«سیدالعلماء» و هجرت‌های علمی که سبب خیر کثیر شد
آیت‌الله بهبهانی گمنام زندگی کردند و رغبتی برای مطرح‌شدن در حوزه‌ها نداشتند. تواضع، مردمی‌بودن و بی سروصدا فعاليت‌كردن از ويژگی‌های «سیدالعلماء» بود. وی با هجرت به شهرها و بلاد مختلف، معارف تشیع را گسترش داد و طلاب را از فیوضاتش بهره‌مند کرد و آنان را به حکمت و خیر کثیر نائل کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین امرالله شجاعی‌راد، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر حوزوی به مناسبت سالروز درگذشت آیت‌الله سیدعلی بهبهانی، از فقيهان و مراجع تقلید قرن چهاردهم یادداشتی در اختیار ایکنا خوزستان قرار داده است؛ که با هم می‌خوانیم:
سی‌ام آبان، سالگرد درگذشت آیت‌الله العظمی سیدعلی بهبهانی(ره) و در واقع چهل و ششمین سالگرد درگذشت ایشان است. به منظور پاسداشت مقام مرجعیت در استان خوزستان نکاتی را درباره ویژگی‌های این مرجع عظیم‌الشأن عرضه می‌داریم:
1- مرحوم آیت‌الله العظمی میرسیدعلی بهبهانی رضوان‌الله تعالی علیه، عالمی متبحّر و جامع معقول و منقول و تربیت شده علمی و عملی بزرگان عالی‌مقداری همچون حضرات آیات عظام جناب آخوند ملامحمد کاظم خراسانی، صاحب کفایه و جناب سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی معروف به صاحب عروه بودند.
وی همچنین از محضر آیت‌الله آقا سید محسن کوه‌کمری که از شاگردان مکتب علمی آقاشیخ هادی تهرانی بود، استفاده کردند. مبنا و مکتب علمی آیت‌الله بهبهانی بر اساس مکتب آقا شیخ هادی تهرانی استوار بود، که آن را ـ که عبارت بود از «قاعده مقتضی و مانع» از استاد علامه‌اش مرحوم آقا سید محسن کوه‌کمری تبریزی به ارث برده بود.
2- این محقّق خبیر دانشمندی کم‌نظیر در فقه و اصول بود که از نبوغ ویژه و اندیشه‌ای نقّاد برخوردار بود که دامنه اجتهاد علمی خود را به همه ساحت‌های ادبی، لغوی کلامی و تاریخی کشاند و در همه آنها صاحب نظریه شد.
احاطه علمی کم نظیر و قدرت حفظ و بیان و استحضار مطالب از او دانشمندی متبحر در معارف الهی و جامع در علوم اسلامی از تفسیر و فقه و اصول گرفته تا فلسفه و کلام و عقاید و تا لغت و ادب و علوم بلاغی ساخته بود.
سوای آنکه وی مجتهدی صاحب نظر در دو حوزه فقه و اصول بوده است، افزون بر آن دامنه اجتهاد علمی را به همه ساحت‌های ادبی و لغوی کلامی و تاریخی کشاند و در همه آنها صاحب نظریه شد.
دو کتاب «اساس النحو» و «مصباح الهدایه» به خوبی اجتهاد وی در مباحث ادبی و کلامی را به اثبات رسانده است و در آن به مقابله با فحول نظریه‌پردازان در این دو حوزه مانند ابن هشام انصاری و فخر رازی پرداخته است.
3- هجرت‌های علمی گسترده این عالم مهاجر الی الله برای تحصیل و تدریس علوم اسلامی بوده است. بخش اعظمی از عمر شریف این فقیه آگاه در هجرت برای تعلیم علوم الهی و تربیت فضلاء و روحانیون گذشته است و در غیر از شهر بهبهان که محل تولد ایشان بود، از رامهرمز و اهواز گرفته تا بروجرد و خرم آباد و اصفهان و حتی نجف اشرف و کربلای معلّی، خیل کثیری از روحانیت از محضر پرفیض ایشان استفاده کردند. اگرچه همین دور بودن از مرکزیّت حوزه علمیه، باعث شد تا قدر واقعی ایشان مجهول بماند، امّا هجرت مقدس ایشان برکات زیادی را برای مناطقی که در آن حضور پیدا کردند داشت.
4- مقام معنوی و صفای باطن و تزکیه روح و خالی بودن از هوای نفس و آراستگی به فضایل الهی و انسانی نظیر تواضع و صبر از جمله ویژگی‌های بارزِ این عالم عامل بوده و این مرتبت، همان چیزی است که نیاز اصلی امروز و همیشه ما در حوزه‌های علمیه و مایه اعتماد و تکیه اجتماع مردم به روحانیت و عامل تزکیه و سازندگی روحی مخاطبان ماست.
همین مرتبت شایسته معنوی در کنار مقام والای علمی باعث شده بود تا آیت‌الله العظمی بهبهانی از جایگاه و حرمت ویژه‌ای در میان همه مراجع عظام وقت و علمای اعلام بلاد برخوردار باشند، چنان‌که به عنوان نمونه، حضرت امام راحل (قدس‌سرّه الشریف) نیز احترام فوق‌العاده‌ای برای ایشان قائل بوده و با عنوان تکریمِ «آمیز سیدالعلماء» از این فقیه عالی مقدار نام می‌بردند.
5- روحیه مردمی و اجتماعی این مرجع بزرگوار و توجه ایشان به نیازهای طبقات گوناگون مردم، سبب پدید آمدن آثار پرخیر و برکتی برای مردم و طلاب و علما شد؛ از جمله این آثار، تأسیس مساجد و حسینیه‌ها و کتابخانه و درمانگاه و مسکن برای طبقات ضعیف و آسیب دیده در شهرهای مختلف خصوصاً در منطقه خوزستان و نیز در اصفهان است و از اهمّ این خدمات در بُعد حوزوی هم تأسیس مدارس علمیه متعدد است که تا به امروز منشأ و جایگاه تربیت فضلا و روحانیون در استان خوزستان بوده و ان‌شاء‌الله برکات آن روز افزون خواهد بود.
6- وی را باید یکی از مدافعین حریم ولایت در مباحث کلامی به حساب آورد. ارادت خاصه این عالم بزرگوار به آستان مقدس ولایت و امامت و دلدادگی ایشان به ساحت قدس حضرات اهل‌بیت عصمت و طهارت (علیهم صلوات الله)، از مشخصات بارز ایشان بوده است. کتاب شریف و ارزشمند «مصباح الهدایه فی اثبات الولایه» که از بهترین کتب درباره امامت و اثبات ولایت ائمه اطهار (علیهم السلام) است از طریق آیات قرآن کریم و اخبار و روایات شریف عترت طاهره به اثبات ولایت و امامت آنان به احسن وجه پرداخته است و در زمره برترین کتاب‌های اربعین حدیث است. وی این کتاب را در کربلا به نگارش درآورده است و به حق باید آن را از عنایات خامس آل عبا(ع) به مرحوم آیت الله العظمی بهبهانی (قدس‌سرّه) به شمار آورد.
7- بینش سیاسی بالای آیت‌الله بهبهانی موجب همراهی و حمایت این فقیه والاقدر از نهضت شکوهمند امام راحل عظیم‌الشأن شد. این مبارزات از مخالفت علنی و مکتوب ایشان با لایحه تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال 1341 آغاز و سپس با هدایت و رهبری مردم و روحانیون خوزستان برای اعتراض به وقایع اسفناک 15 خرداد سال 1342 و آنگاه هجرت به همراه سایر مراجع و علما بلاد به تهران برای آزادی امام راحل و پس از آن با صدور اعلامیه‌های شدید اللحن علیه دستگاه حاکمه در سال‌های بعد ادامه می‌یابد.
اعلامیه‌های سیاسی آیت‌الله بهبهانی عبارتند از:
اعلامیه‌ای در حمایت از امام خمینی بعد از قیام 15 خرداد 1342 به تاریخ دهم رجب 1384ق و دیگر اعلامیه‌ای به تاریخ 15 ربیع‌الاول 1383ق در تهران که در محکومیت رژیم پهلوی صادر کرده و در طی آن «تعدی به ساحت علمای اعلام مخصوصاً حضرت امام خمینی» و «كشتار بی‌رحمانه یك مشت مردم مسلمان بی‌دفاع» را «لكه ننگین سیاهی» تعبیر می‌کنند.
از اعلامیه‌های سیاسی آیت‌الله بهبهانی یکی بر ضد رژیم اشغالگر قدس در پی جنایات صهیونیستها در جنگ شش روزه با مسلمانان و تقبیح ارتباط دولت ایران با اسرائیل به تاریخ 28 ربیع الاول 1387ق است.
همین فعالیت‌های سیاسی باعث احضار ایشان به ساواک شد. همه این اقدامات حاکی از روشن‌بینی این فقیه والامقام و روحیه ایستادگی در برابر ظلم و بیداد دارد که بسیار درس‌آموز است.
8- رونق‌بخشی به حوزه‌های علمیه اهواز و اصفهان و رامهرمز
آيت‌الله بهبهانی در سال 1365 ق، با درخواست و اصرار اهالی شهرستان رامهرمز، كه خواستار مراجعت معظم‌له به آن شهر بودند، به شهرستان رامهرمز بازگشت و به تأسيس حوزه علميه‌ای در آن شهر مبادرت ورزيد و به تدريس دروس عالی سطح در آن حوزه پرداخت. وی در دهه آخر زندگی به رونق‌بخشی و مدیریت دو حوزه بزرگ شیعه در اهواز و اصفهان پرداخت.
ایشان همه ساله شش ماه از سال در حوزه علمیه اهواز و شش ماه دیگر در حوزه علمیه اصفهان حضور داشتند و به حق، مایه رونق هر چه بیشتر این دو حوزه مقدسّه در آن زمان بوده و علما اعلام و فضلا و روحانیون و نیز عموم مردم و مؤمنین اهواز و اصفهان، مقدم ایشان را گرامی می‌داشتند و از برکات وجود مبارک این فقیه مهاجر الی الله بهره می‌جستند.
این حضور پربرکت باعث شد تا منزلت علمی مجهول این مرجع جامع معقول و منقول، قدری آشکار شود.
9- آیت‌الله بهبهانی گمنام زندگی کردند و رغبتی هم برای مطرح شدن در حوزه‌ها نداشتند. تواضع، مردمی بودن و بی سر و صدا فعاليت كردن از ويژگی‌های بارز آيت‌الله موسوی بهبهانی بود ايشان در طول عمر با بركت خود همواره در ميان مردم بود و آنها را به حقايق دين آگاه می‌ساخت و مردم نيز از ايشان استقبال می‌كردند و اين در حالی بود كه ايشان بسيار بی سر و صدا و به دور از هياهو به تبليغ دين می‌پرداخت. البته حضور پربرکت وی در دو حوزه علمیه اصفهان و اهواز، باعث شد تا منزلت علمی مجهول این مرجع جامع معقول و منقول، قدری آشکار شود.
در پایان شایسته است به همت دوستداران و بیت معظم ایشان و شاگردان، آثار غیرمطبوع ایشان و تقریراتی که از دروس استادان عالیقدر خود داشته‌اند و همچنین تقریرات شاگردان ایشان در موسوعه‌ای به نام ایشان به زیور طبع آراسته شود تا مراکز علمی و خاصه حوزه‌های علمیه از برکات آن برخوردار شوند.
انتهای پیام
