چرا خدا یکی است؟
آیت‌الله محسن فقیهی، استاد درس خارج حوزه علمیه،گفت: خداوند چون اله است واحد است و همه عالم مخلوق او هستند و او قادر و مقتدر است. بنابراین الوهیت، علت است و واحدبودن معلول آن است.
به گزارش ایکنا، آیت‌الله محسن فقیهی، استاد درس خارج حوزه علمیه، اول آذرماه در ادامه سلسله جلسات تفسیر سوره بقره به آیات 159 تا 163 اشاره کرد و گفت: در آیه 159بیان فرموده بود کسانی که آنچه را خداوند از دلایل و بینات نازل کرده است کتمان می‌کنند (مقصود از بینات عقاید مسلمه اسلام مانند وجود خداوند و توحید، نبوت و معارف و آموزه‌های دین است)، خداوند و لاعنون بر آنها لعنت خواهند فرستاد مگر کسانی که بعدا توبه و گناه خود را جبران کرده و آن را برای مردم بیان می‌کنند.
وی افزود: آیه بعد یعنی 160«إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ» هم این بود که اما کسانی که توبه نکرده و موفق به آن نشدند بر آنها لعنت خدا، ملائکه، مردم خواهد بود و آنها در جهنم خلود دارند و عذاب بر آنها وارد می‌شود و هیچ یار و یاوری ندارند. در ادامه یعنی آیه 163 هم فرمود: «وَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ»؛ تناسب این آیه با آیات قبل در این است که آنها وجود حضرت حق را کتمان کردند ولی خداوند فرموده است که خدای شما خدای یگانه است و او رحمان و رحیم است.
استاد درس خارج حوزه قم بین کرد: نکته‌ای که در اینجا مطرح است این است که خداوند چون اله است واحد است و همه عالم مخلوق او هستند و او قادر و مقتدر است. بنابراین الوهیت، علت است و واحدبودن معلول آن است. ما دو چیز از «لا اله الا الله» متوجه می‌شویم؛ اول اینکه خدایی هست و دوم اینکه خدا یکی است. البته این تعبیر یک قضیه با دو مفهوم است.
وی اضافه کرد: در براهینی که برای اثبات توحید ذکر شده دیده‌ایم فرموده است:؛ یکی از براهین توحید همین الوهیت است یعنی خداوند اله و مقتدر و خالق است و معبودی جز او نیست و این دلیلی بر توحید است؛ یعنی ممکن است اله دیگری فرض شود ولی او بالاترین قدرت و علم و حکمت را ندارد.
وی تصریح کرد: بتها هم ممکن است معبود عده‌ای تلقی شوند ولی اویی که خالق و قهار و واجد بالاترین قدرت است باید واحد باشد و نمی‌تواند واحد نباشد زیرا شما وقتی موجودات و گیاهان و حیوانات و عالم و انسان‌ها را بررسی کنید خواهید دید هیچ چیزی بالاتر از وجود ذات مقدس الهی نیست.
برهانی بر وحدانیت خدا
استاد حوزه علمیه گفت: ما اگر نباتات را بنگریم از جمادات بالاتر نیستند و اگر حیوانات را ببینیم از آنها بالاتر خواهند بود و هرقدر بالاتر برویم به جایی می‌رسیم که وجودی از همه بالاتر است و بعد از او وجودی نیست و آن وجود، خداوند است یعنی به لحاظ منطقی و فلسفی نمی‌تواند از یکی بیشتر باشد زیرا اگر بگوییم یکی از خدا بالاتر است دیگر واحد نخواهد بود.
آیت‌الله فقیهی تصریح کرد: آیه شریفه در بیان توحید و اثبات ذات خداوند است و جمله هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ هم معلول اله واحد است یعنی وقتی اله، واحد شد او رحمان و رحیم هم هست، بنابراین جملات انتهایی آیه به معنای علت و معلول در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به معنای کلمه «اله» اضافه کرد: آیا به معنای واجب الوجود و خالق کل شیء است؟ به نظر بنده اله به معنای معبود است و اینکه معبودی غیر خدا نیست، این با استناد به سایر آیات قرآن قابل اثبات است. در یکی از آیات فرمود: قَالُوا يَا مُوسَى اجْعَلْ لَنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ؛ قوم موسی به او گفتند معبودی برای ما قرار بده همانطور که دیگران خدایی دارند.
وی ادامه داد: البته این نوع درخواستها به معنای آن نیست که بت‌پرستان هم نمی‌گویند بتها خالق ما هستند بلکه بیشتر آنها می‌گویند اینها اله و معبود ما هستند یعنی اینکه مخلوق خدا هستند قبول دارند و اینقدر بی عقل هم نیستند که خود را مخلوق بت و سنگ و چوب بدانند.
استاد درس خارج حوزه علمیه با اشاره به آیه «أَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا» گفت: این آیه هم مؤید این است که مراد از اله، معبود است. در نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین(ع) در خطبه 185 فرمودند: اله لا بعدد ...؛ یعنی خدا واحد عددی نیست.
وی ادامه داد: حال آیا خدای واحد، یک عدد است یا عددساز؟ عددساز یعنی اینکه همه اعدادی که داریم از یک شروع می‌شود، ولی عدد یک، عدد نیست بلکه عددساز است برخلاف صفر؛ خداوند هم واحد است ولی وحدت او این نیست که او یکی است تا عدد یک را برای خدا قرار دهیم.
استاد درس خارج فقه و تفسیر حوزه علمیه افزود: خداوند فیضی دارد و فیض او شامل همه موجودات و خلایق است و فیض عام مطلق خدا، واحد است و این فیض، دوتا نیست و هر کسی در عالم هست مصداق فیض الهی است. این فیاض مطلق که فیض او شامل همه عالم است عدد نیست و اعداد و کلمه واحد هم مشمول فیض او هستند، بنابراین عدد یک محدود کردن خداست و این در شان خدا نیست.
آیت‌الله فقیهی بیان کرد: پس خداوند واحدی است که محدودیت ندارد و همه این عالم وجود به فیض او خلق شده و مشمول رحمت الهی هستند پس اینکه امام علی(ع) فرمودند واحد لا بعدد منظور این نیست که خدا یکی هست و 2 و 5 و صدتا نیست بلکه همه اعداد هم در ذیل فیض او هستند.
وحدت عددی در شان خدا نیست
استاد درس خارج حوزه علمیه با تاکید بر اینکه وحدت عددی، محدودیت است و در شان خدا نیست، اضافه کرد: وحدت الهی از سنخ وحدت وجود است که توضیح دادیم واحد بودن فیض خداوند است و هیچ موجودی در عالم نه می‌تواند و نه از ذیل شمول فیض و لطف او بیرون است.
آیت‌الله فقیهی تصریح کرد: آیه دیگر در اثبات وحدانیت خدا و اله واحد بودن او «يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ» است؛ ارباب متفرقون همان خدایانی است که مردم در گذشته فرض می‌کردند ولی خدا تعبیر واحد القهار را به کار برده است؛ یعنی چرا خدا، واحد است چون قهار است؛ دقیقا مانند اینکه گفته می‌شود اکرم العالم لانه عالم؛ یعنی وقتی گفته شد عالم را تکریم کن کرامت در ذات این تعبیر وجود دارد و پرسیدن از چرایی آن بی معناست.
آیت‌الله فقیهی بیان کرد: در آیه محل بحث هم قهاریت، وصف برای واحد است یعنی چون خدا قهار است لزوما واحد هم هست زیرا خدا تنها قدرتمندترین وجود در عالم است و اگر دو وجود قهار داشتیم دیگر واحدبودن خدا و قهاریت او معنا نداشت و اگر واحد نباشد قهاریت او هم قابل اثبات نیست.
انتهای پیام
