از قلب ارتش تا قلب ملت/ روزی که حکومت پهلوی در هم شکست

ارتش رژیم شاهنشاهی یکی از ابزار قدرت شاه بود و شاه در رأس این هرم نظامی قرار داشت. نیروی هوایی ارتش پس از کودتای 28 مرداد تقویت شد و در این زمان این یگان شاهد حجم بسیاری از مستشاران امریکایی بود. عقبه انقلابی بودن ارتش به سال‌های قبل از پیروزی انقلاب باز می‌گردد همان روزهایی که شاه به دنبال تقویت ارتش بود، ارتشی‌های سرافراز اعلامیه‌های حضرت امام(ره) را دست به دست می‌کردند و با این شجاعت در 19 بهمن سال 57 زمانی‌ که هنوز انقلاب به پیروزی نرسیده بود در مدرسه رفاه حاضر شده و با ایشان پیمان بستند.

ایکنای استان مرکزی، برای آشنایی اجمالی با گوشه‌ای از فعالیت‌های نیروی هوایی ارتش و نقش این یگان مهم در پیروزی انقلاب گفت‌و‌گویی با سرهنگ محمد صادقیان، ارشد نظامی ارتش در استان مرکزی و فرمانده مرکز درجه‌داری حضرت علی‌اکبر(ع) پدافند هوایی اراک ترتیب داد که در ادامه می‌خوانید:

ایکنا ـ در خصوص حضور همافران محضر امام(ره) و عقبه این اقدام شجاعانه بفرمایید.

در گام اول باید شرایط جامعه قبل را مورد بررسی قرار داد. ساختار و هویت پهلوی اول کاملاً نظامی بود و تمام اقدامات برگرفته شده از روحیه قزاقی رضا شاه بود و توجه او به نیروهای نظامی دور از انتظار نبود. ساختار ذهنی و شکلی وی براساس هویت نظامی شکل گرفته بود. از این رو براساس همین دلیل پهلوی دوم که تحصیل‌کرده سوئیس است به اصرار پدر در مدرسه و دبیرستان نظام و دانشکده افسری نیز آموزش ببیند تا به عنوان یک نظامی شناخته شود.

توجه به لباس و پرستیژ نظامی در معنای خودشان برای خاندان پهلوی بسیار اهمیت داشت. در خاطرات و مستندها شاهدیم که پهلوی دوم در مراسم ازدواج سوم خود با فرح دیبا با فرنچ نیروی هوایی حاضر می‌شود که این امر دلالت بر اهمیت ارتش برای رژیم پهلوی دارد و در این زمان نیروی هوایی در واقع گل سرسبد ارتش بود. تمام خلبانان، افسران و ... همه تحصیل‌کرده اروپا و امریکا بودند و فرهنگ ساختار نیروی هوایی آن زمان برمبنای ساختار فرهنگ امریکا بود و همین باعث شده بود که اغلب کارکنان نیروی هوایی امریکایی آن دوران تفکر امریکایی داشته باشند. حتی درختان یا ساختار فیزیکی که در پایگاه‌های ایرانی مشاهده می‌کنیم نمونه آن را در پایگاه‌های امریکایی‌ها نیز می‌بینیم، چراکه برنامه‌ریزی برای چند سال نشده بود و برنامه‌ریزی برای قرن‌های بعدی بود.

حال باید دید چه اتفاقی رخ داده است که جزیره ثبات و آرامش با دم مسیحایی حضرت امام(ره) برهم خورده و ارتش به ویژه نیروی هوایی که بیش از سایر یگان‌ها مورد توجه است دستخوش تحولی بی‌نظیر و شگرف می‌شود، چراکه نیروی دریایی ما در ایتالیا و نیروی زمینی در اسکاتلند و انگلیس آموزش دیده بودند، اما اینقدر که هزینه برای نیروی هوایی امریکایی شده بود برای سایر یگان‌های نظامی نشده بود.

ایکنا ـ نقش تربیت دینی در رویداد 19 بهمن سال 57 به چه شکل بود؟

نکته مغفول مانده در این رویداد این است که بدنه ارتش برگرفته شده از بطن خانواده، زیارت عاشورا، روضه‌های خانگی و جلسات قرآن بود. به بخش هنری موضوع بسیار کم پرداخته شده است. سریال شهید بابایی وجه‌های زیبای افسر ایرانی متعهد را به خوبی نشان می‌دهد و نماز خواندن این شهید در دفتر افسر امریکایی به نقش تربیت دینی خانواده باز می‌گردد و این امر نشان می‌دهد با وجود اینکه افسران ما در کشورهای اروپایی و امریکایی تحصیل کردند، اما از اعتقادات دینی و ارزش‌های الهی که در خانواده آموختند دور نشدند.

اگر قرار بر این باشد که انجام این اقدام را فقط به 19 بهمن 57 محدود کنیم بدان معنا است که به عقبه آن توجه نکرده‌ایم. قطعاً بروز این اقدام شجاعانه نشئت گرفته از عقبه‌ای دینی است که باید به آن پرداخت. این اقدام حداقل ریشه‌ای 10 ساله دارد و حاکی از این مهم دارد که جریان‌های انقلابی از اواخر دهه 40 شروع شده است، چراکه امکان ندارد به صورت کاملاً اتفاقی گروهی همافر، خلبان و افسر در اقدامی خودجوش به نمایندگی از سایر پرسنل در مدرسه علوی حاضر و با ایشان میثاق ببندند. باید از افرادی که زمینه ارتباط مجموعه ارتش با روحانیت را برقرار کردند یاد کنیم.

12 بهمن اتفاقی بزرگ رخ داد و حضرت امام(ره) با هواپیمای فرانسوی پاریس را به مقصد تهران ترک کرد. بختیار به عنوان اختیاردار کشور رجزخوانی‌های بسیار مبتنی بر بستن فرودگاه‌ها کرد، درست است که مردم شعار سردادند، «اماما، اماما، قلب ما باند فرودگاه توست». پروازهایی که وارد هر کشور می‌شوند باید با رادارهای ورودی هماهنگ باشند، خلبان پرواز فرانسوی در مرز ترکیه با رادار پدافندی تبریز تماس می‌گیرد و در آنجا ستوان افروز آن زمان و سرهنگ بازنشسته امروز به خلبان اعلام می‌کند من از طرف مردم ایران به شما خوشامد گفته و خوشامد بنده و ایرانیان را به حضرت امام اعلام کنید.

روحیه انقلابی ارتشی‌ها به ویژه نیروی هوایی تا 19 بهمن ادامه پیدا می‌کند و جمعی از افسران، همافران و درجه‌داران نیروی هوایی و پدافند با لباس فرم و کارت شناسایی محضر آن حضرت شرفیاب شده و ادای احترام نظامی کردند. چندبار افتخار حضور محضر مقام معظم رهبری را داشته‌ام و حال و هوای همان روزها برای ما که در آن زمان خردسال بودیم تداعی می‌شود. در واقع 19 بهمن 57 عمود خیمه پهلوی را در هم شکست. نیروی هوایی در موقعیتی محضر امام حضوریافتند که قرار بود در طرح «کورتاژ» که از سوی امریکایی‌ها طراحی شده بود بیشترین نقش به نیروی هوایی داده شود، اما این اتفاق نیفتاد و روز 19 بهمن برای همیشه در تاریخ نظام جاودانه ماند. چراکه ارتش و نیروی هوایی پیوند خود را با نظام و انقلاب از همان روز برقرار کردند و امروز بعد از گذشت 43 سال هنوز بر عهد و پیمان خود پابرجا هستند.

ایکنا ـ سیر تحولاتی نیروی هوایی در 43 سال اخیر چگونه بود؟

تغییر نوع نگاه مأموریت مهم‌ترین تحول ایجاد شده در ارتش و در مجموع نیروهای مسلح بود. مأموریت از نگاه نظامیان تعیین‌کننده خیلی از موارد است، چراکه ذهنیت‌ها براساس همان چشم‌انداز چیده می‌شود. زمانی قرار بر این بود که ایران به عنوان ژاندارم منطقه از نظام استکباری امریکا پشتیبانی کند، اما با حضور همافران در مدرسه رفاه همه مأموریت‌ها 180 درجه تغییر کرد. با این جریان نگاه ما از نگاه استبدادی و ابزاری به دفاع از مسلمانان، مستضعفان و دفاع از میهن منتج می‌شود.

باید پذیرفت روزی که امریکایی‌ها رفتند فکر، ذهنیت و ایده‌ها و حتی برخی از تجهیزاتشان را نیز با خود بردند. درست است سامانه راداری و موشکی را نبردند، اما برای هدایت سامانه راداری و موشکی پردازنده از همه چیز مهم‌تر است و وقتی فکر هدایت برده شد عملاً سامانه فلج می‌شود. رفتن امریکایی‌ها برای نیروی هوایی و پدافند زمینه فرصت ساخت و ساز و تقویت این مهم را فراهم کرد. پس از پیروزی انقلاب، توجه ویژه حضرت امام به ارتش زبانزد است و همان‌قدر که باید به 22 بهمن و 19 همین ماه اهمیت داد نباید از 29 فروردین غافل باشیم، چراکه منافقان آگاهانه و تعدادی ناآگاهانه کمر به قتل ارتش بسته بودند و امام در این زمان با صدور فرمان تاریخی و نامگذاری روزی تحت همین عنوان ارتش را احیا کرد و ارتش احیا شده اسلامی و مکتبی باید از آن حمایت می‌شد و نقش مقام معظم رهبری در ادامه حیات ارتش قابل توجه است.

ایکنا ـ نقش نیروی هوایی و پدافند هوایی در دوران دفاع چه بود؟

نقش نیروی هوایی و پدافند در دوران دفاع مقدس به‌گونه‌ای است که نمی‌توان از آن غفلت کرد. روزهای ابتدایی حمله دشمن خلبانان نیروی هوایی با رشادت‌های بی‌نظیر حماسه آفریدند. برای پرواز هواپیما حداقل یکصد نفر باید در صحنه باشند. 140 صوتی پرواز همزمان در یک عملیات توانست کمر و ستون فقرات نیروی هوایی دشمن را بشکند.

عراقی‌ها برنامه داشتند شبیه جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل فرودگاه‌های ایران را از بین ببرند، اما کمتر از دو ساعت تیزپروازان نیروی هوایی از فرودگاه‌های بمباران شده تبریز، بوشهر، همدان و ... پرواز کردند. نیروی هوایی ارتش در کنار سایر یگان‌های نیروی مسلح شهدای بسیاری را تقدیم انقلاب کرده و به این امر می‌بالد. نتیجه تمام رشادت‌ها و فداکاری‌ها این است که امروز با افتخار سربلند کرده و می‌گوییم در طولانی‌ترین جنگ تاریخ پیروز شدیم و حتی یک وجب را ندادیم و این ارتش همان ارتشی است که در جنگ جهانی دوم حتی نتوانست یک روز مقابل دشمنان دوام آورد.

ایکنا ـ اقدام همافران در رسانه‌های غربی چه بازتابی داشت؟

اقدام همافران و افسران نیروی هوایی در 19 بهمن 57 اقدامی غیرقابل تصور برای همگان بود و بازتاب بسیار گسترده‌ای در رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های غربی و امریکایی داشت. با مراجعه به آرشیوها متوجه می‌شویم با وجود دسترسی کم شبکه‌های خبری و رسانه‌ای به اخبار، این اقدام از سوی رسانه‌های بین‌المللی در وسعت بسیار نشر پیدا کرد و لرزه بر اندام رژیم پهلوی انداخت. این اقدام هوشمندانه از اتفاقات بعدی جلوگیری کرد. پس از حضور همافران در مدرسه رفاه رخدادهایی همچون برخورد فیزیکی بین دانش‌آموختگان پدافند هوایی با گاردشاهنشاهی، حمایت مردم از دانشجویان پدافندهوایی ارتش رخ می‌دهد که نتیجه آن شیرینی انقلاب در 22 بهمن می‌شود که این حلاوت پس از 43 سال همچنان ادامه دارد.

ایکنا ـ از ناگفته‌های انقلاب بگویید

ناگفته‌های انقلاب باید توسط افرادی که آن دوران را درک کرده‌اند بازگو شود. اما شنیده‌ها حاکی از آن است که به موضوع و ابعاد گسترده این رخداد مهم تاریخ معاصر کمتر پرداخته شده است و هنرمندان باید با دقت  و وسواس بیشتر در این حوزه وارد شوند. در حوزه دفاع مقدس و انقلاب جا برای کار بیشتر وجود دارد. کشورهایی غربی برای رخدادهای 200 سال قبل خود به راست یا دروغ بر مبنای ذهنیت خود فیلم و سریال می‌سازد و کار حرفه‌ای می‌کند. سال گذشته فیلم «منصور» در خصوص زندگی شهید «منصور ستاری» که افتخار ما پدافندی‌ها است ساخته شد. با ابتکار، هدایت و راهبری این شهید در عملیات والفجر 8، 70 فروند هواپیما دشمن منهدم شد.

ایکنا ـ و کلام آخر

باید بپذیریم در تمامی ابعاد جامعه رشد چشمگیر داشته‌ایم و باید منصفانه‌تر به موضوعات نگاه کرده و تحلیل کنیم. گلایه از رسانه در خصوص بیان شرایط قبل از انقلاب و مقایسه با سال‌های بعد از انقلاب وجود دارد و رسانه این شرایط را به طور کامل ارائه نداده است که امروز برای تعدادی از جوانان مطالبه شده است. جوان ما نمی‌داند ما قبل از انقلاب حداقل در حوزه نظامی چه شرایطی داشتیم. نه تنها شرایط آن زمان به خوبی بازگو نشده است، بلکه دستاوردهای انقلاب را هم به خوبی ارائه نمی‌دهیم. در حوزه پهپاد، موشکی و راداری امروز به مرحله‌ای رسیدیم که هواپیمای دشمن را سالم نشانده و مراتب عذرخواهی خلبانش را کتبی ارائه می‌دهیم. حضور و شرکت نیروی دریایی ما در آب‌های بین‌المللی نزدیک 90 روز و حضور در نمایشگاه سن‌پترزبورگ و همچنین شرکت در رزمایش مرکب با چین و روسیه در اقیانوس هند نشان از قدرت بی‌مثال ارتش جمهوری اسلامی دارد. نیروی زمینی محوری، نیروی پدافند همیشه بیدار، نیروی هوایی الهی و نیروی دریایی راهبردی در کنار سایر نیروهای مسلح مثل سپاه و بسیج مردمی در اوج اقتدار و قدرت همواره در خدمت مردم است و وقتی به کمک آنان در عرصه‌های مختلف نیاز دارند برای رشادت، حماسه‌آفرینی و از جان  گذشتگی سر از پای نمی‌شناسند و گواه این ادعا حضور آنان در حوزه سلامت و به شهادت رسیدن امیرشهید قاسم جلیلوند است. باید واقعیت‌ها را بهتر و اثرگذارتر بیان کنیم و فرصت سو استفاده را از دشمن بگیریم.