چند نکته درباره حقوق زن در قرآن

اشرف‌السادات عبدحسینی، مشاور حوزه علمیه فاطمیه قزوین، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: بر اساس آیات قرآن کریم خداوند متعال در تکالیف عبادی و اخلاقی، تفاوتی را بین زن و مرد قائل نشده است؛ در سوره مبارکه حجرات، پنج بار خطاب‌ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» تكرار شده كه بيانگر جايگاه مسائل اخلاقى و روابط اجتماعى در اسلام است و مطالب اخلاقی را برای خانم‌ها و آقایان بیان کرده است.

وی ادامه داد: در آیه ۱۱ سوره هود آمده است «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ ۚ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ۚ ذَٰلِكَ ذِكْرَىٰ لِلذَّاكِرِينَ؛ و نماز را در دو طرف (اول و آخر) روز به پا دار و نیز در ساعات آغازین شب، که البته حسنات و نکوکاری‌ها، سیّئات و بدکاری‌ها را نابود می‌سازد، این (نماز یا این سخن که حسنات شما سیّئات را محو می‌کند) یادآوری است برای اهل ذکر و پندی بر مردم آگاه است»؛ خداوند در این آیه بیان کرده است که همه خانم‌ها و آقایان باید نماز اقامه کنند.

مشاور حوزه علمیه فاطمیه قزوین بیان کرد: همچنین در آیه ۳۰ سوره نور فرموده است «قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ۚ ذَٰلِكَ أَزْكَىٰ لَهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ؛ (ای رسول ما) مردان مؤمن را بگو تا چشمها (از نگاه ناروا) بپوشند و فروج و اندامشان را (از کار زشت با زنان) محفوظ دارند که این بر پاکیزگی (جسم و جان) آنان اصلح است، و البته خدا به هر چه کنید کاملاً آگاه است» در این آیه خداوند به آقایان فرموده که چشم‌هایشان را پایین بیندازند و دایره دید خود را کم کنند.

12 صفت نیکو برای بندگان شایسته

وی خاطرنشان کرد: خداوند در سوره فرقان از آیه ۶۳ تا ۷۶ دوازده صفت نیکو برای بندگان شایسته خود بیان فرموده و فرقی ندارد که بنده‌های شایسته خداوند خانم یا آقا باشند بلکه باید صفات اخلاقی داشته باشند لذا کسانی که می‌خواهند با تکالیف انسانی خود آشنا شوند به این آیات رجوع کنند؛ البته آیاتی در رابطه با بندگی خداوند سبحان وجود دارد و شامل اعمال عبادی نظیر نماز، روزه، حج، زکات و امثال آن می‌شود که در انجام آن خانم و آقا با هم برابر و مساوی هستند.

عبدحسینی تصریح کرد: اولین تفاوتی که خداوند در قرآن کریم درباره خانم آورده است در خصوص ارث است که خانم نصف آقا ارث می‌برد، دلیل این است که خانم نفقه‌بگیر است و در شرع اسلام واجب نیست که خانم نفقه دهد. برای اینکه خانم نفقه می‌گیرد و آقا نفقه می‌دهد ارث خانم نصف است یعنی خانم هر چه ارث بگیرد در اختیار خودش است و می‌تواند از آن استفاده کند و واجب نیست آن را برای دیگران خرج کند. یک خانم در تمام طول عمر تحت تکفل پدر یا همسر است برای همین خداوند متعال ارث خانم را کمتر قرار داده است و ضرورتی ندارد ارث را برای دیگران خرج کند.

وی تشریح کرد: تفاوت دیگر بین زن و مرد در شهادت دادن خانم است؛ چون زنان عاطفی هستند شهادت ۲ خانم معادل شهادت یک آقاست؛ در خانم‌ها عاطفه بر عقل و در آقایان نیز عقل بر عاطفه غلبه دارد برای همین زن و مرد کنار همدیگر مکمل هم هستند. خداوند در قرآن کریم وقتی می‌‎فرماید شهادت دو خانم برابر یک آقاست بلافاصله می‌گوید که اگر یکی از خانم‌ها کتمان کرد دیگری یادآوری کند و بگوید؛ دلیل این بیان خداوند نیز برای عاطفی بودن زن است؛ اگر مجرمی آه و ناله کند ممکن است حس عاطفی خانم موجب ترحم شود و در مقابل مجرم کوتاه آید و حق مظلوم ضایع شود.همچنین زن به‌دلیل بُعد عاطفی نمی‌تواند قاضی شود.

زن در آیینه جلال و جمال

مشاور حوزه علمیه فاطمیه قزوین گفت: در کتاب زن در اسلام شهید مطهری، زن در آیینه جلال و جمال آیت‌الله جوادی آملی بسیاری از مسائل توضیح داده است، زن در آیینه جلال و جمال به قدری زیباست که وقتی یک خانم آن را مطالعه می‌کند بر خود می‌بالد که زن خلق شده‌ است.

وی توضیح داد: ممکن است زنان در بُعد اخلاقی نسبت به آقایان تفاوتی داشته باشند که خداوند در آیه ۱۱ سوره حجرات آورده است «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ ۖ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ ۚ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ ای اهل ایمان، مؤمنان هرگز نباید قومی قوم دیگر را مسخره و استهزا کنند، شاید آن قوم که مسخره می‌کنند از خود آنان بهتر باشند. و نیز بین زنان با ایمان قومی دیگری را سخریّه نکنند که بسا آن قوم از خود آن زنان بهتر باشند، و هرگز عیبجویی (از همدینان) خود مکنید و به نام و لقب‌های زشت یکدیگر را مخوانید که پس از ایمان به خدا نام فسق (بر مؤمن نهادن) بسیار زشت است و هر که توبه نکند چنین کسان بسیار ظالم و ستمکارند».

عبدحسینی اضافه کرد: آیه ۱۱ سوره حجرات می‌گوید ممکن است آن کسی را که مسخره می‌کنید بهتر از شما باشد؛ خداوند با بیان کلمه يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا زنان و مردان را مورد خطاب قرار داده و سپس در ادامه زنان را نیز مورد خطاب قرار می‌دهد؛ مفسرین آورده‌اند این صفت در بین خانم‌ها بیشتر رواج دارد لذا خداوند سبحان خانم‌ها را ۲ بار خطاب قرار داده است.

این مشاور حوزه علمیه فاطمیه قزوین در پایان بیان کرد: حقوق و تکالیف مربوط به حق انسانیت انسان در زن و مرد یکسان است. جان، مال و آبروی انسان نزد خداوند محترم بوده و حتی احترام آن از خانه کعبه بالاتر است، برای همین در حقوق جانی، مالی و آبرویی هیچ تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد و حقوق‌ بین زن و مرد یکسان است. این‌طور نیست که چون شهادت ۲ خانم برابر یک آقاست حقوقش هم فرق داشته باشد بنابراین حقوق خانم هیچ فرقی با حقوق آقا ندارد.