پاداش نگاه محبت‌آمیز به چهره میهمان

به گزارش ایکنا، مراسم سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر علوی تهرانی ظهر امروز، هشتم اردیبهشت‌ماه مصادف با بیست و ششم ماه رمضان در مسجد حضرت امیر(ع) برگزار شد.

گزیده مباحث این جلسه را در ادامه می‌خوانید؛

بحث ما در عوامل دستیابی به حکمت قرآنی است تا شخصیتی مثل لقمان بشویم. لقمان پیامبر نبود ولی حکیم بود. عرض کردیم حکمت رسیدن به مرتبه‌ای از درون است که انسان قادر به شناخت حق از باطل در هر مسیری است. لقمان می‌گوید برای رسیدن به این حکمت، نه کار انجام دادم. برخی از کارها سخت است ولی یکی از کارها اکرام کردن مهمان است که شاید خیلی سخت نباشد. ضیافت دادن یک سنت در اسلام است و محلی برای تمرین بسیاری از خصوصیت‌های اخلاقی از جمله سخاوت است.

در باب سخاوت عرض کردم سامری که بدعت‌گذار در دین بود و آیین بت‌پرستی را در کنار مذهب جناب موسی ترویج کرد با همه زشتی کارش، خدا به موسی دستور داد او را نکش چون سخاوت دارد. پرورش این سخاوت در مهمانی است؛ اگر میزبان به چهره مهمان با مهربانی و خرسندی نگاه کند به فرموده پیامبر اکرم(ص) مزدش این است خدا چشم او را بر جهنم حرام کند، یعنی اصلا جهنم را نمی‌بیند. این مزد نماز شب نیست، مزد این است که مهمانی را دعوت کردی و به چهره مهمانت با مهربانی نگاه می‌کنی. اگر ثمره مهمانی همین باشد کافی است.

پیامبر دو صحابی داشتند هر دو شناخته شده‌اند. یکی از صحابه مهمان دیگری بود. میزبان از مهمان سؤال کرد من برای غذا چه چیزی آماده کنم؟ مهمان گفت خرما یا حلوا. میزبان غذا را درست کرد و مهمانی تمام شد. پس از چند روز مهمان خدمت پیامبر(ص) رسید و ماجرا را گزارش داد. پیامبر(ص) فرمودند اگر میزبان برای رضای خدا و خشنودی حضرت حق این مهمانی را داده باشد، از زمانی که این مهمانی برقرار شده خدا ده ملک را به خانه او مأمور می‌کند به مدت یکسال همنشین او هستند، دائما به مدت یکسال عبادت می‌کنند و ذکرشان «لااله الا الله و الله اکبر» است و تمام عبادت یک ساله را برای میزبان یادداشت می‌کنند. طرف برای رضای خداوند مهمانی داده است عبادت یکسال ملائکه در نامه عملش نوشته می‌شود. بعد حضرت فرمودند نعمت و برکت به مدت یکسال در آن خانه آمدوشد دارد. ملک هرجا وارد شود منشأ خیر و برکت است. انسان و جن اگر جایی وارد شوند ممکن است منشأ خیر باشند ممکن است منشأ شر باشند ولی ملک اینگونه نیست و همواره منشأ خیر و برکت است.

محبوبیت میزبان نزد خدا

امام صادق(ع) فرمودند، خدا غذا دادن در راه خودش را دوست دارد و آن کسی را که چنین مهمانی به راه می‌اندازد هم دوست دارد؛ یعنی هم فعل ممدوح است هم فاعل ممدوح است و فاعل محبوب خدا می‌شود. به همین خاطر به ما دستور می‌دهند مهمانی بر اساس رضای خدا باشد و بر اساس چشم و همچشمی نباشد.

در زمان یکی از خلفا در کوفه خشکسالی شد و مردم به اطراف کوفه پناه بردند. رئیس یکی از قبائل شتری نحر کرد، غذایی درست کرد و به قبیله دیگر فرستاد ولی رئیس آن قبیله غذا را دور ریخت و دو شتر نحر کرد و غذایی دو برابر درست کرد و به قبیله اول فرستاد. این جریان ادامه پیدا کرد تا نهایتاً صد شتر نحر شدند و دیگر شتر بیشتری نداشتند که نحر کنند. در زمان امیرالمومنین که خشکسالی مرتفع شد، رئیس آن قبیله شتر بیشتری زمین زد تا تمام مردم را اطعام کند. از حضرت امیر(ع) پرسیدند آیا می‌شود از این غذا خورد؟ حضرت فرمودند حرام است، دلیلش این بود که به خاطر چشم و همچشمی بود. پس مهمانی برای خودنمایی فاقد ارزش است.

از رسول اکرم(ص) روایت شده است خدا عملی را نمی‌پذیرد که به اندازه سنگینی یک ذره، یعنی اندازه غبار در آن ریا وجود داشته باشد. پیامبر(ص) در روایت دیگری فرمودند بهترین امت من آنهایی هستند که سفره‌داری می‌کنند و در آن ریا و سمعه وجود ندارد. ریا مربوط به زمان انجام عمل است، به عبارت دیگر خودنمایی حین انجام عمل است. اگر شما نباشی عمل مرا ببینی ولی من عمل خودم را برای شما اظهار کنم و به گوش شما برسانم سمعه است. حضرت در ادامه فرمودند اگر کسی به جهت ریا و سمعه مهمانداری کند، خدا آتش در دل او قرار می‌دهد تا از حساب و کتاب خارج شود.

امام صادق(ع) فرمودند اگر کسی یک برادر دینی را برای رضای خدا اطعام کند، یعنی در آن فخرفروشی نباشد، چشم و همچشمی نباشد، از نظر اجر مثل این است که گروهی از مردم را اطعام کرده باشد. راوی سوال کرد منظور از گروه چند نفر است؟ حضرت فرمودند صد هزار نفر. پس اگر کسی یک نفر را برای رضای خدا اطعام کند ثوابش معادل اطعام صد هزار نفر است.

یکی از آفات مهمانی به سختی انداختن اهل منزل است. امام کاظم به منزل می‌روند و اصحابشان در کنارشان بودند. وقتی به منزل رسیدند اصحاب گفتند شما همیشه دعوت می‌کردید؟ حضرت فرمودند با اهل منزل هماهنگ نکردم. پس زن و بچه را نباید به تکلف انداخت.