لزوم تشکیل کمیته اخلاق و استفاده از مشاور اخلاقی در حوزه ورزش

به گزارش ایکنا، علی تاج‌بخش، رئیس کارگروه ورزش و اوقات فراغت مرکز تحقیقات اسلامی، هفتم آذرماه در نشست علمی «الگوی مفهومی اخلاق ورزش با رویکرد تقنینی»، گفت: ما نهادهای معتبر و پرقدرتی در زمینه اخلاق در عرصه‌های ورزشی کشور نداریم و در فدراسیون‌ها چنین چیزی وجود ندارد که این امر، از متغیرات مؤثر در اخلاق در عرصه ورزش است.

وی افزود: همچنین مراکز معتبر و مشاوران اخلاقی که می‌توانند در عرصه ورزشی حضور داشته باشند هم چندان فعال نبوده‌اند، در صورتی که برخی باشگاه‌های معتبر در کشورهای مختلف دنیا مشاوران اخلاقی در عرصه ورزشی دارند و به ورزشکاران و مربیان مشاوره می‌‌دهند؛ مثلاً خشمگینی در عرصه‌های ورزشی امری است که زیاد دیده می‌شود و این مشاوران، راه‌های کنترل و مقابله با خشم را به ورزشکاران آموزش می‌دهند.

نقدی بر مسئولان ورزش کشور

تاج‌بخش با بیان اینکه در لیگ برتر باشگاه‌های انگلستان همه این مراکز مشاور اخلاقی دارند و در استخدام آن‌ها هستند، افزود: همچنین علل مدیریتی هم متغیر مؤثر در اخلاق ورزشی است زیرا برخی مسئولان ورزشی ما در تراز انقلاب اسلامی نیستند و درک درستی از مسائل اخلاقی در عرصه ورزش ندارند که بخواهند برنامه‌ریزی مناسب داشته باشند. 

رئیس کارگروه ورزش و اوقات فراغت مرکز تحقیقات اسلامی مجلس اضافه کرد: افول زیست اخلاقی در جامعه به محیط ورزشی کشور سرریز شده و این هم از عوامل شکل‌دهی و متغیرات مؤثر در اخلاق ورزشی است؛ همچنین مسئله مهم دیگر ورود بدون ضابطه بخش خصوصی به ورزش و بالارفتن هزینه‌های شکست در میادین ورزشی از متغیراتی است که اخلاق ورزش را تحت تأثیر قرار داده است.

ضعف سواد اخلاقی در جامعه ورزشی

وی اضافه کرد: ما با داوران و ورزشکارانی مواجه هستیم که یا نمی‌خواهند یا نمی‌توانند و یا نمی‌دانند و این هم نشانه ضعف دانشی و یا بینشی و انگیزشی آنان است. ضعف سواد اخلاقی در جامعه ورزشی را شاهدیم و بسیاری از کنشگران ورزشی ما با دانش و مهارت مرتبط با حل تعارضات اخلاقی در عرصه ورزش آشنا نیستند یا مهارت آن را ندارند. وقتی با بسیاری از مربیان صحبت می‌کنیم که در فلان تعارض اخلاقی چه واکنشی دارند، می‌بینیم مهارت و دانش لازم را ندارند.

تاج‌بخش تصریح کرد: گاهی مربیان ما هم نمی‌خواهند اخلاق‌مدار باشند زیرا برای آن‌ها پرهزینه است و در واقع دغدغه سود و زیان دارند و به همین دلیل بعد بینشی و انگیزشی آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

وی اضافه کرد: راهبردهای مرتبط با ارتقاء سطح اخلاق ورزش به دو بعد راهبردهای ناظر به نهادهای ورزشی و نهادهای تقنینی بازگشت دارد. در حوزه راهبردهای مرتبط با نهادهای ورزشی، حوزه مباحث اخلاقی و تربیتی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است و با بخشنامه درست نمی‌شود.

کمیته دائمی اخلاق ایجاد شود

تاج‌بخش تأکید کرد: بهبود ساختار نهادهای ورزشی اولین راهبرد است یعنی ما هم‌افزایی در مقوله اخلاق ورزش را دنبال می‌کنیم؛ بنده 12 راهکار را در این زمینه ارائه کرده‌ام که یکی از آن‌ها تشکیل کمیته دائمی اخلاقی است. الان کمیته فرهنگی داریم ولی موقت است و ساختار و برنامه‌ منسجم و بودجه ندارند.

رئیس کارگروه ورزش و اوقات فراغت مرکز تحقیقات اسلامی اظهار کرد: حوزه مباحث فرهنگی، بسیار موسع است و حجم زیادی از برنامه‌های فرهنگی با نگاه مناسبتی به سمت کسانی که در این کمیته‌ در فدراسیون‌های ورزشی حضور دارند، سرازیر می‌شود لذا تشکیل کمیته‌های اخلاقی خیلی لازم است.

وی تأکید کرد: ما نظامی لازم داریم که مربیان ورزشی به خصوص در رده‌های پایه با شاخص‌های اخلاقی آشنا شده و آن را رعایت کنند. الان شاخص اخلاقی تقریباً برای انتخاب مربیان ورزشی نداریم و این هم از راهکارهای بهبود ساختارهای ورزشی است.

تاج‌بخش بیان کرد: ایجاد رشته تخصصی اخلاق ورزش هم از دیگر راهکارهای ارتقاء اخلاق ورزش است تا یکسری نیروهای ارزشمند و مؤمن تربیت کنیم و با توجه به اهمیت زیاد ورزش، وزارت علوم باید وارد این کار شود؛ الان جامعه ورزشی نوعی مرجعیت دارد و در حوادث اخیر کشور هم شاهد این موضوع بودیم.

وی ادامه داد: آگاهی‌بخشی و توسعه آموزش‌های اخلاقی از دیگر مسائل مورد تأکید است، الان یا اینقدر چالش در حوزه مباحث اخلاق زیاد است که ورزشکاران در موقعیت‌های تعارض اخلاقی راه درست را تشخیص نمی‌دهند و یا سواد و دانش لازم اخلاقی را ندارند.

ایجاد حساسیت اخلاق ورزشی

تاج‌بخش اظهار کرد: راهبرد دیگر برای ارتقاء دانش اخلاق و اخلاقی‌شدن محیط‌های ورزشی ایجاد حساسیت و انگیزش اخلاقی است و یکی از مهم‌ترین راهکارها، بهبود نظارت‌های اجتماعی بر ورزشکاران است، زیرا بسیاری از ورزشکاران دنبال ارتقای خودشان و جایگاه خود در جامعه هستند و مدح و ذم اجتماعی می‌تواند موجب کنترل اخلاقی ورزشکاران شود که این هم نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق است.

این پژوهشگر تصریح کرد: مخصوصاً در رده‌های سنی پایه که جای نهادینه‌شدن مباحث اخلاقی است، لازم است ورزشکار ما تجربه رفتارهای اخلاقی داشته باشد و این تجربه به صورت مستمر تکرار شود؛ باید برای اعضای تیم نوجوانان تجربه رفتارهای اخلاقی را به صورت دائمی ایجاد کنیم و تجربه دائمی و تکرار و استمرار آن در نهادینه کردن مباحث اخلاقی خیلی مهم است.

وی در خاتمه تأکید کرد: تدابیر حقوقی و سلبی هم از راهکارهای دیگر برای ارتقای اخلاق ورزشی است زیرا وجود ابهام و نقص و خلأ در قوانین سبب شده تا برخی بداخلاقی‌ها ایجاد شود و مهم است ما این نقائص را برطرف کنیم، در غیر این صورت گرفتار نظریه پنجره شکسته خواهیم شد و متأسفانه تا حدود زیادی به این مسئله مبتلا هستیم.

وی ادامه داد: وقتی کسی ناهنجاری اخلاقی انجام داد و ما با او برخورد نکردیم، به دیگران هم القاء می‌شود که هر کاری دوست دارند انجام دهند و بسیاری از ناهنجاری‌ها به تدریج قبح خود را از دست می‌دهند. از این رو کسانی که پایبند به مباحث اخلاقی هستند، باید برای آن‌ها تسهیل‌گری شده و نسبت به کسانی که پایبند نیستند، سخت‌گیری ایجاد شود.

رئیس کارگروه ورزش و اوقات فراغت مرکز تحقیقات اسلامی تصریح کرد: نقش قوه مقننه هم از حیث قانون‌گذاری در عرصه ورزش مهم است. همچنین صدا و سیما در ضمن تولید فیلم و سریال و برخی برنامه‌های پربیننده می‌تواند به مباحث اخلاق ورزشی مانند فرهنگ هواداری هم بپردازد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در سینما و نمایش خانگی و از طریق برخی سایت‌های پرمخاطب باید این مباحث را پیگیری کند.

وی افزود: الان سایت ورزش تی وی یکی از پربیننده‌ترین سایت‌ها در این روزهایی است که جام جهانی برگزار می‌شود ولی پیوست اخلاق ورزشی ندارد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند در این زمینه اقداماتی انجام دهد.

بی‌مهری شدید به اخلاق ورزشی

در ادامه این نشست محمدجواد فلاح، دانشیار گروه اخلاق دانشگاه علوم و معارف اسلامی گفت: غفلت سبب شده تا آسیب‌های زیادی متوجه کشور شود و الان نتیجه این غفلت کاملاً ملموس است. در برگزاری کارگاه‌ و ارتباط با مربیان متوجه می‌شویم که چقدر کم‌کاری و غفلت از سوی ما صورت گرفته و آن‌ها متوجه می‌شدند که باید بیشتر متوجه اخلاق باشند و به عنوان یک دغدغه دنبال کنند.

وی افزود: الان در دنیا اخلاق حرفه‌ای و عملی توسعه زیادی دارد؛ مثلاً در حوزه اخلاق پرشکی در کشور خودمان کارهایی کرده‌ایم و در دنیا هم کارهایی در عرصه‌های مختلف اخلاق حرفه‌ای انجام شده است؛ البته متأسفانه وقتی دوره‌هایی برای اخلاق پزشکی تشکیل می‌شود، باز شاهدیم بیشتر مباحث حقوقی مطرح می‌شود و اخلاق، ذبح می‌شود.

فلاح تصریح کرد: در کشور، بی‌مهری شدیدی به اخلاق ورزشی شده، در حالی که در کشورهای دیگر مشاوران اخلاق و کمیته‌هایی برای آن دارند و باید همت جدی در این زمینه انجام دهیم؛ همچنین باید قوانینی الزام‌آور در حمایت از این مسئله ایجاد شود.

فلاح با بیان اینکه در زمینه اخلاق ورزشی آنقدر عقب‌ماندگی داریم که باید با سرعت بدویم تا کمبودها جبران شود، افزود: اولین مسئله در این زمینه، تبیین الگوی مفهومی در بحث اخلاق ورزشی و ارائه تعاریف مشخص است و اینکه آیا ما رویکرد فضیلت‌گرایانه را در تعاریف مدنظر داریم یا رویکرد کاربردی؟ لذا باید موضع خودمان و مقصودمان از اخلاق ورزش را تعیین کنیم.