تبیین مفهوم هوش معنوی در نشریه آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث
چهاردهمین شماره از نشریه آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث به صاحب‌امتیازی دانشگاه ایلام منتشر شد.
به گزارش ایکنا، چهاردهمین شماره از نشریه آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث به صاحب‌امتیازی دانشگاه ایلام منتشر شد.
از جمله مقالات این شماره می‌توان به «تبیین مفهوم هوش معنوی در فعل «یهدی» مستخرج از آیات قرآن و نقش مولفه‌های آن در تربیت معنوی»، «بررسی روایی نقش تربیتی حیاء ممدوح و مذموم؛ راهکارهای تحصیل و درمان»، «راهکارهای تربیتِ شناختی قرآن برای ارتقاء «خودشفقتی»»، «بررسی حق سلامت روانی زوجه در قرآن و احادیث فقهی با تأکید بر آثار تربیتی»، «بررسی مقارن مراحل تربیت فرزند در قرآن، حدیث، عهد عتیق و تلمود»، «راهکارهای تربیتی مقابله با «مصرف‌گرایی تظاهری» بر اساس اسوه‌های حسنه قرآن کریم»، «تبیین دعا و مبانی نظری آن در نظام تربیتی اسلام با تکیه بر صحیفه سجادیه» اشاره کرد.
در چکیده مقاله «تبیین مفهوم هوش معنوی در فعل «یهدی» مستخرج از آیات قرآن و نقش مولفه‌های آن در تربیت معنوی» آمده است: «قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی جهت هدایت بشر است. انسان برای رشد معنوی همواره درحال تلاش است و برای تربیت معنوی می‌توان از آیات قرآن بهره گرفت. در بین آیات واژه «یهدی» یکی از واژگان هم معنای تربیت می‌باشد. با 53 مرتبه تکرار در آیات، بیشترین فراوانی را در مشتقات «هدی» به خود اختصاص داده است. امروزه توجه به امور معنوی با توجه به وارد شدن در عرصه تکنولوژی و دیدگاه ماده گرایانه تقلیل یافته است. از این رو ضرورت توجه به هوش معنوی جهت تربیت معنوی از اهمیت والایی برخوردار است. هدف این پژوهش تبیین مفهوم تربیت معنوی در قرآن با استخراج مشتقات «یهدی» در تربیت معنوی می‌باشد. روش پژوهش توصیفی_تحلیلی است. جامعه پژوهش، تمام آیات قرآن کریم و نمونه آماری آیات مربوط به واژه «یهدی» می‌باشد. در این پژوهش با مراجعه به تفاسیر و تدبر در آیات، ابتدا مفهوم هوش معنوی در آیات تبیین شده و سپس تمامی گزاره‌های تربیتی به طور هدفمند استخراج و نقش مولفه‌ها در تربیت معنوی مشخص شده است. نتایج پژوهش حاضر با تحلیل محتوای آیات و طبقه بندی موضوعی آن‌ها به طور همزمان و پیوسته به سنجش نقطه تمرکز و جهت گیری آیات حاکی از آن است که مفهوم هوش معنوی فعل «یهدی» به چهار رکن اصلی: 1. مبانی تقویت اعتقاد معنوی؛ 2. توانایی درک حقایق معنوی؛ 3. معنادارکردن رفتارهای معنوی؛ 5. موانع ترفیع ظرفیت معنوی جهت تربیت معنوی تبیین شده است.»
در طلیعه مقاله «بررسی روایی نقش تربیتی حیاء ممدوح و مذموم؛ راهکارهای تحصیل و درمان» آمده است: «یکی از مفاهیم جوانحی ارزشمند تربیتی در منابع دینی حیاء می‌باشد که آثار شگرف و بسیار مهمی برای آن در تربیت انسانها ذکر گردیده است اما آن چیزی که بر اساس روایات جای تأمل دارد آن است که تمام اقسام حیاء از چنین اهمیتی برخوردار نیستند بلکه ضدارزش می‌باشند. تحقیق پیشرو به دنبال آن است که مبتنی بر روایات میان حیاء ممدوح و حیاء مذموم تفکیک نماید و پس از آن راهکارهای تحصیل حیاء ممدوح و راهکارهای درمان حیاء مذموم را در جهت تربیت صحیح انسان ارائه نماید. از جمله نتایج تحقیق آن که 1- راهکارهای تحصیل حیای ممدوح متفاوت با راهکارهای درمان حیای مذموم می‌باشد. 2- راهکارهای تحصیل حیا به طور کلی از دو طریق آموزش حیا و ایجاد آن حاصل می‌گردد که خود ایجاد حیا نیز متوقف بر تمرین نمودن و نورانی نمودن درونی است. 3- راهکارهای درمان حیاء مذموم نیز نیازمند مراحلی همچون تفکر نمودن در قبح نداشتن انجام امور شایسته در نزد خداوند متعال، تأمل در بی‌ارزش بودن سخن دیگران در برابر خداوند متعال و رعایت نمودن اصل تدریج در مقابله با حیاء مذموم است.»
در طلیعه مقاله «راهکارهای تربیتِ شناختی قرآن برای ارتقاء «خودشفقتی»» آمده است: «خودشفقتی» یا شفقت بر خود، یک فضیلت اخلاقی بنیادین در ساحت ارتباط با خود است که در دو دهه اخیر مورد توجه روانشناسی مثبت‌گرا قرار گرفته و آثار متعددی را در جنبه‌های نظری و کاربردی آن پدید آورده است. از سوی دیگر، قرآن کریم آیات بسیاری در رابطه با ایجاد و ارتقاء این فضیلت دارد که تاکنون استخراج نشده و می‌تواند گام بلندی در توسعه و تعمیق مطالعات تربیتی موجود به شمار آید. روان‌شناسان رویکردهای درمانی و برنامه‌های آموزشی ویژه‌ای برای شفقت برخود مطرح نموده‌اند؛ لکن برنامه تربیتی قرآن، در سه ساحت شناخت، عاطفه و رفتار قابل جستجوست که مسئله‌ی این پژوهش، استخراج راهکارهای شناختی آن به مثابه لایه‌ی نخست از نظام تربیت قرآنی با روش تحلیلی و تفسیر موضوعی است. با بررسی آیات با محتوای خودشفقتی، شش راهکار تربیتِ شناختی به دست آمد که عبارتند از: توحید در ربوبیت و استعانت، باور به حکمت و عدالت الهی، معادباوری، اصلاح نگرش به دنیا و شناخت سنن الهی از جمله محافظت از صابران، همگانی بودن رنج، تکلیف به تناسب وسع و... این راهکارهای شناختی، دارای جامعیت، کمال و اطمینان‌بخشی بالایی هستند که به دلیل برخورداری از مبانی وحیانی، امتیاز ویژه‌ای نسبت به مکاتب بشری دارد.»
انتهای پیام
