سیاست‌گذاری حوزه نوجوان در کشور رها شده است
دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با تأکید بر اینکه سیاست‌گذاری حوزه نوجوان در کشور رها شده است، از جمله چالش‌های محوری حوزه کودک، نوجوان و خانواده در فضای مجازی را دسترسی راحت و سریع به محتواهای خارجی، منفعل بودن والدین در رفتار مصرف کودک و نوجوان در خانواده و نبود نگاه ارتقای محتوای فرهنگی در محیط‌های یادگیری نام برد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست هم‌اندیشی فعالان حوزه «خانواده و کودک در فضای مجازی» امروز، هفتم شهریورماه با حضور نمایندگان نهادهای مختلف کشور و به میزبانی مرکز توسعه فرهنگ و هنر فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.
سیدمجید امامی، دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور نیز با حضور در این نشست طی سخنانی گفت: از دو دهه گذشته ما به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز در شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به زیرساخت‌های موجود در کانون پرورش فکری نهادی برای ارائه اسباب بازی داشتیم اما قوانین و مطالب دو دهه پیش، آن هم با سرعت پیشرفت تکنولوژی و توسعه فضاهای مجازی برای این حوزه کافی نیست.
وی ادامه داد: کار بزرگی که انجام شده این بود که برنامه‌ریزی‌ها را به‌روز کردیم که هنوز هم در حال بررسی است. مهم‌ترین مسئله در بازی و سرگرمی رده سنی کودک است. نکته مهم در مورد این حوزه تقریباً کم سامان، این است که نهادهای مربوطه خیلی کم با هم در ارتباط و هم‌افزایی هستند. برای حوزه نوجوان هم نگرانی هستیم. سیاست‌گذاری در عرصه نوجوان در کشور ما رها شده است؛ لذا شوراهای مرتبط از جمله شورای راهبرد اسباب بازی باید این حوزه را مورد توجه قرار دهند.
چالش‌های حوزه کودک، نوجوان و خانواده در فضای مجازی
وی از جمله چالش‌های محوری حوزه کودک، نوجوان و خانواده در فضای مجازی را دسترسی راحت و سریع به محتواهای خارجی، منفعل بودن والدین در رفتار مصرف کودک و نوجوان در خانواده، نبود نگاه ارتقای محتوای فرهنگی در محیط‌های یادگیری، عدم تمرکز بر نوآوری‌های فرهنگی و تعامل با ذائقه مخاطبان نام برد.
امامی از جمله اقدامات انجام شده را بازارپردازی فرهنگی در بعد کودک و نوجوان دانست و اظهار کرد: سریع‌ترین راه برای تحول در عرصه فرهنگی توسعه این کالاهاست. صنایع نرم این عرصه را در جهان امروز پیش روی ما قرار داده است. برای سامان‌دهی آن باید به سمت صنایع فرهنگی برویم که نبود آن بزرگترین خلأ و ضعف یک سیستم و زیست بوم فعال است.
وی لزوم توجه به بازارپردازی فرهنگی و توسعه زنجیره ارزش محصولات فرهنگی را به عنوان در دسترس‌ترین راهکار برای تحول در سبک زندگی مطرح کرد و گفت: مورد بعدی توجه به توسعه حکمرانی پلتفرمی برای حکمرانی محتوای فرهنگی در فضای مجازی است.
وی افزود: نکته دیگر توجه به توسعه فضاهای فرهنگی به عنوان بن‌مایه تلاقی مخاطب و محتواهای فرهنگی است. همچنین توجه به بازنگری در نقش‌های نهادها و سازمان‌های فرهنگی مهم نیز مؤثر است.
امامی در توضیح اهداف قرارگاه بازارپردازی فرهنگی اظهار کرد: تعیین خط‌مشی‌ها و سیاست‌های توسعه بازارپردازی فرهنگی مبتنی بر همگراسازی و هم‌افزایی ظرفیت‌ها نهادهای فرهنگی، تنظیم‌گری سیاست‌های بازارپردازی فرهنگی به عنوان الگوی چشم‌انداز برای فعالان بخش‌های خصوصی، ایجاد نمونه موفق برای تبیین الگوهای اقتصادی بین بخشی در حوزه‌های متنوع فرهنگی، هنری و رسانه‌ای از موارد مهمی هستند.
بن‌مایه‌های ملی زیست‌بوم بازارپردازی فرهنگی
امامی درباره بن‌مایه‌های ملی زیست‌بوم بازارپردازی فرهنگی اظهار کرد: فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی فرهنگ‌بنیان نامیده می‌شود که با بکارگیری فناوری‌های فرهنگی و نوآوری‌های اجتماعی و با رویکرد اقتصادی توسعه داده شده باشد. کسب‌وکارهای بازارپردازی فرهنگی، کسب‌وکارهای فرهنگ‌بنیان هستند.
همچنین، علی محمد رجبی، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا در ادامه این نشست گفت: در سال ۹۹ با شروع ویروس کرونا رهبر معظم انقلاب گفتند: «در باب آموزش مجازی بیان نکته‌هایی نیاز است و آن زیان‌هایی است که در فضای مجازی وجود دارد. برنامه شاد خوب است اما باید توجه داشت که جوانان سرشان به موارد دیگری که در این فضا وجود دارد، گرم نشود». ایشان بارها در خصوص فضای مجازی توصیه‌هایی کرده‌اند. برای فراجا سه وظیفه در نظر گرفته شد؛ ما برای پیاده‌سازی این وظایف مدلی طراحی کردیم که مبتنی بر سند بوده است.
وی درباره اقدامات حوزه حمایت و مراقبت اظهار کرد: اقدام سلبی مسئولیت‌سازی و اقدام مراقبتی از وظایف ما بوده است. در حال حاضر در اقدامات سلبی، تمرکز بر سالم‌سازی و مقابله با جرایم در برنامه شاد است. در این راستا رصد و حذف مصادیق مجرمانه در این برنامه را پیگیری کردیم. همچنین با مسئولان شاد جلساتی برگزار شد تا برنامه‌ریزی و رصدها به بهترین نحو انجام شود و هم‌افزایی خوبی به وجود آید.
رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا بیان کرد: یکی از مواردی که در برنامه شاد اتفاق افتاد، موضوع «مومو» بود که شایعاتی در فضای مجازی به راه انداخت و پلیس فتا جلوی آن را گرفت.
پلیس به تنهایی نمی‌تواند به همه عرصه‌ها ورود کند
وی با بیان اینکه معتقدیم پلیس به تنهایی نمی‌تواند به همه عرصه‌ها ورود کند و همه نهادها باید کمک کنند چرا که فضای مجازی وسیع است، درباره مشکلات و نیازمندی‌های برطرف شده گفت: اتصال به سامانه شاد با وی پی ان و آی پی چالش بزرگی بود که مرتفع شد. راه‌اندازی مرکز تماس کودکان با پلیس مورد مهمی بود که این مورد نیز انجام شد. کودکان با شماره ۰۹۶۳۸۰ می‌توانند مشکلات خود را بیان کنند. البته درخواست شماره سه رقمی هم کرده‌ایم که هنوز به نتیجه نرسیدیم.
رجبی افزود: در حوزه فرهنگ‌سازی و ارتقای سواد فضای مجازی با استفاده از بستری که در برنامه شاد بود، به تولیدمحتوای چندرسانه‌ای، ایجاد کانال پلیس فتا و ارسال گزارش پرداختیم. یکی از کارهای جدی در حوزه کودکان، ایجاد پویش مردمی کودکان سایبری بوده که هدف آن افزایش آگاهی عمومی جامعه برای خانواده‌ها، مربیان و مسئولان آموزشی است.
در ادامه محمود نظری‌منش، رئیس مجمع فعالان فضای مجازی در حوزه کودک و نوجوان نیز در سخنانی اظهار کرد: از سال ۹۷ با ابداع برخی همکاران، موضوع صیانت از کودک و خانواده در فضای مجازی با جدیت پیگیری شد.
رئیس مجمع فعالان فضای مجازی در حوزه کودک و نوجوان با بیان اینکه بخش خصوصی در این زمینه دچار مشکلاتی است که نهادهای حاکمیتی با آن آشنایی چندانی ندارند، گفت: مرکز ملی فضای مجازی، وزارت ارشاد، ساترا، وزارت ارتباطات و آموزش و پرورش نهادهای حاکمیتی حوزه فضای مجازی را تشکیل می‌دهند.
وی افزود: مجمع فعالان فضای مجازی در حوزه کودک و نوجوان از سال ۹۸ در تمامی جلسات حاکمیتی حضور پیدا کرده و تفاهم‌نامه‌هایی با بازیگران اصلی این حوزه مانند پلیس فتا و ... منعقد کرده است. همچنین، ایجاد همکاری بین فعالان شناسایی شده نیز از جمله دستاوردهای مجمع بوده است.
نظری‌منش گفت: مجمع در یک سال و نیم اخیر به دنبال صادرات فرهنگی بوده است. حلقه واسط بین نهادهای حاکمیتی و بخش خصوصی در این زمینه، اقتصاد محتوای دیجیتال است. آمار جمعیتی ایران نشان می‌دهد که ۲۵ درصد جمعیت کشور زیر ۱۵ سال دارند و نیاز محتوایی فراوانی در این زمینه وجود دارد لذا زمان خوبی برای دادن خوراک فکری لازم به کودکان و نوجوانان است.
ضرورت مقابله با انیمیشن‌های هالیوودی
وی تصریح کرد: کارآفرینی که تولید محتوا می‌کند، لزوما دانش این حوزه را ندارد. امروز ما باید با انیمیشن‌های هالیوودی مقابله کنیم لذا باید از امکانات مورد نیاز در این زمینه بهره‌مند باشیم. برای یک کارآفرین منابع مالی، نیروی انسانی، دانش تخصصی، قوانین پشتیبان و مهارت در کسب و کار نیاز مبرم است.
رئیس مجمع فعالان فضای مجازی در حوزه کودک و نوجوان اظهار کرد: اهداف راهبردی مجمع فعالان فضای مجازی در حوزه کوک و نوجوان شامل بهبودی شیوه پرداخت آنلاین، ترویج و فرهنگ سازی مصرف محتوا، تقاضای تولید محتوا و توسعه بازار به سمت صادرات فرهنگی می‌شود که باید از سوی تمامی نهادهای حاکمیتی و مجموعه‌های خصوصی در این حوزه مورد پیگیری قرار گیرد.
امیرحسین اسدی، مدیرکل توسعه کسب‌وکار وزارت صمت نیز در این نشست گفت: اگر می‌خواهیم کسب‌وکاری رشد کند، باید به آن نگاه صنعتی داشته باشیم. در این نگاه یک ورودی، خروجی و فرآیندهایی را داریم؛ به شاخصه‌های مشتری، بررسی استراتژی ورود به بازار و غیره نیاز داریم. در بررسی‌‌هایی که داشتیم متأسفانه این موارد به صورت حرفه‌ای انجام نمی‌شود.
وی بیان کرد: نگاه اکوسیستم محتوایی به نگاه دولت متمرکز است. آن‌ها صرفا منتظر هستند دولت حمایت کند تا رشد و توسعه داشته باشند. هر صنعتی که وابسته به دولت شد با مشکل مواجه می‌شود، چرا که نوآوری از خود نخواهد داشت.
اسدی با بیان اینکه نگاه صنعتی به محتوا به معنای رعایت همه شاخصه‌های صنعت است، ادامه داد: بر اساس این اصل، اولین نکته این است که محصول برای جامعه هدف مشخصی تولید شود. نگاه صنعتی ما در حال حاضر، دولتی است. در نگاه صنعتی دوست داریم ممیزی انجام شود چراکه گاهی بازار را رشد می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه برای رشد یک زیست‌بوم در حوزه کودک باید نگاه حاکمیتی به نگاه صنعتی تغییر پیدا کند، خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات در صنعت محتوا در فضای مجازی عدم استانداردهای خدمات پس از فروش است از همین رو لازم است اتحادیه‌هایی ایجاد شوند تا در این راستا همکاری کنند.
سیدرضا کاظمی، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان نیز در ادامه این نشست، گفت: مسئله‌ای که در حوزه کودک اهمیت دارد، موضوع هدایت مصرف و تنظیم‌گری است. یکی از دغدعه‌هایی که کمتر به آن پرداخته شده، تنظیم‌گری نرم است، به دنبال آن هستیم که به کمک مخاطب جلو برویم تا در فضای مجازی توانمند شوند.
وی درباره سامانه هدایت مصرف، اظهار کرد: این سامانه از چند پایه تشکیل شده است؛ ارزیابی، آموزش، مشاوره و رده‌بندی سنی و غیره. در بحث رده‌بندی سنی توضیحاتی داده شده که اگر فرزند خانواده، فیلمی که مناسب سن و سالش نبوده را مشاهده کرد، چه باید کار کرد.
کاظمی عنوان کرد: حوزه آموزش ما به صورت جدی محتواهایی تولید می‌کند. در سامانه پرسان هم دغدغه‌ها و سوالات مطرح می‌شوند تا مشاوران به پاسخگویی بپردازند.
در ادامه این نشست، سیدصادق پژمان، مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با بیان اینکه در اهمیت بازی‌ها، اشتراک نظری از همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی و غیره وجود دارد، در خصوص وضعیت مصرف بازی‌های دیجیتال بین کودکان، افزود: بر اساس آخرین آمارهای موجود از پیمایش ملی الگوی مصرف بازی‌های دیجیتال در ایران که توسط بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال ۱۳۹۸ انجام شده و اطلاعات بیش از ۹ هزار و ۲۰۰ خانوار را مورد مطالعه قرار داده، مشخص شده بالغ بر ۲۵ درصد از بازیکنان را کودکان ۳ تا ۱۱ سال تشکیل می‌دهند که این بازه سنی پس از جوانان در رتبه دوم در مصرف بازی‌های دیجیتال قرار دارد.
پژمان درباره اینکه کودکان با چه پلتفرم‌هایی بازی می‌کنند، عنوان کرد: آمار پیمایش سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که میزان دسترسی کودکان به تلفن‌های همراه سبب شده است بالغ بر ۹۸ درصد از بازیکنان کودک از پلتفورم موبایل، ۱۳ درصد از کودکان از رایانه‌های شخصی و ۱۰ درصد از کنسول برای بازی استفاده می‌کنند.
وی درباره فعالیت‌ها و اقدامات بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای بیان کرد: مطابق با آمار پیمایش سال ۱۳۹۸ و ضرورت توجه به مقوله کودکان اهم فعالیت‌های بنیاد را در حوزه کودکان می‌توان به شش بخش تقسیم‌بندی کرد: اقدامات و فعالیت‌های محتوایی، پژوهشی، نظارتی، تعاملی، مشاوره‌ای و فعالیت‌های آموزشی.
مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با بیان اینکه تعیین رده‌بندی سنی در بازی‌های رایانه‌ای بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: همچنین، سواد رسانه‌ای برای ورود به فضای مجازی اهمیت زیادی دارد.
وی در ادامه بیان کرد: گاهی تبلیغات درون برخی از بازی‌ها فضا را دگرگون می‌کند. برخی از آن‌ها هم مناسب کودکان نیستند و تلاش‌های ما را خراب می‌کند.
در ادامه، قاسم خالدی، معاون مرکز ملی فضای مجازی نیز در سخنانی اظهار کرد: طی یک سال گذشته یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های مرکز ملی فضای مجازی بحث کودک و نوجوان بود. امروز نکات مهمی در حوزه فضای مجازی وجود دارد که ما از آن‌ها عقب هستیم و باید برای دستیابی به آن‌ها تلاش کنیم.
آینده نگران‌کننده تولیدات فضای مجازی در حوزه کودک و نوجوان
وی با اشاره به تولیدات فضای مجازی حوزه کودک و نوجوان در گذشته اظهار کرد: باید به آینده نگران‌کننده این حوزه توجه ویژه داشته باشیم. آنچه در گذشته اتفاق افتاد، نوعی به هم ریختگی در حوزه اقدام بود؛ یکی از دلایل مهم این امر، عدم شناخت موضوع است که در سیاستگذاران، والدین و خود کودکان وجود دارد.
خالدی با بیان اینکه تاکنون راهبرد مشخصی نیز در حوزه کودک و نوجوان وجود نداشته است، گفت: موضوع بعدی عدم طراحی برای زیرساخت‌های این حوزه است. همچنین در محور تغییر و تحولات این حوزه نیز باید به بازی‌های نسل جدید و ابزارهای آن توجه کنیم.
وی با اشاره به نگرانی در رابطه با آینده این موضوع گفت: کودکان امروز به دنبال رمزارزها و بازی‌های آنلاین می‌روند و در حال خارج شدن از نظارت و کنترل هستند. امروز باید نیازهای کودک و نوجوان را به صورت محتوا تولید کرده و در اختیارشان قرار داد.
معاون مرکز ملی فضای مجازی اظهار کرد: امروز دنیا به سمت پدیده کودکان دیجیتال حرکت می‌کند و چنانچه به آن توجه نشود، مشکلات اجتماعی زیادی در جامعه ایجاد خواهد شد.
محمدحسن انتظاری، عضو شورای عالی فضای مجازی نیز در ادامه این نشست اظهار کرد: رقیب اصلی فعالان حوزه کودک، در خارج از کشور هستند. پیشنهاد می‌دهم که درباره فضای مجازی به تعریف واحدی برسیم. تعابیر گوناگونی در حال حاضر برای آن وجود دارد و نگاه فناورانه‌ای حاکم هست.
امتداد فرهنگ ایرانی در زیست‌بوم فضای مجازی
وی بیان کرد: فضای مجازی در واقع زیست‌بومی است که امتداد فرهنگ ما را در فضای واقعی نشان می‌دهد. برای زندگی اجتماعی کودک و خانواده باید نظریه هنجاری ما بر مبنای فرهنگ خودمان و هویت ملی‌مان باشد.
انتظاری در ادامه افزود: مسئله اصلی ما مبتنی بر احکام مقام معظم رهبری است؛ ایشان ترویج سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، مقابله با تهاجم همه‌جانبه فرهنگی، ارتقای سواد جامعه برای ورود به فضای مجازی و غیره را از موارد مهم دانسته‌اند.
انتهای پیام
