تبلیغ در خارج از کشور با «لمعه» و «مکاسب» محقق نمی‌شود/ چرا جهان گوش شنوایی برای حرف‌های ما ندارد؟

 

تاکنون تبلیغ دین در خارج از کشور را آسیب‌شناسی نکرده‌ایم تا روشن شود چه کارهایی را باید انجام دهیم تا تبلیغ مؤثرتری داشته باشیم. حتی در داخل کشور نیز تبلیغ مؤثری نداریم. یکبار مدیر یکی از شعبات سازمان‌ تبلیغات اسلامی به بنده گفت که در ماه محرم چهار هزار مبلغ ارسال می‌کنیم که چهل نفر آنها هم تبلیغ مؤثر ندارند و این فاجعه است. در واقع تبلیغ کردن به کاری روزمره تبدیل شده و گویا برخی از طلبه‌ها باید برای امرار معاش به جایی اعزام شوند و مؤثر بودن یا نبودشان مهم نیست.

 

 

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای حفاظت از سلامت جسم افراد راه‌اندازی شده است و باید افرادی را تربیت کند که دردهای جسمانی مردم را درمان کنند و نیز این وزارتخانه بر استفاده صحیح از داروها نظارت کند. در این مسیر هر اتفاقی که برای بیمار بیفتد دکتر مسئول است و حتی امکان دارد مجوز طبابت را از دست بدهد. حال روح مهم‌تر است یا جسم؟ در حال حاضر برنامه‌هایی برای درمان روحی انسان وجود ندارد و دردها را تشخیص نمی‌دهیم و نمی‌دانیم دروغ، غیبت و دنبال هوای نفس رفتن را چگونه درمان کنیم؟ لذا کسی را هم نداریم که بتواند اینها را تشخیص دهد و برای درمان آن نسخه بنویسد. بنابراین به دنبال دردهای مزمن اجتماعی نرفته‌ایم و مبلّغ درست و حسابی هم برای آن تربیت نکرده‌ایم. به همین علت مبلغان بسیاری را به سراسر کشور اعزام می‌کنیم و کاری نداریم که نتیجه‌ می‌دهد یا خیر، بلکه صرفاً به دنبال افزایش آمار هستیم تا اعلام کنیم که امسال چند هزار مبلغ از سوی سازمان تبلیغات اسلامی به سراسر کشور فرستاده شده‌‌اند.

 

ممکن است یکی از همین مبلغان، حدیثی جعلی را در یکی از روستاها یا شهرها بیان کند و منجر به گمراهی یک جوان شود و حتی با خواندن روایتی نادرست در ذهن یک جمع تشکیک ایجاد کند و باعث بی‌دینی آنها شود. یکی از مشکلات بزرگ ما این است؛ کسانی که تبلیغ می‌کنند خودشان هنوز اسلام را نشناخته‌اند. زمانی اگر کسی می‌خواست در حوزه علمیه روایتی را نقل کند باید اجازه می‌‌گرفت؛ برای مثال مجتهده امین از آیت‌الله میرزا آقابزرگ تهرانی اجازه نقل روایت داشت.

امروزه متأسفانه هر طلبه‌ای که چهار پنج سال به حوزه علمیه رفته و لمعه یا نهایتاً مکاسب را خوانده است به خودش اجازه می‌دهد که هر حدیثی را که در اصول کافی باشد برای این و آن بخواند بدون اینکه توجه کند که اگر در اصول کافی حدود شانزده هزار روایت وجود دارد، بنا بر نظر محمدباقر بهبودی، حدود دو هزار و 500 مورد از آنها صحیح هستند و اسم آن را منتخب کافی گذاشته‌اند. در دنیای اهل سنت هم نمونه چنین اقداماتی را داشته‌ایم. بقیه حدیث‌هایی که در اصول کافی آمده فقط برای استفاده متخصصان و کسانی است که از علم حدیث‌شناسی مطلع و نیز به رجال احادیث مسلط باشند.

 

اگر یک طلبه علم حدیث‌شناسی خوانده باشد، به هر حدیثی ارجاع نمی‌دهد. علت وضعیت کنونی این است که روش درست تبلیغ در داخل و خارج را به طلبه‌ها یاد نمی‌‌دهیم. باید امتحانات حدیث‌شناسی برگزار شود و سپس در صورت قبول شدن، به آنها اجازه نقل روایت بدهیم یا حداقل‌ روایت‌های صحیح را در اختیار مبلغان قرار دهیم و به آنها بگوییم که صرفاً اجازه نقل این روایت‌ها را دارند. متأسفانه در این باره ضعیف عمل کرده‌ایم و روش تبلیغ را به مبلغان یاد نداده‌ایم، در حالی که مبلغان مسیحی خوب حرف می‌زنند و ما حرف‌های خوب داریم ولی بد حرف می‌زنیم، لذا جهان گوش شنوایی برای حرف‌های ما ندارد. شیعه حرف‌های جالبی دارد؛ از جمله می‌گوید که تقلید در اصول دین و اعتقادات جایز نیست، بلکه باید با تحقیق انجام شود و این امر بسیار باارزش است. باید به جهان بگوییم ما دینی داریم که چنین خصوصیاتی دارد اما وقتی می‌خواهیم از این شگفتی‌ها با مردم حرف بزنیم، نحوه صحیح تبلیغ را بلد نیستیم، لذا طرفدار پیدا نمی‌کنیم.

 

 

اولین راهکار آموزش است و اگر به خوبی به مبلغان آموزش ندهیم آنها نمی‌‌دانند چه چیزی را باید بیان کنند. بنده برای تبلیغ در خارج از کشور، از چیزهایی که در حوزه یاد گرفتم هیچ بهره‌ای نبردم، بلکه بخش زیادی از آن را به صورت تجربی به دست آوردم. حتی برای این کار کتاب خاصی وجود ندارد که مبلغان آن را بخوانند. اگر مطالعات شخصی بنده در مورد اسلام، مسیحیت، وهابیت و تاریخ و تفسیر نبود، دستم برای تبلیغ خالی بود. برای مبلغانی امکانات فراهم شده است، ولی وقتی به خارج می‌روند چون فقط «لمعه» و «مکاسب» خوانده‌اند، چیزی برای عرضه ندارند، چراکه تبلیغ در خارج به این چیزها نیاز ندارد، بلکه مبلغ باید علوم دیگری را بداند. راهکار دوم هنر برقراری ارتباط است و باید انگیزه این کار وجود داشته باشد.

 

بنده در مسجدی در سعادت‌آباد تهران درباره قدرت خدا سخنرانی می‌کردم. متکلمان شیعه معتقدند که قدرت خداوند بر محالات تعلق نمی‌گیرد و وقتی خواستم چنین چیزی را ثابت کنم گفتم که خداوند نمی‌تواند دو به علاوه دو را تبدیل به پنج کند و یک شتر را از سوراخ سوزن عبور دهد بدون اینکه شتر کوچک یا سوراخ سوزن بزرگتر شود. در همان لحظه یکی از روحانیون بلند شد و گفت که نان امام زمان را می‌‌خورید و علیه خدا حرف می‌زنید، چراکه خداوند آفریننده اینهاست و هر کاری بخواهد انجام می‌‌دهد. گفتم که اگر فلسفه و کلام خوانده بودید، چنین حرفی نمی‌زدید، وگرنه تمام متکلمان شیعه تأکید می‌کنند که قدرت خداوند بر محالات تعلق نمی‌گیرد. لذا برای تبلیغ در خارج از کشور با یک نسل تشنه مواجه هستیم، اما هیچ اقدامی انجام نداده‌ا‌یم. حتی گاهی تبلیغات ما به ضد تبلیغ تبدیل می‌شود و بسیاری از مبلغان به جای اینکه طرفدارانی برای انقلاب بپرورانند، اقدامات آنها نتیجه عکس داده است و شاهد دین‌گریزی هستیم.