علت سنگینی ماه صفر

یکی از موضوعات بسیار مهم در رابطه با ایام ماه‌های قمری، سنگینی ماه صفر است. با مراجعه به کتب تاریخ اسلام درمی‌یابیم که نبی مکرم اسلام(ص) نیز همواره بر این موضوع تأکید داشته و ماه صفر را از ماه‌های سنگین اعلام کرده‌اند. تأکید پیامبر(ص) و مجموعه‌ای از حوادث تاریخی به ویژه حوادث تلخی که برای اهل بیت(ع) و برخی بزرگان اهل تشیع رخ داد، باعث شد تا شیعیان نیز به تأسی از پیامبر(ص) بر سنگینی این ماه صحه گذاشتند.

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «ماه صفر سنگین است». ایشان در روایتی دیگر فرمودند: «هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او می‏‌دهم». از آنجا که اتفاقات و مصائب ناگوار دیگری نیز در این ماه شروع به رخ دادن کرد، سبب شهرت این ماه به سنگینی شد.

تاریخ اسلام شاهد حوادث مهمی در ایام ماه صفر بوده که تلخ و جانکاه است. در اولین روز از ماه صفر سال ۶۱ هجری اسرای اهل بیت(ع) وارد شام شدند، در این ماه کاروان اسرای کربلا از کوفه به شام رسیدند و مورد رنج و عذاب از سوی خاندان اموی قرار گرفتند.

همچنین حضرت رقیه(س)، دختر سه ساله امام حسین(ع) در پنجمیمن روز این ماه در سال ۶۱ هجری و در خرابه شام از دنیا رفتند. همچنین، جنگ صفین که بین امام علی(ع) و سپاه معاویه رخ داد، در ایام همین ماه آغاز شد. صحابی پیامبر(ص) عمار یاسر از پیشگامان تشیع در نهم ماه صفر در سن ۹۳ سالگی در همین جنگ به شهادت رسید که شهادت او برای شیعیان و اهل بیت(ع) سنگین و دردناک بوده است. شهادت محمدبن ابی ابکر از صحابی باوفای امیرمؤمنان(ع) در ماه صفر نیز از دیگر اتفاقات این ماه بوده است. محمد بن ابی‌بکر نیز کارگزار مولای متقیان(ع) در مصر بود و در زمان حکومت اسلامی ایشان به شهادت رسید.

بنابراین، مجموعه این حوادث دردناک و مصیبت‌های بزرگ برای پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و ذریه ایشان و نیز اصحاب آن حضرت(ص)، باعث شده است مردم ماه صفر را سنگین بدانند.

مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح‌الجنان، در بخش اعمال ماه صفر و هم در وقایع الایام به موضوع نحوست ماه صفر، اشاره کرده است. در اینجا، متن گفتار این محدث بزرگ را از وقایع الایام بیان می‌کنیم: «بدان که این ماه(صفر) معروف به نحوست است و شاید سبب آن، واقع شدن وفات رسول خدا(ص) است در آن، همچنان که نحوست دوشنبه به این سبب است و یا به جهت آن است که این ماه بعد از سه ماه حرام (ذی‌القعده، ذی‌الحجه و محرم) واقع شده که در آن سه ماه، حرب و قتال نبوده و در این ماه(صفر)، شروع به قتال می‌کردند و خانه و منازل از اهلش خالی می‌شد».

در رابطه با رفع سنگینی این ماه توصیه فراوانی به پرداخت صدقه شده است. پرداخت صدقه در این ماه از توصیه‌های مهم ائمه معصومین(ع) به شیعیان بوده است. بنابراین، با توجه به توصیه ائمه اطهار(ع) به پرداخت صدقه در این ماه، می‌توان نتیجه گرفت که سنگینی و نحوست این ماه با پرداخت صدقه رفع می‌شود.

همچنین، خواندن دعای ویژه ماه صفر نیز از دیگر توصیه‌های معصومین(ع) برای رفع بلا و سنگینی این ماه است. بنا بر روایات، خواندن روزی 10 مرتبه دعای ویژه ماه صفر تأثیر بسزایی در رفع مشکلات و سنگینی این ماه دارد.