پشتوانه جهاد تبیین، نگاه پژوهشی و تحقیقاتی است + صوت
مدیرعامل مؤسسه عالم آل محمد(ص) در رابطه با چگونگی تأثیرگذاری مؤسسات قرآنی در جهاد تبیین گفت: پشتوانه این کار، نگاه پژوهشی و تحقیقاتی است. اگر نگاه، محققانه و پژوهشگرانه باشد خود به خود بهره‌مندی از هدایت الهی اتفاق می‌افتد و به سمت تبیین پیش می‌روند، چون اصلاً کار قرآن تبیین است.
تبیین را می‌توان واکنشی مناسب در جنگ شناختی و رسانه‌ای و از جمله فعالیت‌ها در مقابله با انحراف در ارزش‌ها دانست. از این رو مقام معظم رهبری نیز بارها بر این موضوع تأکید داشته‌اند و فرموده‌اند: «جهاد تبیین یک فریضه است. جهاد تبیین یک فریضه قطعی و فوری است و هر کسی که می‌تواند باید اقدام کند.»
در انجام این وظیفه، مؤسسات قرآنی به سبب ارتباط مستقیم با مخاطبان بی‌شمار، دارای اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر افراد جامعه هستند؛ به همین دلیل در قالب سوژه «نقش مؤسسات قرآنی در جهاد تبیین» در صحبت با حسن داوری، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت عالم آل محمد(ص) اصفهان، به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.
ایکنا ـ درباره جهاد تبیین چه تعریفی را می‌توانیم ارائه دهیم؟
جهاد تبیین، از دو واژه مجزا تشکیل شده است. جهاد به معنی نوعی تلاش و کوشش مستمر و هدفمند است که هدف از آن اثبات مواضع خودی و رد مواضع دشمن است. دو چیز همزمان در این جهاد دنبال می‌شود. با تبیین که نوعی روشنگری است در هر موضوعی به حقیقت آن موضوع پرداخته و ابعاد مختلفش روشن خواهد شد و دیگر اینکه اگر دشمن نقشی داشته باشد، آن نقش دشمن افشا می‌شود.
در جهاد تبیین به دنبال آن هستیم که یک روایت صحیح را از هر موضوعی بر مبنای اصول و مبانی دینی و ملی‌مان که منطبق با واقعیات و حقایق هم هست ارائه کنیم. منظور از جهاد تبیین روایت صحیح هر موضوع و پدیده‌ای است.
ایکنا ـ چه استنادهای قرآنی را می‌توانیم برای این کلیدواژه مطرح کنیم؟
هر دو کلمه در قرآن وجود دارد. واژه جهاد در زمینه‌های مختلف در قرآن هست. جهاد در معنای عام کوشش و تلاش معنی می‌دهد و اصلاً در منطق توحیدی و الهی، مبنای دستاوردهای شخصی و اجتماعی بر اساس نوع تلاش و عملی است که صورت می‌گیرد. در منطق الهی همانطور که شهید آیت‌الله بهشتی می‌فرماید: بهشت را به بها می‌دهند نه به بهانه. بها هم این است که کاری را انجام دهید و به همان میزانی که کار و تلاش صورت می‌گیرد، انسان از هر موضوعی بهره می‌گیرد؛ بنابر این جهاد، گاهی به معنای عامش در قرآن آمده، گاهی هم به معنای دفاع، تهاجم و آفند است.
در بحث تبیین نیز همانطور که می‌دانید یکی از اسامی خداوند مبین است، مبین یعنی آشکارکننده، چیزی که تا قبل از تبیین پنهان است و شما با اهرم تبیین، آن موضوع را آشکار می‌کنید، یعنی آن را از اختفاء خارج و برای همه ظاهر می‌کنید؛ ریشه تبیین در ذات خود خداست و اگر در منطق الهی، خلقت و هستی دقت کنید، هیچ چیزی از اینکه تبیین در موردش صورت گرفته شود، فروگذار نشده، همه چیز روشن است. علم و معارف الهی پیرامون هر موضوعی نیز روشن هست.
یکی از رسالت‌های رهبران الهی اعم از انبیاء، امامان و در حال حاضر ولی فقیه در غیبت معصوم(ع) بحث تبیین است. تبیین، روشنگری در مورد مسیر، اهداف، چشم‌انداز، جبهه دوست و دشمن و سایر موضوعات است.
ایکنا ـ چرا در این عبارت، در کنار واژه تبیین از جهاد استفاده شده است؟
به این دلیل که بدون جهاد، تبیینی نیز صورت نمی‌گیرد. لازمه تبیین و روشنگری، جهاد و تلاش مستمر است. محقق و پژوهشگری را تصور کنید که می‌خواهد به موضوعی بپردازد و ابعاد آن را روشن کند، او نیازمند تلاش مستمر شبانه‌روزی و پیوسته و تحمل سختی‌ها و مرارت‌هاست تا تحقیقاتش را به نتیجه برساند، نتیجه تحقیق چه خواهد بود؟ روشنگری پیرامون آن موضوع و ابعاد وجودی هر موضوع. به همین دلیل مقام معظم رهبری حکیمانه این دو واژه را کنار هم قرار دادند؛ یعنی تبیین با یک تلاش معمولی انجام نخواهد شد، جهادی می‌خواهد که دو چیز مورد هدفش باشد؛ یک رد استدلال دشمن و دو اثبات استدلال و منطق خودی. این مسئله به آسانی کسب نمی‌شود و با اهرم تلاش و جهاد به دست خواهد آمد.
ایکنا ـ موفقیت در عرصه جهاد تبیین نیازمند چه پیش‌نیازهایی است و توجه به چه ضرورت‌هایی اهمیت دارد؟
کسانی می‌توانند وارد این عرصه شوند که از صلاحیت‌های شخصیتی، علمی، معرفتی، تحصیلی و تخصصی در هر زمینه‌ای بهرهمند باشند، تا در هر زمینه‌ای که قرار است تبیین انجام شود مبانی علمی، معرفتی و تخصصی آن زمینه را در اختیار داشته باشند. در ضمن مؤمن به این کار و هدفمند هم باشند و عشق و علاقه زائد‌الوصفی نیز باید باشد تا سختی‌ها و پیچ و خم‌هایی که این مسیر دارد، بتوانند به راحتی تحمل کنند؛ بنابر این نه جهاد کار هر کسی است نه تبیین. هر انسان بی‌اراده، بی‌انگیزه، بی‌حال و کاهلی قادر به جهاد نیست. همینطور هر انسانی که فاقد ویژگی‌های ذکر شده باشد، قطعاً نمی‌تواند موفق شود، چون قبل از تبیین، درک و فهم صحیح از هر موضوعی لازم است. جهادگری که وارد عرصه تبیین می‌شود در ابتدا خودش باید فهم و ادراک صحیح و جامعی از هر موضوعی به دست بیاورد تا بتواند آن فهم صحیح را به مخاطب منتقل کند.
ایکنا ـ مؤسسات قرآنی چگونه می‌توانند در مورد جهاد تبیین مؤثر واقع شوند؟
پشتوانه انجام چنین کاری، نگاه پژوهشی و تحقیقاتی است. در هر حقیقت هر مؤسسه قرآنی در هر شاخه‌ای که هست، برای فعالیت‌هایش به تعریف چشم‌انداز و اهداف و برنامه‌ریزی جامعی نیاز دارد. به اصطلاح نیازمند پشتوانه تحقیقی و پژوهشی است. اگر نگاه، محققانه و پژوهشگرانه بود، خود به خود از هدایت الهی بهرهمند می‌شوند و به سمت تبیین می‌روند، چون اصلاً کار قرآن تبیین است. یکی از اسامی قرآن، مبین است. در توضیح این مطلب، ما یک عالم تکوین و یک عالم تشریع داریم. عالم تکوین خود این هستی است که در آن واقع شده‌ایم. عالم تشریع نیز برای تشریح و تبیین آنچه که در تکوین صورت گرفته، است. یعنی نحوه خلقت، اهداف، فرایند و جایگاه سیستمی خلقت و جایگاه هر جزء در خلقت در تشریع می‌آیند. کار قرآن، روایات، نهج‌البلاغه و تمامی این منابع تبیین‌گری است. همه در خدمت همین واژه هستند؛ «تبیین حقایق و واقعیات».
ایکنا ـ برای مؤسسات باید پروژه‌های جدیدی تعریف شود یا با همین فعالیت‌های روزمره‌شان می‌توانند جهاد تبیین را انجام دهند، به عبارتی همین فعالیت‌های روزمره را می‌توانیم به نوعی جهاد تبیین بدانیم؟
خیر، فعالیت روزمره و گرفتار روزمرگی شدن، اسمش جهاد نیست. یک تلاش معمولی است. جهاد تلاش ویژه‌ای است که هم استمرار دارد و هم در آن سختکوشی و هدفمندی است. اکتفا به فعالیت‌های روزمره عنوانش جهاد نیست. برای مؤسسات قرآنی این تبیین باید در سه موضع انجام شود. یکی تبیین در بُعد تاریخی برای اینکه پیشینه را بفهمیم. دو تبیین نسبت به حال تا متوجه وضعیت اکنونمان باشیم که به بیان دیگر همان زمان‌شناسی، موقعیت‌شناسی و درک موقعیت است، و سه نیز آینده‌نگری و آینده‌پژوهی است و در آن به نوعی مسیر آینده هدف‌گذاری می‌شود. بنابر این جهاد شامل پیشینه و عقبه، وضعیت حال و آینده است.
ایکنا ـ در جهاد تبیین محتوا دارای اهمیت است به نظر شما این محتوا از طرف چه کسی یا کسانی باید تهیه شود و اینکه یکدست نبودن محتواها ممکن است خللی در اهداف جهاد تبیین وارد کند؟
برای اینکه یک مؤسسه قرآنی بتواند کار جهاد تبیین را انجام دهد، اول باید نوعی توانمندسازی نسبت به خود هیئت مدیره، هیئت مؤسس و کارگزاران مؤسسات فرهنگی و قرآنی داشته باشد و به واسطه اهرم آموزش آن‌ها همواره باید آماده باشند. افراد ارتقای رشدی و فکری در ضمن آموزش تخصصی داشته باشند. همچنین نوع و چگونگی فرایند تبیین را باید آموزش داد. در بحث محتوا نیز چگونگی استخراج آن مهم است؛ چون ما منابع و پیشینه غنی‌ای داریم، هیچکس این منابع و پیشینه غنی فکری، فرهنگی و معرفتی ما را ندارد.
برای تولید محتوا نیاز به ابزار تخصصی و افراد متخصص داریم که با روش تحقیق و پژوهش کاملاً آشنا باشند تا بتوانند محتواها را متناسب با نیازمندی‌های زمانه استخراج و متناسب‌سازی کنند.
ایکنا ـ در مؤسسه خودتان به طور خاص چه فعالیت ویژه‌ای در ارتباط با جهاد تبیین انجام شده است؟
در سال‌های گذشته یک مدرسه تخصصی قرآنی را با همکاری مؤسسه برهان شکل دادیم. یک طرح ویژه پرورش نیروی انسانی است و در آن مدرسه تخصصی قرآنی، دانش‌آموزان از پایه چهارم دبستان تا نهم مورد پذیرش قرار می‌گیرند و دو کار در موردشان صورت می‌گیرد؛ یکی بحث گذراندن دروس مدارس روزانه معمولی و دیگری نیز شرکت همزمان در طرح حفظ سه ساله قرآن. در طول سه، چهار سال گذشته نیز حدود 80 حافظ قرآن از پسران و دختران، خروجی این طرح بوده، تأمین فضا، فیزیک و امکانات از ناحیه مؤسسه ما و هماهنگی‌های فکری و اجرا توسط آن مؤسسه بوده است.
مهد و پیش‌دبستانی طهورا را نیز داریم که کار نیروسازی را به‌صورت بنیادی از سنین پیش‌دبستانی انجام می‌دهند.
ایکنا ـ سخن پایانی.
در باب اهمیت مطلب، اینکه مقام معظم رهبری چندین بار بر بحث جهاد تبیین تأکید کردند، باید گفت که به صورت معجزه‌آسایی هم مشکل‌گشا و هم آگاهی‌بخش، رشددهنده و هدایت‌گر است.
یادآور می‌شود، مؤسسه عالم آل محمد به نشانی اصفهان، اتوبان شهید چمران، خیابان آل یاسین، مسجد و مجموعه فرهنگی ـ مذهبی مهدی آل محمد(ص) واقع شده است.
انتهای پیام
