چرا برخی گناه می‌کنند ولی عقوبتش را نمی‌بینند

به گزارش ایکنا، جلسه تفسیر قرآن سیدمجتبی حسینی، پژوهشگر و مفسر قرآن شب گذشته هفدهم بهمن‌ماه با محوریت سوره رعد برگزار شد.

حسینی در این جلسه به تفسیر آیه یازدهم سوره رعد پرداخت. خداوند متعال در این آیه می‌فرماید: «لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ؛ براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پيش رو و از پشت‏ سرش پاسدارى مى‌كنند در حقيقت ‏خدا حال قومى را تغيير نمى‌دهد تا آنان حال خود را تغيير دهند و چون خدا براى قومى آسيبى بخواهد هيچ برگشتى براى آن نيست و غير از او حمايتگرى براى آنان نخواهد بود».

گزیده متن سخنان حسینی در این جلسه را در ادامه می‌خوانید؛

امشب درباره عبارت «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ» صحبت خواهیم کرد. ما این آیه را زیاد گفتیم و شنیدیم. فرض کنید افرادی در یک کشوری زندگی خوبی ندارند، خدا می‌فرماید اول شما باید تغییر کنید تا خدا برایتان تغییر ایجاد کند. یک‌ زمان می‌گفتند شاه ظل الله است یا امانت الهی است. بعد مردم در زندگی‌شان مشکل داشتند به آنها می‌گفتند شما تغییر ایجاد کنید تا خدا تغییر ایجاد کند لذا این آیه را زیاد شنیده‌ایم.

ما ذیل آیه بحث مستقلی با عنوان تغییر خواهیم داشت. گاهی خدا تغییر می‌دهد، گاهی تغییر نمی‌دهد. سوال این است که خدا تغییر بدهد خوب است یا تغییر ندهد خوب است؟ گاهی خدا تغییر نمی‌دهد چون همان تغییر ندادن خوب است. یکی از دعاهایی که در زیارات می‌خوانیم این است «لاتسلب عنی ما انا فیه» یعنی آن چیزی که در آن هستم را از من نگیر. این تغییر نکردن یک امر مثبت است.

گاهی اوقات فکر می‌کنیم اگر کار بدی کردیم و نتیجه بدی در پی نداشت و دچار عذاب نشدیم کار خوبی کردیم در صورتی که خداوند به ما مهلت داده است. چنانکه قرآن می‌فرماید: «وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ».

زمانی که امام حسین(ع) می‌خواست به سمت کوفه برود، عبدالله بن عمر به امام حسین(ع) گفت این مسیر خطرناکی است و ممکن است تو را بکشند. عبدالله نگران بود اگر امام حسین(ع) را بکشند کواکب به هم بریزد. امام حسین(ع) پاسخ داد: «يا اَباعَبْدِالرَّحْمنِ اَما عَلِمْتَ اَنَّ مِنْ هَوانِ الدُّنْيا عَلَي اللَّهِ اَنَّ رَأْسَ يَحْيَي بْنِ زَكَرِيّا اُهْدِيَ اِلي بَغِيٍّ مِنْ بَغايا بَنِي اِسْرائيل؟ اَما تَعْلَمُ اَنْ بَنِي اِسْرائيل كانُوا يَقْتُلُونَ مابَيْنَ طُلُوع الْفَجْرِ اِلي طُلُوع الشَّمْسِ سَبْعِينَ نَبِيّاً ثُمَّ يَجْلِسُونَ في أسْواقِهِمْ يَبِيعُونَ وَيَشْتَرُونَ كَاَنْ لَمْ يَصْنعُوا شَيْئاً فَلَمْ يُعْجِّلِ اللَّهُ عَلَيْهِمْ بَلْ اَمْهَلَهُمْ وَاَخَذَهُمْ بَعْدَ ذلِكَ اَخْذَ عَزِيْزٍ ذي انْتِقامٍ اِتَّقِ اللَّه يا اَباعَبْدالرَّحْمنِ وَلا تَدَعَنَّ نُصْرَتي»، یعنی مگر نمی‌دانی از بی‌ارزشی دنیا این است که سر یحیی را برای یکی از طغیانگران بنی‌اسرائیل بردند؟ مگر نمی‌دانی بنی‌اسرائیل بین طلوع فجر و طلوع خورشید هفتاد پیامبر را کشتند و سپس در بازارها نشستند و به خرید و فروش پرداختند انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است. بعد حضرت فرمودند خداوند بر آنها عجله نکرد یعنی اینطور نیست تا تیغ را گذاشتند همه چیز به هم بریزد بلکه خداوند به آنها مهلت داد ولی بعدا آنها را مواخذه کرد. بعد از این فرمایش حضرت به عبدالله بن عمر گفت: تقوا داشته باش و نصرت مرا ترک نکن.

پس اینطور نیست اگر گناهی انجام شود بلافاصله عذاب نازل شود. دستور قرآن این است که ای انسان، وظیفه خودت را انجام بده و فکر نکن اگر وظیفه‌ات را انجام ندهی بلافاصله اوضاع به هم می‌ریزد. متاسفانه برخی سخنران‌ها اینگونه مطالب را مطرح می‌کنند.

ما فعلا داریم درباره امهال و عدم تغییر صحبت می‌کنیم. اینکه قرآن می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ» یعنی اگر تاکنون آدم بدی بودی و حالا خوب شدی، خدا هم برایت تغییر ایجاد می‌کند یا اگر تاکنون خوب بودی ولی بد شدی، خدا هم برای تو تغییر ایجاد می‌کند مثلا تا حالا با نماز حالت خوب می‌شد ولی دیگر اینطور نیست. جوابش چیست؟ «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ». بحث بعدی گناهانی است که آثار وضعی بدی دارد و به عنوان مصداق‌های این آیه مطرح می‌شوند. مثلا در روایات آمده است یکی از گناهانی که نعمت را تغییر می‌دهد «بغی» است به معنای ظلم و تجاوز.

پس نتیجه این شد یک‌سری از کارهایی که می‌کنیم و تغییرهایی که در خودمان ایجاد می‌کنیم، خدا هم برای ما تغییر ایجاد می‌کند، هم به سمت مثبت و هم به سمت منفی. مثلا ما یک جامعه بودیم با هم دشمنی می‌کردیم خدا یک انسان بد را بر ما مسلط کرد یا یک جامعه بودیم با هم خوب بودیم خدا یک انسان خوب را بر ما مسلط کرد.