کاهش کمی و کیفی‌سازی فعالیت‌های قرآنی اوقاف + فیلم

حمید مجیدی‌مهر، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه که حدود یک ماه از مسئولیت جدید او سپری شده است، روز گذشته با حضور در استودیوی ایکنا به سؤالات خبرنگار پیرامون سی و هشتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران، طرح ساماندهی داوران و ... پاسخ داد.

مجیدی‌مهر علاوه بر اجرا در شبکه قرآن و معارف سیما، نزد فعالان قرآنی با سبقه حضور در مسابقات، چه به عنوان شرکت‌کننده در سال‌های نه چندان دور و چه به عنوان مسئول اجرای مسابقات شناخته می‌شود؛ او پیش از این معاون مسابقات مرکز قرآن بود. در ادامه مشروح گفت‌وگوی خبرنگار ایکنا با او را می‌خوانیم.

ایکنا – با توجه به اینکه در آستانه برگزاری دور دیگری از مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران هستیم، قبل از هر سوالی می‌خواستم مخاطبان ما را در جریان آخرین اخبار و تحولات این رویداد قرار دهید تا در ادامه به سؤالات بعدی بپردازیم.

در مرکز قرآنی اوقاف، همیشه در روزهای برگزاری مسابقات به سر می‌بریم؛ از فروردین‌ماه و آغاز سال، مرحله ثبت‌نام مسابقات سراسری شروع می‌شود، بعد از آن وارد مرحله شهرستانی می‌شویم و در ادامه مراحل استانی و آماده‌سازی برای مرحله نیمه‌نهایی را داریم. در ادامه هم مرحله نهایی سراسری و بعد مقدماتی بین‌المللی و نهایی بین‌المللی را در پیش رو داریم، بنابراین مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف تمام سال به نوعی درگیر مسابقات است.

در شب مبعث پیامبر اکرم(ص) مراسم افتتاحیه سی و هشتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران را خواهیم داشت و با این مراسم مسابقات بین‌المللی قرآن ایران رسماً آغاز می‌شود. در کنار این مسابقات شاهد برگزاری هفتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن دانش‌آموزان جهان اسلام و پنجمین دوره مسابقات روشندلان جهان اسلام نیز هستیم که وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی متولی برگزاری این دو رقابت هستند.

سیاستگذاری مربوط به نحوه برگزاری مسابقات، ‌دریافت فایل‌ها و انتخاب شرکت‌کنندگان در یک ستاد واحد که در سازمان اوقاف مستقر است انجام شده و جلسات متعددی بین اوقاف و این دو نهاد برگزار شده است تا بتوانیم بهترین کیفیت را برای برگزاری مسابقات داشته باشیم. امسال همانند ادوار اخیر سامانه شاد را پای کار مسابقات خواهیم داشت و همین باعث می‌شود شاهد بیننده میلیونی از سوی خانواده‌ها باشیم. هنگامی که این مسابقات از بستر شاد دیده می‌شود باید میزان بازدید را دو برابر کنیم، چرا که معمولاً دانش‌آموزان همراه با والدین خود در فضای مجازی و شبکه شاد حضور می‌یابند.

در دوره گذشته بیش از 5 میلیون بازدید در دو مراسم افتتاحیه و اختتامیه در شبکه شاد داشتیم، با توجه به اینکه امسال مسابقات دانش‌آموزی نیز برگزار می‌شود، احتمالاً استقبال دانش‌آموزان و خانواده‌ها بسیار بیشتر خواهد شد. امیدواریم سلسله اقداماتی که در این حوزه انجام شود تا ما را به سمتی برساند که دانش‌آموزان انس بیشتری با کلام الله مجید پیدا کنند. این آمار و ارقام که گفته می‌شود، اهمیتی ندارد آنچه مهم است علاقه‌مندی نوجوانان به قرآن است و اگر این کار انجام شود به رسالت خودمان عمل کرده‌ایم.

ایکنا – آنچه که بیش از دیدن مسابقات برای ناظران و دلسوزان عرصه فعالیت‌های قرآنی اهمیت دارد، بحث اثرگذاری است. آیا سازمان اوقاف و امور خیریه برنامه‌ای برای رصد اثرگذاری مسابقات بر عموم دارد؟

برای رسیدن به این اثرگذاری و فهم این موضوع که این اتفاق چقدر توانسته است موثر باشد زمان نیاز داریم، در برنامه‌هایی که جنبه کیفی دارد، نیاز به برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت داریم.

ایکنا – این دلیل شما، ضرورت رصد اثرگذاری‌ را حذف نمی‌کند و به نظرم لازم است.

 حتماً این اتفاق رخ می‌دهد. در دوره گذشته در فضای مجازی پرسشنامه‌هایی را طرح کردیم، نتایجی حاصل شد اما با توجه به اینکه انحراف از معیار در آمار وجود خواهد داشت نتایج را پس از چند دوره نظرسنجی متوالی اعلام خواهیم کرد و خواهیم گفت که مثلاً در سه مسابقه اخیر این اقدامات انجام شد و این بازخوردها هم دریافت شده است.

در حوزه نفوذ در فضای مجازی می‌توان با آمار و ارقام احصاء شده اعلام کرد که این اتفاق افتاده است. در مسابقات کشوری اخیر حدود 19 میلیون بازدیدنفر به ثبت رسیده است. در جلسه‌ای نسبت به این آمار تشکیک ایجاد شد و ما توضیح دادیم که این میزان بازدید بیانگر بازدید 19 میلیون نفر از مسابقات نیست، بلکه به معنای 19 میلیون بار دیده شدن مسابقات است،‌ ممکن است یک میلیون نفر بازدید داشته باشیم و ممکن است هر رقم دیگری باشد.

در حوزه‌های آموزشی هم مرحله آموزش، اگر بدون پایش باشد اثرگذار نخواهد بود. آموزش بدون پایش و سنجش قطعاً به نتیجه نخواهد رسید. البته ممکن است اتفاقاتی رخ دهد اما آن نتیجه مد نظر و هدف‌گذاری شده به دست نخواهد آمد.

ایکنا – تا بحث در حوزه مسابقات در جریان است، یک سوال هم در مورد داوران بپرسم، تا این لحظه فهرست نهایی داوران مشخص شده است یا خیر؟

ترکیب گروه داوری امسال از کشورهای مختلف است. نکته ای که در مورد گروه داوری و دیگر فرایندهای مسابقات باید به آن اشاره کنم این است که فضای مجازی در انتخاب داوران برای مسابقات بسیار به کمک ما آمده است؛ ما در یک زمان چند ساعته می‌توانیم تمام فرایند انتخاب و دعوت داور از کشوری در آفریقا را انجام دهیم،‌ در حالی که در گذشته اینگونه نبود و برای دعوت یک داور خارجی ماه‌ها باید مکاتبات انجام می‌شد. اعتقاد دارم باید از این فضایی که ایجاد شده است نهایت استفاده را برد.

مسابقات جمهوری اسلامی ایران در دوره گذشته که اوج کرونا بود، اگر فضای مجازی نبود مانند بسیاری از کشورها باید در حالت معلق می‌ماند، اما خوشبختانه این کار انجام شد. در گروه داوری یک جابجایی داشتیم که یکی از داوران به دلایلی انصراف داده‌اند و با توجه به اینکه هنوز نهایی نشده است اعلام نخواهم کرد.

ایکنا - در این دوره یک گروه داوری داریم، یعنی همه رشته‌ها از سوی یک گروه داوری ارزیابی می‌شوند؟

بله؛ هر سه بخش روشندلان، دانش‌آموزان و بزرگسالان یک گروه داوری دارند. با توجه به اینکه باید زمان خواب دانش‌آموزان را مدنظر داشته باشیم و این برای خانواده‌ها مهم است در نتیجه تلاوت دانش‌آموزان در زمان‌بندی اجرایی در ابتدای ساعت آغاز مسابقات است.

زمان برگزاری مسابقات هم به این صورت است که روز نهم اسفندماه افتتاحیه است، روزهای دهم تا سیزدهم ایام مسابقات است و چهاردهم اسفند، اختتامیه را خواهیم داشت. زمان برگزاری مسابقات هم هر روز از ساعت 19 تا 22:30 است و مسابقات بانوان نیز به صورت تجمیعی سیزدهم اسفندماه برگزار می‌شود.

در این دوره از مسابقات با توجه به رایزنی‌هایی که صورت گرفته است به غیر از شبکه‌های برون‌مرزی وابسته به صدا و سیما چند شبکه خارجی را هم پای کار آورده‌ایم، اما مشخصاً شبکه قرآن کشور عراق در این مسابقات حاضر خواهد بود و به صورت زنده و کامل این مسابقات را پوشش می‌دهد. این یک اتفاق خوب در راستای دیده شدن مسابقات خواهد بود. این شبکه‌ها دامنه بین‌المللی زیادی دارند و باعث می‌شود در بسیاری از کشورهای عرب‌زبان دیده شود.

ایکنا – در گفت وگوهای پیشین اعلام کردید مسابقات از 10 شبکه خارجی پخش می‌شود، این به معنی پخش مسابقات از 10 شبکه مربوط به 10 کشور متفاوت است یا خیر؟

برخی شبکه‌های بین‌المللی در یک کشور مستقر هستند، اما دامنه بین‌المللی بسیار زیادی دارند یا حامیان آنها کشورهای دیگری هستند اما برای دسترسی راحت‌تر در یک کشور مستقر هستند بنابر این لزوما 10 شبکه مستقر در 10 کشور مختلف نیست.

به طور قطعی مسابقات از چهار شبکه به صورت زنده پخش می‌شود و سایر شبکه‌ها که حدود 10 شبکه هست بخش‌هایی از مسابقات را پوشش خواهند داد. جا دارد از رئیس محترم سازمان صدا و سیما قدردانی کنم که در پاسخ به مکاتبه ریاست محترم سازمان اوقاف دستورهای ارزشمندی را برای پوشش مسابقات صادر کردند، بر همین اساس امیدواریم تعداد زیادی از شبکه‌های داخلی هم پای کار مسابقات باشند.

ایکنا - همزمان با آماده شدن مرکز امور قرآنی برای برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن،‌ دومین دوره طرح ساماندهی داوران مسابقات قرآن نیز در جریان است،‌ مابین اجرای مرحله اول و دوم این طرح طی ماه‌های گذشته شاهد انتقاداتی از سوی فعالان قرآنی که عمدتاً از بانوان بوده‌اند، بودیم. سوال من این است که طرح ساماندهی در سال‌های آینده هم اجرا خواهد شد یا خیر و در صورت اجرا قصدی برای توجه به این نقدها و احیاناً اعمال آنها در اجرای طرح خواهید داشت؟

ابتدا این را بگویم که دوره سوم طرح ساماندهی با قوت در حال برنامه‌ریزی است. در دوره اول فراخوان عمومی داده شد،‌ در دوره دوم فراخوان اختصاصی بود،‌ در دوره سوم تلفیقی از این دو روش را خواهیم داشت. همچنین روش‌های جدیدی نیز خواهیم داشت که به وقت خود در مورد آن صحبت خواهم کرد.

در نقطه مقابل انتقاداتی که به آن اشاره داشتید باید به حجم بسیار زیادی از نامه‌های تشکرآمیز فعالان قرآنی اشاره کنم که اعتقاد دارند طرح ساماندهی باعث دیده شدن بسیاری از فعالان این عرصه در استان‌ها شده است.

هر کار جدیدی بدون نقص نیست، در همین مسابقات بین‌المللی تلاش کرده‌ایم به سمتی برویم که نواقص برطرف شده باشد. جامعه هدف ما یک جامعه فرهیخته و شناخته شده است. ما نیز دستگاهی هستیم که باید سعی کنیم عدالت در مسابقات رعایت شود. یک بُعد این عدالت محتوای مسابقات است، وقتی داوری را انتخاب می‌کنیم که یک استاندارد مشخص دارد، برگزارکننده و شرکت‌کننده با اطمینان بیشتری در فضای مسابقات حاضر می‌شوند، چرا که مطمئن هستند داور از یک سری فیلترها عبور کرده است.

ما قصد به هم ریختن وضعیت را نداریم، دنبال ساماندهی وضعیت هستیم، این مسیر نمی‌تواند به خاطر نظر چند نفر متوقف شود.

از دوستانی که در این حوزه پیشنهاد یا انتقادی دارند، درخواست دارم به مرکز امور قرآنی مراجعه و نظرات خود را به صورت رودررو اعلام کنند این در حالی است که تا این لحظه که حدود یک ماه است در مسئولیت جدید حضور یافته‌ام هیچ موردی دریافت نکرده‌ام. یقیناً اگر انتقادها اعلام شود از آنها دعوت خواهیم کرد تا در یک فضای گفت‌وگویی به این موضوع بپردازیم.

نکته‌ای که باید به آن اشاره کنم این است که صحبت‌هایی که مطرح می‌شود باید دوطرفه باشد، ما گاهی می‌خواهیم تمام حق برای ما باشد، یقیناً هیچ دستگاهی نخواهد توانست چنین رضایتی را ایجاد کند. در نتیجه این موضوعات در فضای گفت‌وگو قابل برطرف شدن است.

موضوع دیگر این است که افرادی که در طرح ساماندهی به ارزیابی داوران می‌پردازند از بزرگان و اساتید هستند. وقتی به کارنامه منتقدان نگاه کنید می‌بینید به شاگردی همین افراد که استاد «سیدمحسن موسوی‌بلده» یکی از آنهاست افتخار کرده‌اند، همین شخصی که به شاگردی او افتخار کرده‌اند الان در طرح ساماندهی مشغول ارزیابی همین شاگردان خودش هست.

ایکنا – نقد جدی‌تری که وجود دارد، ‌شیب تند اجرای طرح است، منتقدان اعتقاد دارند افرادی در گروه داوری مسابقات ملی و بین‌المللی حضور داشته‌اند که کمترین تجربه و سابقه را در بحث داوری دارند و از سوی دیگر داوران دارای تجربه بیشتر، کنار گذاشته شده‌اند.

البته من این حرف را قبول ندارم، این افرادی که در گروه داوری حضور دارند سال‌های زیادی هست که در مرحله استانی داوری کرده‌اند. بالاخره باید یک جایی افرادی که کمتر بوده‌اند نمایان شوند. احساس می‌کنم گاهی وقت‌ها قضاوت‌های ما منصفانه نیست.

ایکنا – یعنی می‌گویید در بین گروه داوری مسابقات ملی و بین‌المللی هیچ چهره‌ای که سابقه داوری نداشته باشد، وجود ندارد و همه دارای تجربه داوری هستند؟

یقیناً همینطور است. البته الان حضور ذهن ندارم تا سابقه تمامی افراد حاضر در گروه داوری هر دو مسابقه را اعلام کنم اما همه دارای سابقه داوری در مقاطع مختلف هستند. اگر اسم خاصی مدنظر است اعلام کنند تا تمامی سوابق داوری آن فرد منتشر شود.

بالاخره ما باید به تخصص هم نگاه کنیم، برخی اوقات افرادی که در طرح ساماندهی حضور داشته و مهارت‌سنجی شده‌اند به قدری خوب ظاهر شده‌اند که باعث شگفتی همان اساتید و داوران معیار شده‌ است. شخصی که یک استعداد برتر است و در تمام آزمون‌ها خوب ظاهر شده است، چرا باید در گروه داوری نباشد؟ ضمن اینکه تمام افراد بعد از آزمون‌ها در دوره‌های توانمندسازی و کارورزی حضور یافته‌‌اند. این دلایلی که برای انتقادات و تحریم کردن یک طرح استفاده می‌شود نمی‌تواند قانع‌کننده باشد. ما در دوره سوم تلاش خواهیم کرد تا این طرح به نفع داوران تسهیل شود.

نگاه ما این است که در مسابقات نباید قاری‌کشی شود و نباید تمام شرایط به گونه‌ای چیده شود که شرکت‌کننده در اوج استرس قرار گیرد. اگر از شرکت‌کنندگان در مسابقات ملی سوال کرده باشید همه می‌گفتند کمترین استرس را در مسابقات داشته‌اند.

من از اساتیدی که در این طرح شرکت نکرده‌اند درخواست می‌کنم در ادوار آینده حتماً حضور پیدا کنند. بسیاری از شاگردان چشمشان به بزرگان است. اساتید با حضور خود در طرح، درس قرآن را اینگونه به ما یاد دهند.

ایکنا - سوالات زیادی در مورد مسابقات قرآن، طرح ساماندهی داوران و ... وجود دارد، اما وقت برای پرداختن به همه این موضوعات محدود است، امیدوارم بعد از برگزاری مسابقات در یک نشست تخصصی بتوانیم تمام این سوالات را مطرح کنیم، در انتهای این گفت‌وگو اگر نکته خاصی باقی‌مانده‌ است در خدمت هستیم.

مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف بیشتر با نام مسابقات شناخته می‌شود،‌ اما این مرکز فعالیت آموزشی هم دارد و همین الان هم این آموزش‌ها در حال اجراست اما شاید برد رسانه‌ای و فضایی که روی مسابقات سرمایه‌گذاری کرده‌ایم بسیار بیشتر از بخش آموزش باشد و این نقص به ما بر می‌گردد.

برای سال آینده دو شعار داریم و شما در پایان سال 1401 می‌توانید پیگیر تحقق این دو شعار باشد، شعار اول کاهش برنامه‌ها و شعار دوم هم کیفی‌سازی برنامه‌ها خواهد بود. ما سال گذشته 52 عنوان برنامه‌ اجرایی در مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف داشته‌ایم که این تعداد عنوان برنامه به حدود 30 عنوان برنامه‌ خواهد رسید.

ایکنا – ادغام خواهد شد یا واگذار؟

برخی ادغام می‌شود، برخی همپوشانی دارد و برخی هم شرایط فعلی شرایط برگزاری آن نیست. ممکن هست برخی هم در حیطه مأموریت‌های مرکز نباشد یا اینکه با بخش‌های دیگر هم‌افزایی شود.

در بخش کیفی‌سازی که شعار دوم ما هست نیز تلاش خواهیم کرد تا بحث آموزش تخصصی را ارتقا دهیم. سال آینده سال ارتقای آموزش‌های تخصصی در مرکز خواهد بود. مأموریت‌های مرکز نیز همین آموزش‌های تخصصی است در نتیجه سعی می‌کنیم این شعار را محقق کنیم.

اولویت آموزش‌های تخصصی ما در استان‌های محروم خواهد بود. بعد از این آموزش‌ها نیز از اثربخشی آموزش‌ها پایش خواهد شد تا متوجه میزان اثرگذاری آنها باشیم. باید به سمت پایش اثرگذار برویم و نتایج این آموزش‌ها در مسابقات نمود پیدا کند.