«احمد مصطفی»؛ از خوشنویسی آیات تا ایده‌پردازی هنری برای پروژه‌های مطرح جهان
احمد مصطفی، هنرمند مصری‌تبار تقریباً تمام آثارش را به صورت انتزاعی بر اساس آیات قرآن ارائه داده و توانسته به لطف روشی بدیع در ترکیب مهارت‌های خود از نظر هنر نگارش اسلامی، زبان بصری شگفت‌انگیزی بیافریند و پروژه‌های مطرحی را در سراسر جهان خلق کند.
به گزارش ایکنا به نقل از الغد، احمد مصطفی در سال 1943 در اسکندریه مصر متولد شد و هنرمند، محقق و صاحب‌نظر در زمینه هنر و طراحی اسلامی است. او که ابتدا در سبک نئوکلاسیک اروپایی در رشته گرافیک تحصیل کرده، عمدتاً از هنرمندان رنسانس الهام گرفته است.
مصطفی در سال 1966 از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه اسکندریه فارغ‌التحصیل شد و سپس بورسیه تحصیلی برای تحصیلات تکمیلی در بریتانیا گرفت و در سال 1989 مدرک دکترا را برای پایان‌نامه‌ای با عنوان «مبانی علمی اشکال حروف عربی» دریافت کرد. او همچنین در بسیاری از نمایشگاه‌های بین‌المللی با آثار هنری شرکت کرده و دارای چندین نشریه علمی است.
مصطفی سپس ریشه‌های اسلامی خود را کشف کرد و تقریباً تمام آثار خود را به صورت‌بندی‌های انتزاعی بر اساس آیات قرآن ارائه داد و توانست به لطف روشی بدیع در ترکیب مهارت‌های خود به عنوان یک عکاس و خوشنویس بزرگ از نظر هنر نگارش اسلامی، زبان بصری غنی شگفت‌انگیزی بیافریند.
دکتر احمد مصطفی از سال 1974 در لندن زندگی و کار می‌کند. او مدیر مرکز هنری «هنر و طراحی عربی» است که در سال 1983 تأسیس کرده و همچنین در بسیاری از نقاط جهان تدریس و سخنرانی کرده است.
مصطفی هم اکنون به عنوان استاد مدعو در انستیتوی معماری شاهزاده ولز در لندن، دانشگاه وست مینستر لندن و کالج هنرهای زیبا در اسکندریه مصر کار می‌کند.
او در بسیاری از کشورهای جهان برای تولیدات متنوع خود از جمله نقاشی‌ها، تابلو فرش‌ها، صفحات ابریشم چاپ محدود و شیشه‌های رنگی نمایشگاه‌هایی برگزار کرده است.
تنوع ابزاری که مصطفی به وسیله آنها هنر خود را بیان کرده، نشان‌دهنده روابط خلاقانه پربار او با تعدادی از مستعدترین صنعتگران اروپا، به‌ویژه بافندگان شاغل در کارگاه خانوادگی بنتون فلتان-آبسون در فرانسه و شیشه‌سازان در کارگاه Drex در Taunusstein آلمان است.
آثار او همچنین در بسیاری از مجموعه‌های خصوصی و مؤسسات معتبر، از جمله موزه‌های ملی بریتانیا و مصر و سایر مکان‌های عمومی با اهمیت بین‌المللی در سراسر جهان یافت می‌شود.
در سال 1997 میلادی، ملکه الیزابت دوم تصمیم گرفت که تابلوی سفارشی ویژه این هنرمند برای ملکه را به نام «جایی که دو دریا به هم می‌رسند» به مناسبت پنجاهمین سالگرد تأسیس دولت پاکستان به مردم این کشور تقدیم کند و این به معنای به رسمیت شناختن شهرت بین‌المللی این هنرمند توسط ملکه و قدردانی از موقعیت ویژه او به عنوان یک مسلمان بریتانیایی بود.
این اثر هنری فوق‌العاده متشکل از چندین لایه خوشنویسی اسلامی است که ملکه در اسلام‌آباد در نمایشگاهی با عنوان «سنت‌های احترام؛ بریتانیا و هنر اسلامی» زیر نظر شورای بریتانیا ارائه کرد و نشان‌دهنده اهمیت بسیاری است که هنرمند به ساختن پل‌هایی برای احترام متقابل و درک روش هنر پرداخته است.
احمد مصطفی لیسانس خود را در رشته هنرهای زیبا با درجه ممتاز در سطح ملی در سال 1966 از دانشگاه اسکندریه دریافت کرد و تا سال 1973 به عنوان مدرس هنر عکاسی و طراحی تئاتر در دانشکده هنرهای زیبا باقی ماند.
او برای نقاشی‌ها و مجسمه‌های سبک غربی خود در دوسالانه اسکندریه در سال‌های 1968 و 1974 برنده جوایز اصلی شد.
مصطفی در همان سال برای ادامه تحصیلات تکمیلی در زمینه طراحی چاپ در کالج مرکزی هنر و طراحی لندن بورسیه تحصیلی دریافت کرد و در سال 1975 دیپلم عالی در مطالعات چاپی پیشرفته و سپس در سال 1978 فوق لیسانس گرفت.
وی از سال 1980 تا 1982 به عنوان مدرس خوشنویسی اسلامی در همین دانشکده و همچنین به عنوان ناظر تحصیلات تکمیلی در طراحی الگوهای بدیع حروف عربی مشغول به کار بود.
در سال 1989، پس از 11 سال تحقیق سخت، این هنرمند از شورای ملی (بریتانیا) مدرک دکترا گرفت و عنوان پایان‌نامه او در این مقطع «مبانی علمی اشکال حروف عربی» بود.
احمد مصطفی به عنوان مشاور بسیاری از پروژه‌های خصوصی در سراسر خاورمیانه کار می‌کند. او چندین الگوی خوشنویسی عربی و لوگوهای تعداد زیادی از سازمان‌ها را طراحی کرده است.
از تعدد تولیدات عظیم او می‌توان به تنوع پروژه‌هایش پی برد. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به تابلو فرش‌های فرودگاه ملک عبدالعزیز جده، تالار استقبال سلطنتی در فرودگاه ملک خالد در ریاض، سالن نمایشگاه در مرکز کنفرانس هتل شرایتون در دوحه قطر و گنبد شیشه‌ای مسجد معروف در خانه قرآن منامه بحرین(خوشنویسی آیة الکرسی) اشاره کرد.
تعداد زیادی از آثار هنری او همچنین در مجموعه‌های صنایع Xenel، مدارس دارالفکر و زهیر فایز که همگی در جده واقع شده‌اند، شرکت سرمایه‌گذاری نفت عربی در الظهران و بانک ملی در لوکزامبورگ است.
آثار احمد مصطفی در موزه سنت مونگو «برای زندگی مذهبی و هنر» در گلاسکو اسکاتلند و در مجموعه هنرهای معاصر اسلامی در موزه لندن، بخش شرقی موزه اشمولین آکسفورد، موزه هنرهای مدرن در اسکندریه مصر و موزه دانشکده هنرهای زیبا در دانشگاه اسکندریه مصر به نمایش گذاشته شده است.
بسیاری از آثار او در مجموعه‌های خصوصی در سراسر جهان مانند بریتانیا، آلمان، سوئیس، هلند، مصر، اکثر کشورهای عربی، آفریقای جنوبی، ایالات متحده آمریکا، استرالیا، پاکستان و هند وجود دارد.
ایده‌پرداز نخستین موزه خط عربی
این هنرمند مهاجر مصری از مقامات کشورش خواسته است که میزبان اولین موزه خط و خوشنویسی عربی باشد.
احمد مصطفی این هنرمند خوشنویس مصری و آکادمیک، که بیش از چهار دهه را صرف تحصیل و کار در بریتانیا کرده، امیدوار است با راه‌اندازی اولین موزه خط و خوشنویسی عربی در مصر که محققین عرب و خارجی را به خود جذب می‌کند، دین را به کشورش بازگرداند.
مصطفی 74 ساله در مصاحبه با رویترز گفته است: ما در کشورهای عربی خود موزه‌های هنرهای زیبا و سایر هنرهای برگرفته از غرب را برپا می‌کنیم که نوعی اسکیزوفرنی بین آداب و رسوم ما، سنت‌های ما، ذائقه عربی ما و ذائقه زیبایی‌شناختی ما ایجاد می‌کند.
وی افزود: حتی در سطح آکادمیک نیز دانشگاهی مانند دانشگاه الازهر را می‌بینیم که شامل دانشکده‌های پزشکی، داروسازی و علوم است و مثلاً دانشکده هنر اسلامی ندارد، بنابراین نیاز مبرمی به تأسیس موزه‌ای از خط عربی داریم که نه تنها آثاری را به نمایش می‌گذارد، بلکه به شرح وقایع، توضیح، تفسیر و ردیابی منشأ خوشنویسی عربی می‌پردازد.
از برجسته‌ترین آثار او می‌توان به دائرة‌المعارف «خط کیهانی» اشاره کرد که در سال 2014 به زبان انگلیسی با موضوع ریشه‌های مهندسی خط عربی منتشر شد که انتظار می‌رود ظرف چند ماه آینده به زبان عربی ترجمه و منتشر شود.
مصطفی به رویترز گفت: ایده موزه پس از انتشار دائرة‌المعارف در ذهن من شکل گرفت. فکر می‌کردم قطعاً گام بعدی وجود دارد که می‌توان در جهت آگاهی بخشیدن به مبانی حروف عربی و اصول علمی و دانشگاهی آن برداشت.
دکتر مصطفی که 30 سال پیش مرکز هنر و طراحی عربی را در بریتانیا تأسیس کرد، افزود: تمام تجسم حتی روش ارائه، در ذهن من است. امیدوارم حمایت مناسبی از سوی مقامات ذی‌صلاح در مصر برای رسیدن به این پروژه عظیم صورت گیرد.
مصطفی آرزو دارد که مقر موزه جدید آثار او در قاهره باشد، به‌ویژه در قلب قاهره، جایی که بناهای تاریخی و آثار باستانی در آنجا قرار دارند. او می‌گوید تأسیس موزه در این زمان خاص به‌منظور معرفی خاستگاه و هنر خوشنویسی عربی برای بازدیدکنندگان و حتی شهروندان عربی بسیار حائز اهمیت است.
او گفت: «اگر می‌خواستم طرح خود را فاش کنم، می‌توانستم آن را به هر کشور عربی دیگری ارائه کنم و ممکن است مستقیماً آن را اجرا کنم. اما می‌خواهم آن را در مصر، کشورم، راه‌اندازی کنم».
وی افزود: بازدیدکنندگان غربی معمولاً برای دیدن بناهای تاریخی و معابد فراعنه می‌آیند... اما ما تعریف تمدن عربی خود، مهمترین جلوه‌های آن و زبان اصلی آن؛ عربی را از دست داده‌ایم.
علاوه بر برتری آکادمیک مصطفی، موزه‌های اروپایی مملو از نقاشی‌های او است. او قبلاً در سال 1968 رتبه دوم در جایزه دو سالانه اسکندریه و رتبه نخست در جایزه مجسمه‌سازی در دهمین دوسالانه اسکندریه در سال 1973 را کسب کرده است.
ترجمه گزارش: الهام مؤذنی
