علاقه وافر کودکان و نوجوانان به دیدن انیمیشن و فیلم بر کسی پوشیده نیست اما فیلمها، سریالها و انیمیشنهای تولید شده در کشورهای مختلف جهان چه تأثیری بر کودکان ایرانی دارد؟ آیا این فیلمها و انیمیشنها با توجه به محتوای خشونت آمیز و داستانهای مبتنی بر فرهنگی متفاوت میتواند تأثیر تخریبی بر ذهن و روان بچههای ما داشته باشد؟ اگر بله؛ چطور میتوان این آسیبها را به حداقل رساند و یا از بروز آنها پیشگیری کرد.
خبرگزاری ایکنا، برای رفع نگرانی و دغدغه خانوادههای ایرانی در این زمینه به تولید کلیپهای تخصصی آموزشی اقدام کرده است. حسین حقپناه، کارشناس سواد رسانهای طی 12 جلسه به بیان دانستنیهای انیمیشنی برای خانوادهها میپردازد.
حسین حقپناه در هفتمین قسمت از این مجموعه به موضوع «ناهنجاریهای جنسی» پرداخته که مشروح آن را در ادامه میخوانید و مشاهده میکنید.
در رابطه با شاخصهای انتخاب فیلم و انیمیشن صحبت کردیم که تأکید ما بر شاخصهای منفی است. معیارهایی که اگر در فیلم وجود داشته باشند و در انیمیشن دیده شوند یا در داستانشان وجود داشته باشد؛ باید در دیدن آن تردید یا مراقبت کرد که کودک یا نوجوان ما آن را ببیند یا خیر.
در ادامه به سراغ یکی از چالشیترین این شاخصها میرویم؛ چالش یا شاخص ناهنجاریهای جنسی. قبل از شرح این موضوع باید اشاره کنم که در دو کلیپ قبلی اگر در مورد خشونتها و ترسها صحبت کردیم باید این را اشاره کنیم که گاهی اوقات تدوین، تصویربرداری و کارگردانی یک محصول ممکن است برای فرزند ما خشونت یا ترس را تداعی کند. استفاده از صحنههای آرام یا فوق آرام که میتواند لحظه مشت زدن باشد یا قابهای بسته میتواند یک بزرگنمایی و تأکیدی بر صحنههای خشونتآمیز داشته باشد.
همچنین بارها از سوی پزشکان تأکید شده است که اگر فیلمی اصطلاحاً دوربین رو دست فیلمبرداری شده است و کاتهای سریع میخورد یا رنگها خیلی سریع عوض میشوند و مدام چشم در حال اذیت شدن هستند به هیچ وجه برای بچههای زیر 3 سال مناسب نیست و مطلقاً ممنوع است و برای بچههای 3 تا 7 سال هم باید خیلی محدود با شناخت و همراهی والدین استفاده شود، مخصوصاً بعضیها که زمینه برخی بیماریهای عصبی مثل صرع دارند ممکن است آسیب خیلی جدی از این تصویربرداری، تدوین و کارگردانی ببینند.
با شنیدن شاخص ناهنجاریهای جنسی ذهن ما به عنوان والد به سمت برهنهنگاری میرود اما لازم است بدانیم غیر از اینگونه تصاویر که باید همه در رابطه با آن دقت جدی داشته باشند اما گاهی اوقات نوع کارگردانی، دیالوگ و حتی دوبلهها ممکن است این آسیبها را با خود همراه داشه باشد. ممکن است کلماتی که استفاده میشود، کاتی که زده میشود و تدوینی که انجام میشود ذهن کودک و نوجوان را به سمت مفاهیم و رفتارهای جنسی ببرد، در حالی که در صحنه ممکن است چیز خاصی وجود نداشته باشد اما فضایی را در ذهن ایجاد کند که بیانگر موضوعات جنسی است.
بچهها از یک سنی به پایین متوجه این آسیبها نمیشوند ولی والدین میفهمند که در اینجا منظور یک تکه کلام جنسی بوده یا رابطه بین این شخصیتها سالم نبوده است. درک بچههای زیر 7 سال از داستان بسیار ساده است و بچههای زیر 3 سال کمتر روند کلی داستان را متوجه میشوند.
در معیار ناهنجاریهای جنسی باید به این موضوع توجه کنیم که حتی بعضی از بدلباسیها برای یک سنی به پایین مثلاً 7 سال به پایین خیلی معنادار نیست و ممکن است ذائقه جنسی او را تحریک نکند اما ممکن است چشم او را عادت دهد. مثلاً در مورد ناهنجاریهای جنسی والدین به بدلباسیها دقت کنند چه نوع لباسهایی تن شخصیتهای فیلم است و ترویج میشود. این موارد میتواند الگوبرداری شود یا ذهن و چشم فرزندان را عادت دهد.
دنیا هم به این موضوع متناسب با فرهنگ خود حساس است و یکی از حساسترین کشورها در این موضوع کشور آمریکاست. ردهبندیهای سنی که از سوی کشور آمریکا در موضوع ناهنجاریهای اجتماعی ارائه میشود از بسیاری کشورها سختگیرانهتر است.
انتهای پیام