نقش مؤسسات قرآنی در جهاد تبیین چیست

به گزارش ایکنا، «جهاد تبیین» نخستین‌بار در سخنرانی مقام معظم رهبری در ۱۹ بهمن ۱۴۰۰ مطرح شد و می‌توان آن را تبیین مفاهیم عالی اسلامی و شاخص تفکیک روایت دروغ و حقیقت دانست. سخنان ایشان خطابی عمومی است و همه افراد جامعه را در بر می‌گیرد، از این رو مؤسسات فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت را به جهت ارتباط با مخاطبان بی‌شمار می‌توان در این زمینه عناصر اثرگذاری دانست.

موضوع «نقش مؤسسات قرآنی در جهاد تبیین» در گفت‌وگو با تنی چند از مدیران مؤسسات قرآنی به بحث و بررسی گذاشته شد. در ادامه نگاهی به مهم‌ترین نقطه نظرات این افراد خواهیم داشت؛

راهکاری برای پیشبرد جهاد تبیین

حسین خاکساری‌هرندی، مدیر مؤسسه مهد قرآن کریم و ولایت استان اصفهان درباره چگونگی اثرگذاری مؤسسات قرآنی در زمینه جهاد تبیین گفت: باید از آن‌ها حمایت شود تا از مسائل درونی‌ خود فارغ شوند و بتوانند به مسائل بیرونی بپردازند.

خاکساری هرندی ادامه داد: اکثر مؤسسات در مسائل اولیه خود مانده‌اند و وعده‌ها عملی نشده و با توجه به افزایش اجاره‌بها، نبود کمک مالی، پرداخت مالیاتی و... مؤسسات در درون خود با این مسائل می‌جنگند، باید یک مقدار این مسائل حل و فصل شود، همین جا هم تبیین نیاز هست، یعنی دولت باید برای مؤسسات فرهنگی و قرآنی تبیین کند که می‌خواهد چه کند؟

وی افزود: ما یک حرف و یک سازمان متمرکز نداریم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان تبلیغات اسلامی، شورای توسعه فرهنگ قرآنی هر کدام یک حرفی می‌زنند و برنامه خود را دارند. وجود یک سازمان قرآنی لازم است که همه تحت لوای آن باشند. حاکمیت، سازمان‌ها و نهادهای متولی امور قرآن جوابگو باشند و مؤسسات طبق برنامه آنها پیش بروند و وظیفه‌شان را به بهترین شکل انجام دهند.

فعالیت فرهنگی با محوریت قرآن

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن اکبری، مدیر مؤسسه مدیر فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت بیت‌النور تبریز با اشاره به اینکه فعالیت فرهنگی با محوریت مفاهیم قرآن کریم وظیفه مؤسسات قرآنی در مسیر جهاد تبیین است، گفت: اگر هر شخص و نهادی به وظیفه ذاتی خود عمل کند، یعنی در حال انجام جهاد تبیین است.

وظیفه مؤسسات قرآنی نیز در وهله اول کار فرهنگی است که منشأ آن قرآن است. اگر به این امر اهتمام کنند و موانع را با همدلی و همیاری و هم‌پوشانی رفع کنند، بسیار در راه جهاد تبیین موفق خواهیم بود و اصلاً جهاد تبیین چیزی جز انجام وظایف محوله و وظایف ذاتی افراد نیست.

اگر به همان وظیفه‌ شرعی، عقلی، علمی و فرهنگی خودمان عمل کنیم، قطعاً جهاد تبیین اتفاق خواهد افتاد؛ منتهی برخوردهای تخصصی نیز نسبت به این موضوع لازم است و آن هم استفاده از افرادیست که در این زمینه کار کرده‌اند. مشکلی که در حال حاضر داریم، شکاف آگاهی، معرفت و همه‌فهمی است.

مؤسسات قرآنی هر یک به تبیین یک واژه قرآنی بپردازند

حجت‌الاسلام والمسلمین حجت مجیدی، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت نوید رضوان نور پیشنهاد داد تا مجموعه‌های شامل مؤسسات و تشکل‌های فعال قرآنی هر کدام در یکی از زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، قرآنی، معرفتی و... موضوعی را انتخاب کنند و به مدت یک سال بحث تبیین آن موضوع را انجام دهند. به طور مثال رزق حلال، عفاف و حجاب، امامت و ولایت و سوگواری برای اهل بیت عصمت و طهارت(ع) موضوعاتی هستند که نیاز به تبیین دارند.

اجرای دوره‌های تربیت مربی قرآن

حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا قربانیان، مدیر توسعه خانه‌های قرآنی روستایی مؤسسه دارالقرآن اهل البیت(ع) با تأکید بر اینکه مؤسسات بسیار خوب می‌توانند در میدان جهادی تبیین حرکت کنند، گفت: این کار را می‌توانند از طریق گنجاندن دستاوردهای انقلاب اسلامی در متون آموزشی، برگزاری نشست‌ها، برنامه‌ها و مسابقاتی در این رابطه انجام دهند و به تبیین مبانی انقلاب اسلامی کمک کنند.

مؤسسات بسیار خوب می‌توانند در این میدان جهادی قدم بردارند، این کار را می‌توانند از طریق آشناسازی قرآن‌آموزان با دستاوردهای انقلاب، گنجاندن دستاوردهای انقلاب اسلامی در عمر چهل و اندی ساله‌اش در متون آموزشی، طراحی‌ بازدیدهای فوق برنامه و علمی برای قرآن‌آموزان یا برگزاری نشست‌ها و مسابقاتی در این رابطه انجام دهند و به تبیین مبانی انقلاب اسلامی کمک کنند.

نقش کلیدی نخبگان قرآنی در جهاد تبیین

رضا نجفی، رئیس مجمع قرآنیان استان بوشهر و عضو هیئت علمی دانشگاه خلیج فارس با بیان اینکه اندیشمندان و صاحب‌نظران قرآنی در حوزه و دانشگاه، نقشه راهی برای جهاد تبیین تعریف کنند تا براساس آن، جامعه قرآنی بتواند در عرصه جهاد تبیین و تشریح دستاوردهای نظام اسلامی اقدام جدیدی را رقم بزند، گفت: نقش نخبگان قرآنی در این حرکت می‌تواند یک نقش کلیدی باشد.

اندیشمندان و صاحب‌نظران قرآنی در حوزه و دانشگاه باید تلاش و یک نقشه راه را تعریف کنند که بر اساس آن نقشه راه، جامعه قرآنی بتواند در عرصه جهاد تبیین و تشریح دستاوردها اقدام جدیدی را رقم بزند، به نظر می‌آید به‌طور ویژه نقش نخبگان قرآنی در این حرکت می‌تواند یک نقش کلیدی باشد؛ بنابر این ضمن اینکه نیاز به تداوم آنچه که تاکنون به طور سنتی انجام می‌گرفته داریم، همینطور نیاز داریم تا یک حرکت نو و جدید را بر اساس آن چه که تابه‌حال در حال انجام بوده است، ایجاد کنیم.  باید این فرصت را در اختیار نخبگان جامعه قرار بدهیم که از زوایای مختلف، محتوا را تبیین و اندیشمندانه حرکت کنند.

اخلاق قرآنی؛ پیش‌نیازی مهم برای ثمربخشی جهاد تبیین

مصطفی نیک‌ورز، مدیرعامل مؤسسه جامعةالحفاظ کرمان با بیان اینکه اخلاق قرآنی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای جهاد تبیین است، گفت: باید از هرگونه بداخلاقی و هیاهو دوری کنیم تا اثر سخن حق بیشتر شود.

باید به نیازهای روز، نوآوری در ادبیات و روش‌ها توجه شود، به گونه‌ای که تبیین بر جان و دل مخاطب بنشیند و این‌ها از شرایط جهاد تبیین است. برای مثال می‌توان از ظرفیت هنر، مداحی، شعر، صدای خوش، تلاوت قرآن و... برای جهاد تبیین استفاده کرد؛ اما پیش‌نیاز آن اخلاق قرآنی یا آگاهی و عقلانیت قرآنی است.

پیش‌نیازهای جهاد تبیین

محمدعلی مشهدی، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت راه قرآن استان کرمان با بیان اینکه جهاد تبیین مخالف محافظه‌کاری است به بیان پیش‌نیازهایی که مؤسسات قرآنی در مقوله جهاد تبیین نیازمند یادگیری هستند، پرداخت.

پیش‌نیاز  جهاد تبیین این است که ما مطالعه درستی از اتفاقات، بینش درستی درباره حوادث جامعه و دشمن‌شناسی خوبی داشته باشیم. بصیرت ولایی یکی از پیش‌نیازهای جدی جهاد تبیین است که اگر با مطالبه‌گری، کار فرهنگی، گفتمان‌سازی و... همراه شود، به معنای عمیق جهاد تبیین خواهیم رسید.

یکی از پیش‌نیازهای بسیار مهم جهاد تبیین محاسبه‌گری و برنامه داشتن و عقلانیت است. انسان نباید ناپخته وارد جهاد تبیین شود. یکی دیگر از پیش‌نیازهای مهم جهاد تبیین، شناخت ظرفیت و منطق مخاطب و باورپذیر بودن مطلبی است که بیان می‌کنیم؛ یعنی استدلالی که ما برای تبیینمان به کار می‌بریم این خیلی نکته مهمی است. نکته مهم دیگر مردمی بودن تبیین است.

پشتوانه جهاد تبیین، نگاه پژوهشی و تحقیقاتی است

حسن داوری، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت عالم آل محمد(ص) اصفهان در رابطه با چگونگی تأثیرگذاری مؤسسات قرآنی در جهاد تبیین گفت: پشتوانه این کار، نگاه پژوهشی و تحقیقاتی است. اگر نگاه، محققانه و پژوهشگرانه باشد خود به خود بهره‌مندی از هدایت الهی اتفاق می‌افتد و به سمت تبیین پیش می‌روند، چون اصلاً کار قرآن تبیین است.

هر مؤسسه قرآنی در هر شاخه‌ای که هست، برای فعالیت‌هایش به تعریف چشم‌انداز و اهداف و برنامه‌ریزی جامعی نیاز دارد. به اصطلاح نیازمند پشتوانه تحقیقی و پژوهشی است. اگر نگاه، محققانه و پژوهشگرانه بود، خود به خود از هدایت الهی بهره‌مند می‌شوند و به سمت تبیین می‌روند، چون اصلاً کار قرآن تبیین است.

قدم اول در مسیر جهاد تبیین مبارزه با بی‌عدالتی است

عباس سلیمی، پیشکسوت قرآنی و رئیس کارگروه قرآنی و فرهنگی اعتاب مقدسه کشور با بیان اینکه قدم اول در مسیر جهاد تبیین تحقق عدالت، مبارزه با بی‌عدالتی و از بین بردن فساد است، گفت: باید با هر کسی که برخلاف عدالت و دستورهای قرآن حرکت کند، محترمانه مقابله و نیز امر به معروف و نهی از منکر را اجرا کنیم.

شجاعانه و صادقانه تبیین شود که هر کسی بی‌عدالتی و فساد کند از نظر ما محکوم است. اگر مدیر و مسئول باشد به نحو مضاعفی مسئول است، چون موجب بدبینی مردم به دین و مقدسات می‌شود. اگر رهنمودهای مقام معظم رهبری را به ویژه در بند چهارم بیانیه گام دوم جدی بگیریم، بی‌عدالتی و فساد در جامعه باقی نمی‌ماند. پس، قدم اول در مسیر جهاد تبیین تحقق عدالت، مبارزه با بی‌عدالتی و از بین بردن فساد است.

قرآن‌آموزان مؤسسات سفیران هدایت در جهاد تبیین باشند

سید‌مرتضی نیکزاد، مدیرعامل بنیاد فرهنگی ـ قرآنی روشندلان اصفهان با تأکید بر لزوم تدوین روش‌ها، طرح درس و برنامه‌های آموزشی جذاب در آموزش قرآن گفت: وقتی افراد جذب قرآن شوند و مفاهیم آن را درک کنند، می‌توانند سفیران هدایت مؤثری در رابطه با جهاد تبیین باشند. 

در طول تاریخ همواره برخی از بدخواهان حق را باطل و باطل را حق جلوه می‌دهند. یکی از موارد مهم در جهاد تبیین این است که واقعیت‌های به حق جامعه را برای مردم به صورت صحیح بیان کنند نه اینکه مطلب، غیر واقعی نقل شود، برای مثال آنچه در جامعه اسلامی طبق شعائر اسلامی و برای توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تعریف شده است، نباید جزو محدودیت‌های دین مبین اسلام تلقی شود و اگر مخالفان حق و باطل را جا‌به‌جا کردند، رسالت‌ ما این است که براساس جهاد تبیین عمل کنیم. 

با توجه به اینکه مؤسسات قرآنی با اقشار جامعه ارتباط دارند و نیز عمل به توصیه‌های قرآن، احادیث و روایات اهل بیت(ع) رسالت آنهاست، وظیفه دارند که با بهره‌گیری از آیات و روایات، قرآن‌پژوهان را در مسیری که خود قرآن مشخص کرده است، راهنمایی کنند که این عمل جهاد تبیین است نه اینکه گرفتار روزمرگی و یکسری برنامه‌های تکراری و کارهای موازی شوند، بلکه باید به دنبال نوآوری‌ و خلاقیت باشند تا مضامین عالی برای قرآن‌پژوهان جذابیت داشته باشد.

همچنین برخی از برنامه‌های مؤسسات قرآنی مثلاً در کلاس‌ آموزش حفظ قرآن ریزش زیادی  وجود دارد، زیرا قرآن‌آموزان باید طبق یکسری برنامه‌، که از قدیم بوده است، آیات را حفظ کنند و تحت تأثیر فشار زیاد حفظ را رها می‌کنند که باید در روش تدریس حفظ بازنگری کرد. وقتی جذب شوند می‌توانند سفیران مؤثری در رابطه با جهاد تبیین باشند.