برای فهم عظمت پروردگار با آسمان‌ها آشنا شوید + صوت

به گزارش ایکنا، جلسه شرح صحیفه سجادیه با محوریت دعای بیستم صحیفه با سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد حاج علی‌اکبری، رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، طبق روال هر هفته، شامگاه دوشنبه 17 بهمن‌ماه در مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار شد که گزیده مباحث آن را در ادامه می‌خوانید؛

«اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یلْقِی الشَّیطَانُ فِی رُوعِی مِنَ التَّمَنِّی وَ التَّظَنِّی وَ الْحَسَدِ، ذِکراً لِعَظَمَتِک، وَ تَفَکراً فِی قُدْرَتِک، وَ تَدْبِیراً عَلَی عَدُوِّک، وَ مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ أَوْ شَتْمِ عِرْضٍ أَوْ شَهَادَةِ بَاطِلٍ أَوِ اغْتِیابِ مُؤْمِنٍ غَائِبٍ أَوْ سَبِّ حَاضِرٍ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِک، نُطْقاً بِالْحَمْدِ لَک، وَ إِغْرَاقاً فِی الثَّنَاءِ عَلَیک، وَ ذَهَاباً فِی تَمْجِیدِک، وَ شُکراً لِنِعْمَتِک، وَ اعْتِرَافاً بِإِحْسَانِک، وَ إِحْصَاءً لِمِنَنِک»، الهی عنایت کن که به جای آنچه شیطان در دلم می‌افکند از آرزوی باطل و بدگمانی و حسد، یاد عظمت تو کنم، و در قدرت تو اندیشه نمایم، و در دفع دشمنان تو چاره‌سازی نمایم، و به جای آنچه شیطان بر زبانم جاری می‌سازد از فحش و بدگویی و ناسزا یا شهادت ناحق، یا غیبت از مؤمن غایب یا دشنام به شخص حاضر و مانند اینها، سخن در سپاس تو گویم، و مبالغه در ثنای تو ورزم، و با تمام هستی خود ستایش بزرگی تو کنم، و شکر نعمت تو به جای آورم، و اعتراف به احسان تو نمایم، و به شمردن نعمت‌های تو مشغول گردم.

مسئله‌ای که اینجا مطرح می‌شود یک مسئله اساسی در دو جلوه است. آن مسئله اساسی عبارت است از حمله بی‌امان شیطان به انسان، مخصوصا انسانی که در صراط مستقیم حرکت می‌کند و می‌خواهد منازل قرب الهی را طی کند و در صراط ایمان قدم بردارد. شیطان دشمن قسم‌خورده انسان است و او را در این مسیر راحت نمی‌گذارد و دائم تیرهای مسمومی که در چله دارد به سوی انسان‌ها پرتاب می‌کند منتهی دو منطقه مورد هدف‌گذاری‌های شیطان است. منطقه اول باطن انسان‌ها است و منطقه دوم ظاهر آنها.

حسد سرطان روح است

در ارتباط با باطن انسان‌ها امام سه تیر خطرناک را معرفی می‌کند؛ یکی آرزوهای دور و دراز و دروغین، دیگری بدبینی‌ها نسبت به خالق و خلق و سوم حسد است. این سه آسیب به باطن انسان‌هایی که در این صراط قرار دارند متوجه می‌شود. توضیحی راجع به هر کدام عرض کردیم ولی باز جای درنگ و تامل دارد که این آرزوهای دور و دراز و بی‌مبنا چه به روز انسان می‌آورد یا بدبینی‌ها و سوء ظن که اساس بسیاری از بدبختی‌های انسان است و انسان را ساقط می‌کند چه پیامدهایی دارد. اگر کسی گرفتار بدبینی شود زاویه دیدش خراب می‌شود. اگر زاویه دید خراب شود همه حرکت انسان خراب می‌شود. لذا در روایات بسیار به این مسئله پرداخته شده است. مطلب سوم هم حسد است که سرطان روح است و باطن انسان را فاسد می‌کند و ریشه اعمال صالح را در انسان می‌سوزاند. این سه متوجه باطن انسان است.

راهنمایی حضرت این است که ما از خداوند توقع کنیم هر یک از این آفت‌ها نه فقط از محیط باطن و قلب و شخصیت ما دور شود بلکه هر کدام از اینها در دستگاه تبدیل الهی به حقایقی برتر برای سیر ما تبدیل شود، لذا کلمه «اجعل» در اینجا به این معنا است، یعنی هر کدام از اینها را اینگونه برایم قرار بده. افق حضرت خیلی بالا است. یک وقت انسان از خدا صیانت می‌خواهد، یک وقت انسان از خدا در برابر القائات شیطان که صورت گرفته است تقاضای عفو و گذشت و مغفرت دارد ولی یک وقت هست که بالاتر از این، توقع تبدیل می‌کند. امام به شما آموزش می‌دهد که در عالی‌ترین سطح با پروردگار خودتان روبرو شوید که کریم علی الاطلاق است.

ذکر عظمت حق قلب انسان را سالم‌سازی می‌کند

اینجا سه آسیب وجود دارد و ما در برابر این سه آسیب، سه حسنه درخواست می‌کنیم. بر این اساس معنای دعا این است که راه نجات از آرزوهای دور و دراز و دستیابی به زیست برتر در محیط آرزوها عبارت است از توجه به عظمت پروردگار متعال. قرآن کریم از ما توقع دارد که خدای تعالی را به عظمتش بشناسیم و شناخت حضرت حق به نام باعظمت «عظیم» بسیاری از زنجیرها را از دست و پای دل و جان انسان باز می‌کند. اگر انسان خدا را به عظمتش بشناسد و به این نام توجه پیدا کند قلب انسان از این محیط کوچک محدود دنیا آزادسازی می‌شود و انسان وارد منطقه سلامت می‌شود. اساسا چیزی که قلب انسان را سالم‌سازی می‌کند ذکر عظمت خداوند است. خدا شش بار در قرآن خودش را با وصف عظیم معرفی می‌کند از جمله در آیت الکرسی که بسیار باعظمت است. در آیه 96 سوره واقعه می‌خوانیم: «فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ؛ پس به نام پروردگار بزرگ خود تسبيح گوى». به همین خاطر است که در رکوع نماز که نماد خضوع و خشوع است خداوند را به عظمتش یاد می‌کنیم و می‌گوییم «سبحان ربی العظیم و بحمده».

پس این فرمان خداوند است که به عظمتش توجه کنیم. اگر بخواهیم این بحث را بسطش دهیم چهل جلسه لازم است ولی اگر بخواهیم در حد اشاره مطلبی عرض کنیم باید بگوییم درمان درد مبتلا شدن به آروزهای رنگارنگ، توجه به عظمت خداوند است. امام راحل در شرح دعای سحر استادانه بر اساس الهامی که از قرآن کریم استفاده می‌شود و موافق با سیر اهل الله است به ما راهنمایی کرده و گفته خداوند تبارک و تعالی در محیط زیست شما آیات عظمتش را قرار داده است و شما از طریق آیات عظمتش می‌توانید قطره‌ای از عظمت حق را به قلبتان برسانید.

باید از نمادهای عظمت شروع کرد

تمام آیات عظمت در نسبت با نام عظیم پروردگار متعال، مثل قطره‌‌ای در برابر اقیانوس‌های بیکرانه و بی‌ساحل هم نیست ولی این راهش است و باید از نمادهای عظمت شروع کرد. خداوند در محیط زندگی شما جلوه‌های عظمت خودش را قرار داده است که می‌توانید به آنها مراجعه کنید. آنجایی که جسم شما در نسبتی احساس کوچکی می‌کند و می‌بینید چیزی خیلی بزرگ است فهم مختصری از عظمت در شما پیدا می‌شود. این فهم گاهی کنار دریا برای انسان پیدا می‌شود، گاهی در برابر کوه‌های مرتفع.

امام می‌گوید اگر می‌خواهید گوشه‌ای از این نام مقدس بر قلب شما تجلی کند شما با آسمان‌ها آشنا شوید و سرتان را بالا بگیرید. خدا آثار عظمت خودش را در آسمان‌ها قرار داده و این هم رمز دیگری است که پیش روی شما است. دائما پرده‌های جدیدی از این عظمت پیش روی انسان گشوده می‌شود. آخرین نمونه آن کاری است که جیمز وب انجام می‌دهد و اهل فن را دیوانه کرده است. چند هفته پیش تصویر سیاره‌ای را منتشر کرد که سیزده و نیم میلیارد سال نوری با ما فاصله دارد. اگر تو در سبحان ربی العظیم این را نفهمی چیزی از نماز نفهمیدی. بالاتر از این هم هست؟ بله، اگر خداوند از جان شما و روح شما مختصری پرده‌برداری کند آسمان با عظمتش احساس کوچکی می‌کند کما اینکه آیه قرآن می‌فرماید: «وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا؛ و در باره روح از تو مى‌‏پرسند بگو روح از [سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش جز اندكى داده نشده است».