند و حتی داستان‌هایی با این مضامین نوشته شده. همین دلایل کافی است یا لازم است باز هم ادامه بدهیم؟ اگر متقاعد نشدید که هیچ، اما اگر قبول دارید هنر و ادبیات از علم و به‌خصوص از علم پزشکی بهره‌ها برده، در ادامه شما را با چند پزشک جذاب و دراماتیک آشنا می‌کنیم که می‌توانند در دنیای سینما و ادبیات با استقبال مواجه شوند. وقتی داستان آهنگری که ساخت میخ‌های صلیب مسیح را پذیرفته بود (اصلا به فرض که چنین شخصیتی در تاریخ وجود داشته باشد) قابلیت نمایشی‌شدن دارد چرا داستان پزشک کمال‌الملک نداشته باشد؟ وقتی می‌شود به سبک اروین یالوم، یک پزشک هم‌عصر نیچه را از لابه‌لای برگ‌های تاریخ بیرون کشید و بار یک رمان را به دوشش انداخت، چرا نشود درباره این همه پزشک واقعی که در طول تاریخ زیسته‌اند، چه خدمت یا خیانت کرده باشند، رمان و فیلمنامه نوشت؟ احتمالا فقط خلاقیت لازم است و البته به مقدار لازم همت و ذوق تا حرفه پزشکی و حواشی آن را که به اندازه کافی جذاب است با دنیای ادبیات و سینما گره زد و جذابیت مضاعف خلق کرد.

پزشک‌هایی که در جهان ادبیات متولد شدند

دنیای ادبیات به اندازه صنعت فیلمسازی از حرفه پزشکی بهره‌مند نشده است که خب البته این به ذات ادبیات برمی‌گردد و میزان عمق و کششی که یک داستان برای نوشته‌شدن در قالب رمان داشته باشد اما در عوض در دنیای ادبیات پزشک‌هایی خلق شده‌اند که نه‌تنها برای همیشه به تاریخ ادبیات جهان سنجاق شده‌اند بلکه راه به فیلم و سینما یافته‌اند و از آنها فیلم‌ها و سریال‌های پرفروش ساخته شده. برخی از آنها از این قرار است:

نام پزشک: سینوهه

خالق: میکا والتاری، تاریخی‌نویس فنلاندی

وجه دراماتیک: سینوهه، پزشک مخصوص یکی از فراعنه مصر بود و نویسنده شرح مفصلی درباره پزشکی در مصر باستان را در این کتاب گنجانده که اسباب حیرت است. سینوهه با نام مصری به دنیای سینما راه پیدا کرد و مایکل کورتیز فیلمش را ساخت.

نام پزشک: دکتر جکیل

خالق: رابرت لویی استیونسون

وجه دراماتیک: در رمان «دکتر جکیل و آقای هاید»، هنری جکیل به احترام اصول اخلاقی در پزشکی، دارویی که برای بیماران دوشخصیتی ساخته را روی خودش امتحان می‌کند، در نتیجه شب‌ها تبدیل به هیولا می‌شود و روزها همان دکتر مهربان همیشگی است. دکتر جکیل و آقای هاید هم به دنیای سینما راه پیدا کرده‌اند و در سال‌های ۱۹۳۱ و ۱۹۴۱ به‌طور مستقیم از این رمان اقتباس شده است.

نام پزشک: فاوست

خالق: روایت‌های معروف از این پزشک را گوته و کریستوفر مارلو نوشته‌اند

وجه دراماتیک: فاوست در آلمان قرون وسطی به‌دنبال مهارتی برای زنده‌کردن مردگان و جاودانگی بشر بود که در نهایت برای انجام این کار با شیطان معامله می‌کند و روحش را به او می‌فروشد. از فاوست بارها در قالب فیلم و نمایش اقتباس شده که از آخرین آنها می‌توان به فاوست ساخته الکساندر سوکوروف اشاره کرد.

نام پزشک: دکتر دولیتل

خالق: هیو لافتینگ

وجه دراماتیک: جان دولیتل در یک داستان کودکانه متولد شد و کارش این بود که ترس آدم‌ها از حیوانات را درمان می‌کرد اما کم‌کم در داستان‌های بعدی تبدیل به پزشکی شد که زبان حیوانات را می‌فهمد. بعدها هم به دنیای سینما راه پیدا کرد. از دکتر دولیتل هم بسیار اقتباس شده از فیلمی که ریچارد فلایشر در سال ۱۹۶۷ ساخت تا دکتر دولیتل ساخته استیون گیگان محصول سال  ۲۰۲۰.

نام پزشک: دکتر رابینسون

خالق: جان دیوید ویس

وجه دراماتیک: خانواده دکتر ویلیام رابینسون حین سفر دریایی به استرالیا دچار سانحه می‌شوند و در یک جزیره ناشناخته گیر می‌افتند. این داستان را دیوید ویس بر اساس رمان «رابینسون کروزوئه» دانیل دوفو نوشته است. این داستان در دنیای تصویر با کارتون «خانواده دکتر ارنست» به ما معرفی شده است.

نام پزشک: دکتر ژیواگو

خالق: بوریس پاسترناک

وجه دراماتیک: یک پزشک شاعر که اتفاقاتی مانند جنگ جهانی و انقلاب اکتبر، بین او و محبوبش، لارا فاصله انداخت و رنج‌های بسیاری به او تحمیل شد.

نام پزشک:  گالیور

خالق: جاناتان سوئیفت

وجه دراماتیک: گالیور با نام کامل لموئیل گالیور، پزشک بود. بسیاری از ما چون کارتون‌های گالیور را دیده‌ایم درباره پزشک بودنش اطلاعات زیادی نداریم اما او هم درس طب خواند و هم ریاضیات و بعد از آن راهی چهار سفر معروفش به سرزمین کوتوله‌ها، غول‌ها و اسب‌های سخنگو شد.

نام پزشک: هانیبال لکتر

خالق: توماس هریس

وجه دراماتیک: یک روان‌شناس که از طریق روانکاوی دیگران را وادار به کارهای خطرناک می‌کند. او از رمان‌های «اژدهای سرخ» و «سکوت بره‌ها» آمد و به چند فیلم سینمایی راه پیدا کرد.

نام پزشک: دکتر واتسون

خالق: آرتو کانن دویل

وجه دراماتیک: یک پزشک ارتشی بود که در هند و افغانستان خدمت کرده و بعد از استعفا از ارتش با یک کارآگاه خصوصی بسیار باهوش به نام شرلوک هلمز همخانه شده بود. در تمام اقتباس‌های سینمایی و سریالی از شرلوک هلمز، دکتر واتسون همراه و همکارش بود.

نام پزشک: ون‌هلسینگ

خالق: برام استوکر

وجه دراماتیک: یک شکارچی خون‌آشام که اولین بار در رمان دراکولا سر و کله‌اش پیدا شد و بعد به داستان‌های دیگر هم راه پیدا کرد. او فقط پزشک نبود و در زمینه ادبیات، فلسفه و حقوق هم دکترا داشت. دکتر آبراهام ون‌هلسینگ یکی از معروف‌ترین خون‌آشام‌های سینما هم هست.

نام پزشک: آلنی اوجا

خالق: نادر ابراهیمی

وجه دراماتیک: یک جراح مغز و اعصاب مجرب و حرفه‌ای اما در عین حال انقلابی است که قهرمان جلدهای دو تا هفت رمان «آتش بدون دود» نادر ابراهیمی است و تا جایی که می‌دانیم به هیچ فیلم یا رمانی راه پیدا نکرده است.

نام پزشک: دکتر عبدالله‌خان

خالق: سیمین دانشور

وجه دراماتیک: پزشک مهربانی بود که در اندیشه و رفتار شخصیت اصلی رمان سووشون یعنی زری بسیار مؤثر واقع شده بود. اگر نرگس آبیار، رمان سووشون را به فیلم بدل کند شاید چشم ما به جمال دکتر عبدالله‌خان روشن شود.

پزشکانی که به جای نسخه، رمان نوشتند

دنیای ادبیات بسیار پزشکانی به خود دیده که یا قید پزشکی را زدند و دست به قلم بردند یا همزمان با طبابت و رسیدگی به احوالات مریض‌ها قصه نوشتند. از ابن‌سینا و عطار نیشابوری تا استاد شهریار و دکتر افشین یداللهی، پزشکان زیادی بودند که دست به قلم بودند اما اینجا فقط چند نمونه معروف جهان را نام می‌بریم که داستان نوشته‌اند:
فردریش فون‌شیلر: اول حقوق خواند بعد پزشکی و در نهایت داستان‌نویس شد و البته قریحه شاعری هم داشت. ماری استوارت یکی از آثار اوست که به فارسی ترجمه شده است.

نویسنده شرلوک هلمز: نویسنده‌ای که در کنار کارگاه باهوش داستان‌هایش یک پزشک به اسم دکتر واتسون خلق کرده، خودش در رشته پزشکی تحصیل کرده بود. آرتور کانون دویل، دانشکده را تمام کرده بود و مطبی داشت که گاهی بیماری درش را می‌کوبید و در همین سکوت و خلوت بود که داستان‌های جنایی آرتور کانون دویل متولد شد و در صدر همه آنها شرلوک هلمز پدید آمد.

اروین د یالوم: نویسنده رمان وقتی نیچه گریست، پزشک است و برای خودش یک مکتب روان‌شناسی دارد به نام روانکاوی اگزیستانسیال که در ایران هم حسابی شناخته شده و جا افتاده است.

آنتوان چخوف: نمایشنامه‌نویس شهیر روسیه هم پزشک بود. او با وجود تنگدستی خانواده از دانشکده پزشکی مسکو در رشته پزشکی فارغ‌التحصیل شد و نوشتن داستان و نمایشنامه‌هایی مانند ایوانف، مرغ دریایی، دایی وانیا و باغ آلبالو را به طبابت ترجیح داد.

ویلیام سامرست موام: خالق رمان «لبه تیغ» هم پزشکی خوانده و در بیمارستان سنت‌توماس لندن کار کرده بود اما در نهایت قید طبابت را زد و به نوشتن متمرکز شد.

میخائیل بولگاکف: نویسنده رمان معروف مرشد و مارگریتا هم پزشک بوده است. فیلم گاهی به آسمان نگاه کن با الهام از مرشد و مارگریتا نوشته شده است.

مایکل کرایتون: از آثار متعدد کرایتون حتما رمان «پارک ژوراسیک» را می‌شناسید.

خالد حسینی: نویسنده متولد کابل که با رمان بادبادک‌باز در ایران به شهرت رسید در آمریکا رشته پزشکی خواند.

تس گریتسن: یک پزشک بازنشسته چینی - آمریکایی که معمولا رمان‌های عشقی می‌نویسد و فیلم «جاذبه» از یکی از کتاب‌های او به همین نام الهام گرفته است.

تقی مدرسی: رمان‌نویس و روانپزشک ایرانی است که شریفجان شریفجان، کتاب آدم‌های غایب و آداب زیارت از اوست.

غلامحسین ساعدی: نویسنده‌ای که هم رمان‌ها و هم فیلم‌های اقتباس‌شده از نوشته‌های او مورد استقبال بود، تحصیلات خود را با درجه دکترای پزشکی گرایش روانپزشکی در تهران به پایان رساند و در خیابان گیشای تهران مطب داشت.

شهاب اناری: او از جمله پزشکان ایرانی است که به برایان تریسی، نویسنده معروف آمریکایی که رمان‌های روان‌شناسی و انگیزشی می‌نویسد کمک می‌کند.