بررسی شورا از منظر فقه القرآن در شماره جدید «سیاست متعالیه»

به گزارش ایکنا، از جمله مقالات این شماره شامل مبانی قرآنی و روایی مرجع امنیت سیاسی در اسلام، ارکان نظام سیاسی اسلام در زیارت «امین‌الله» و «زیارت آل یاسین»، شورا از منظر فقه القرآن، نقش‌آفرینی دین در سیاست بر اساس نظریه الهی دولت، مناسبات آزادی و امنیت سیاسی در اندیشه آیت‌الله نائینی، نقد نظریه «نفی تلازم وجوب حفظ نظام سیاسی با مشروعیت آن» از دیدگاه فقه سیاسی، شاخص‌های کارگزاران و نظارت بر آن از منظر ائمه(ع)، سیره سیاسی امام رضا(ع) در مواجهه با عوام‌فریبی معاندان، نوع‌شناسی روشنفکری ایرانی بر اساس فهم‌های متفاوت از مقوله عقل مدرن هستند.

 

در بخشی از مقاله‌ای با عنوان «شورا از منظر فقه القرآن» آمده است: هدف پژوهش حاضر بررسی شورا از منظر فقه القرآن است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد اصل شورا به عنوان شیوه‌اى در مدیریت جامعه اسلامى، بر پایه مبانى قرآن و سنّت استوار است و با توجه به اینکه قرآن‌ کریم به آن به عنوان ویژگی و شیوه عملکرد مؤمنان (شوری، 38) و نیز به صورت دستورى بر پیامبر(ص) (آل عمران، 159) پرداخته است، و نیز با بررسى نمونه‌هاى عملى در سیره پیامبر اسلام(ص) که در جنگ بدر و اُحد و خندق و همچنین در جریان عهدنامه پیامبر اکرم(ص) با مردم طائف دیده مى‌شود، باید غیرقابل تردید و انکار تلقى گردد. لذا، مشورت به حکم عقل، نیکو و موجب اجتماع آراء و تقویت عقول و سیاسات است، چراکه عقول متعدد از عقل واحد برتر است.

 

در بخش دیگری از این مقاله می‌خوانیم: شورا از قدیمی‌ترین اصول عرفی و مقررات سنتی و از بارزترین شیوه‌های عقلایی در زندگی جمعی است. قدیمی‌ترین شیوه‌های مدیریت در زندگی اجتماعی انسان‌ها، نمودهایی از نظام شورایی را به همراه دارد «انجمن نمایندگی» و «شورا»، دو رکن مهم حکومت ملی در آتن به شمار می‌رفت. همچنین شورای پارتیان از دو گروه بستگان شاه و خردورزان و مغان تشکیل می‌شد و شاه را از میان این شورا برمی‌گزیدند. حتی مستبدترین حکومت‌ها همواره تلاش می‌کردند با استفاده از شورا، از یکسو مردم را قانع و وادار به سکوت نمایند و از سوی دیگر از حجم اشتباهات مبتنی بر خودکامگی‌ها و خودمحوری‌ها بکاهند. 

 

همچنین آمده است: در قرآن به مواردی از مشورت پیشینیان اشاره شده است (نمل، 23) این آیه حکایت مشورت ملکه سباء با قوم خود درباره نامه و فرمان سلیمان نبی(ع) است، ملکه سباء از آنان طلب مشورت و کمک فکری می‌کند و آنان را به اندیشه درباره موضوع و ارائه نظر درست دعوت می‌کند. مسئله مشورت گرفتن ملکه سباء از یاران خود را بسیاری از مفسران، یک امر عقلایی تلقی کرده‌اند. طبرسی بر این باور است که ملکه سباء با این کار، علاوه بر آگاهی از آراء و عقاید آنها، پشتیبانی و همدلی بزرگان قوم خود را نیز در اجرای تصمیمات گرفته شده، به دست می‌آورد و در راستای مصلحت جامعه بدان عمل می‌کند، لذا، تشخیص مصلحت در بسیاری موارد فقط از طریق مشورت امکان‌پذیر می‌باشد. چنان که ملکه سباء در بیان علت نظرخواهی از بزرگان، تاکید می‌کند تاکنون در هیچ امری استبداد به خرج نداده‌ام و هر کاری را با مشورت و در حضور شما انجام داده‌ام.