مساجد مدینه؛ میعادگاه زائران حج + عکس

به گزارش ایکنا، مدینه، هجرتگاه حضرت محمد(ص)، مرکز تأسیس حکومت اسلامى و از مشهورترین شهرهاى اسلامى پس از مکه مکرمه و در پانصد کیلومترى شمال شرقى مکه واقع است.

کاروان‌های زائران حج در سفر خود به مدینه منوره مشتاق بازدید از مساجد، بناهای دیدنی، اماکن و آثار تاریخی فراوانی در شهر مقدس پیامبر اکرم هستند و علاوه بر زیارت مسجد النبی از اماکنی نظیر مقبره شهدای احد، مسجد ذوقبلتین، منطقه غزوات احد و خندق و مسجد قبا هم دیدن می‌کنند.

مسجد النبی

در رأس اماکن زیارتی مدینه منوره، مسجد النبی است که مرقد پیامبر اسلام‌(ص) نیز در آن جای دارد و در قسمت شرقى مدینه واقع است. این مسجد پس از مسجدالحرام دومین مسجد مقدس جهان اسلام است که توسط پیامبر اکرم(ص) در سال اول هجری ساخته شد و در دوره‌های مختلف توسعه یافته است.

خانه پیامبر(ص) و خانه امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) نیز در کنار این مسجد بوده که در توسعه‌های مسجد، به آن ملحق شده است. مسجدالنبی از مهمترین زیارتگاه‌های مسلمانان است و نزد شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد.

مساجد قباء، القبلتین، الجمعه، الفتح، الغمامه، الاجابه، الشهداء، الخندق و المیقات نیز از جمله زیارتگاه‌های حجاج در مدینه منوره است که خاطرات و تصاویر شگفت انگیز سیره نبوی در این سرزمین مبارک را به ذهنشان می‌آورد.

مسجد قبا

مسجد قبا نخستین مسجدی است که پیامبر اکرم (ص) آن را بنا کرد و درباره نماز خواندن در مسجد قبا فرمود:«مَنْ تَطَهَّرَ فی بَیْتِهِ ثُمَّ أتی مَسْجِدَ قُباء فَصلّی فِیهِ رَکْعَتَیْن کانَ کأجْرِ عُمْرة؛ کسی که در خانه‌اش وضو بگیرد، آنگاه به مسجد قبا درآید و دو رکعت نماز بگزارد، ثواب یک عمره را برده است.»

منطقه قبا در فاصله شش کیلومتری جنوب مسجد النبی (ص) واقع است و از نقاط خوش آب و هوا و از مناطق زراعی و پرآب اطراف مدینه محسوب می‌شود. در طول تاریخ، مسجد قبا توسعه یافته و بازسازی شده است. این مسجد اکنون 7465 متر مربع مساحت دارد و حدود بیست هزار نمازگزار را در خود جای می‌دهد.

مسجد جمعه

پس از مسجد قبا، این مسجد از جهت تاریخى دومین مسجد است. پیامبر اکرم(ص) پس از حرکت از قبا به طرف مدینه در محله‌‏اى که خاندان بنى عمرو بن عوف ساکن بودند، روز جمعه فرود آمد و اولین نماز جمعه را در آنجا اقامه کرد. سپس در جاى آن مسجدى ساخته شد.

مسجد قبلتین

مسجد قبلتين  از مساجد بسيار قديمی در غرب مدينه است که به دليل ارتباط آن با تغيير قبله، زمان بنای آن در دو سال نخست هجری است. موضوع تغيير قبله در 15 شعبان سال دوم هجرت يا بنا به قول ديگر 15 رجب آن سال روی داد. تا پيش از آن، مسلمانان به سوی بيت المقدس نماز می‎خواندند. چیزی که موجب تغيير قبله شد، طعنه يهوديان به مسلمانان در خصوص اين بود که شما قبله نداريد و به قبله ما نماز می گزاريد! اين طعنه، سبب آزردگی رسول خدا (ص)و مسلمانان شده بود.

بر اساس یک روایت تاریخی، حکم تغيير قبله در وسط نماز به حضرت رسول اکرم(ص) در این مسجد ابلاغ شد و نمازگزاران دو رکعت از نماز ظهر را به سوی بيت المقدس و دو رکعت بعدی را به سوی کعبه خواندند.

قبرستان بقیع

قبرستان بقیع در کنار مسجدالنبی واقع شده است. در این مکان، بسیاری از اهل بیت و صحابه پیامبر از جمله چهار نفر از ائمه معصومین (ع) شامل امام حسن مجتبی، امام سجاد، امام محمد باقر و امام جعفر صادق (علیهم السلام) دفن هستند.

قبر سه نفر از دختران پیامبر(ص)، همسران آنها، فاطمه بنت اسد مادر حضرت علی (ع)، اسماعیل فرزند بزرگ امام صادق (ع) و شماری از عمه‌ها و عموهای پیامبر در بقیع واقع است.

محل دفن حضرت زهرا (س) دختر پیامبر، همسر امام علی (ع) در مدینه منوره واقع است؛ اما مشخص نیست دقیقا در قبرستان بقیع، خانه آن حضرت یا جای دیگری است.

مسئولان عربستان سعودی برای حضور در قبرستان بقیع محدودیت قرار داده‌اند. زیارت این قبرستان، هر روز صبح و عصر به مدت حدود دو ساعت برای زائران مرد امکان‌پذیر است؛ اما بانوان نمی‌توانند به آنجا بروند و فقط از پشت دیوارها می‌توانند ائمه بقیع را زیارت کنند.

بازدید از اماکن وقوع غزوات پیامبر مانند جنگ احد و جنگ خندق و غیره و بازدید از قبرستان شهدای احد در کنار کوه احد هم معمولا از جمله برنامه‌های حجاج در طول اقامت آنها در مدینه منوره است.

مقبره شهدای احد از مکان‌های بسیار مقدس و زیارتگاه‌های عمومی شهر مدینه است که تقریباً همه زائران مدینه، به زیارت آنجا نیز می‌روند. این مقبره در دامنه کوه احد ایجاد شده که همیشه مورد احترام مسلمانان بوده است و بهترین یاران پیامبر(ص) اسلام از مهاجران و انصار در آنجا دفن هستند. حمزه و دو نفر از دیگر شهدای احد در یک قسمت و دیگر شهدا در فاصله 25 متری آنها مدفون هستند. گفته می‌شود علاقه و علقه مسلمانان با کوه احد، آن اندازه بود که رسول خدا (ص) فرمود: احد، کوهی است که ما را دوست دارد و ما نیز آن را دوست داریم.

کوه اُحُد، کوهی سرخ‌رنگ در حدود چهار کیلومتری شمال مدینه است. شهرت اُحُد به خاطر غزوه احد است که میان یاران پیامبر(ص) و مشرکان مکه در کنار این کوه رخ داد. قبرستان شهدای جنگ احد در کنار همین کوه، قرن‌ها است که زیارتگاه حج گزاران و زائران، به‌ویژه شیعیان ایرانی است.

حدود یکصد آیه از قرآن کریم به ماجرای جنگ احد اشاره دارد که به قول علما نشانه درس‌های بسیار آموزنده برای مسلمانان هر عصر است.

کوه عَیر یا عایِر، کوهی است که در جنوب مدینه و در شرق وادی عقیق، نزدیک مسجد شجره بوده و حضرت محمد(ص) آن را یکی از حدود حرم مدینه دانسته است و کوه الجماوات هم سه تپه آتشفشانی بوده است.

از مشهورترین درّه‌هایی که در شهر مدینه منوره واقع شده و از اماکن گردشگری و تفریحی این شهر محسوب می‌شود، یکی وادی عقیق، در سمت غرب مدینه است که آب آن به سمت جنوب شهر سرازیر می‌شود.

وادی عقیق یا وادی مبارک، رودی فصلی در مدینه است، که از جنوب وارد شهر شده، از شرقِ کوه عیر و پس از آن، از غرب کوه‌های جماوات گذر کرده و مسیر خود را به سوی شمال مدینه ادامه می‌دهد.

این وادی، طولانی‌ترین وادی حجاز بوده و بر پایه منابع اهل سنت، حضرت محمد(ص) آن را «وادی مبارک» نامیده است.

دومی وادی بطحان است که از وسط مدینه و خانه‌های آن عبور کرده و تا غرب و سپس شمال مدینه ـ پس از برخورد به دو وادی (مذینیب) و (رانوناء) یا رانون امتداد می‌یابد و سپس در این مکان پس از شکافتن وادی «مهزور» که در شرق عوالی واقع شده و حرّه شرقی تا عُرَیض را در برگرفته است در راه خود به سوی غرب مدینه و به شمال، با بطحان برخورد می‌کند.

وادی «قناة» هم در شمال مدینه قرار دارد که آب آن از شرق سرازیر شده، سپس با آب‌های وادی‌های یاد شده، در مکانی که به «الغابه» معروف است، جمع می‌شوند.

خبرنگار: اشرف بصیری