بررسی رابطه دین و تمدن در شماره جدید «اسلام و مطالعات اجتماعی»

به گزارش ایکنا، این شماره حاوی هفت مقاله با عناوین «تبیین جامعه شناختی زیارت اربعین و کارکردهای اجتماعی آن» نوشته شمس الله مریجی، «مؤلفه‌های جامعه صالح در اندیشه امام موسی صدر»، نوشته وحید پاشایی و سمیرا علمدار علی اکبری  «رویکردی نظری به مسئله رابطۀ دین و تمدن» نوشته سید رضا مهدی نژاد، «تفکر اجتماعی در غرب‌‌شناسی از منظر علامه طباطبایی» به قلم نصراالله آقاجانی، «صورت‌‌بندی مؤلفه‌‌های رسانه تراز انقلاب ‌اسلامی از نگاه رهبران و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران» نوشته کاظم مؤذن؛ حسین مهربانی فر؛ حسین مهدی پور، «ارائه الگوی تربیت دینی برای دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم با رویکرد نشاط‌آوری، براساس آیات و روایات‏» به قلم زینب نیرومند؛ علی محبی؛ نجمه وکیلی و «نگرشی بر کارکرد دین در آداب اجتماعی آپارتمان‌نشینی از منظر قرآن و روایات» نوشته راضیه حسینی؛ علی اصغر تجری و سیدحسن عابدیان است.

در بخشی از مقاله «مؤلفه‌های جامعه صالح در اندیشه امام موسی صدر» آمده است: تبیین تئوریک جامعه صالح و مدینه فاضله همواره یکی از دغدغه‌های اندیشمندان بوده و تلاش برای برپایی آن مهم‌ترین هدف مصلحان اجتماعی را تشکیل داده است. در این مقاله که براساس روش توصیفی – تحلیلی سامان یافته، کوشش شده است براساس نوشته‌ها و آثار برجای‌مانده از امام موسی صدر به‌عنوان یکی از مصلحان اجتماعی دین‌مدار، مؤلفه‌های مختلف جامعه صالح ترسیم شود.

مؤلفه‌های الهیاتی، انسان‌شناختی، جامعه‌شناختی و اخلاقی مهم‌ترین پایه‌های تفکر اجتماعی او را تشکیل می‌دهند که برونداد آن جامعه‌ای مبتنی بر اندیشه توحیدی است که همه آحاد آن جامعه ضمن برابری در مقابل قانون به دلیل برابری در آفرینش از کرامت، آزادی، مساوات و عدالت برخوردارند که افراد را به سوی هدف مشترک متعالی و الهی رهنمون می‌سازد. جامعه به‌مثابه یک پیکر واحد در سایه حق‌مداری و وجود فضای تربیتی مناسب به پویایی همه‌جانبه اقتصادی و اجتماعی منجر خواهد شد که از بین‌ برنده رکود و بی‌عدالتی خواهد بود.

در بخشی از مقاله «رویکردی نظری به مسئله رابطه دین و تمدن» نیز می‌خوانیم: مسئله رابطۀ دین و تمدن از جمله موضوعات بنیادینی ‌است که به‌رغم اهمیت بسیار آن، چندان که باید با رویکردی نظری بررسی نشده است. نوشتار حاضر درصدد است از منظری تئوریک به این موضوع بپردازد و با روش توصیفی - تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که نوع نگرش به رابطۀ دین و تمدن وگسترۀ آن تابع کدام متغیرهای کلیدی است. بنابر یافته‌های این تحقیق، دو متغیر اساسی در این جهت دخیل‌اند: نخست نوع نگرش به دین و قلمرو آن، و دوم نوع تعریف از تمدن و ابعاد آن.

از یکسو، نوع رویکرد حداکثری یا حداقلی در تعیین قلمرو دین، به‌صورت مستقیم در تعیین نسبت آن با تمدن اثرگذار است. از سوی دیگر تعریف تک‌بعدی یا دو بعدی در تعریف تمدن در تعیین نوع و میزان رابطۀ آن با دین نقش دارد. از تضارب این نگرش‌ها با یکدیگر، سه دیدگاه حداکثری، حداقلی و منفی درباره رابطۀ دین و تمدن به دست می‌آید که هر کدام از منظری متفاوت این رابطه را تحلیل می‌کنند.

یادآور می‌شود فصلنامه علمی پژوهشی «اسلام و مطالعات اجتماعی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و مدیرمسئولی نجف لک‌زایی با سردبیری حمید پارسانیا منتشر می‌شود. برای مشاهده مطالب کامل این شماره اینجا کلیک کنید.