فرصت‌ها و تهدیدهای انیمیشن برای کودکان + فیلم
با شناخت سه لایه فیلم‌ها، سریال‌ها و انیمیشن‌ها و توجه به لایه رویه‌ای می‌توان فهمید یک فیلم و کارتون فرصت تربیتی برای فرزند ما است یا یک تهدید.
علاقه وافر کودکان و نوجوانان به دیدن انیمیشن و فیلم بر کسی پوشیده نیست اما فیلم‌ها، سریال‌ها و انیمیشن‌های تولید شده در کشورهای مختلف جهان چه تأثیری بر کودکان ایرانی دارد؟ آیا این فیلم‌ها و انیمیشن‌ها با توجه به محتوای خشونت‌آمیز و داستان‌های مبتنی بر فرهنگی متفاوت می‌تواند تأثیر تخریبی بر ذهن و روان بچه‌های ما داشته باشد؟ اگر بله؛ چطور می‌توان این آسیب‌ها را به حداقل رساند یا از بروز آنها پیشگیری کرد.
خبرگزاری ایکنا، برای رفع نگرانی و دغدغه خانواده‌های ایرانی در این زمینه به تولید کلیپ‌های تخصصی آموزشی اقدام کرده است. حسین حق‌پناه، کارشناس سواد رسانه‌ای طی 12 جلسه به بیان دانستنی‌های انیمیشنی برای خانواده‌ها می‌پردازد.
حق‌پناه در دومین قسمت از این مجموعه به موضوع «فرصت‌ها و تهدیدهای انیمیشن برای کودکان» پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید و مشاهده می‌کنید.
خیلی زیاد شنیده‌ایم که خانواده‌ها در این خصوص صحبت می‌کنند که بچه من از برخی شخصیت‌های انیمیشنی خیلی الگوپذیری و تقلید می‌کند یا خیلی زیاد یک انیمیشن را نگاه می‌کند. یا در سنین بالاتر خیلی فیلم می‌بیند و ما مطمئن نیستم که این فیلم‌ها به بچه ما آسیب می‌زند یا خیر و نگران هستی تصاویر نامناسب ببیند و ذهنیت منفی برای کودک من ایجاد شود. یا خیلی وقت‌ها شنیده‌ایم که در مورد فیلم‌ها و انیمیشن‌ها این دغدغه وجود دارد که اگر بچه‌های ما یک محتوای منفی را ببینند بعدش چه اتفاقی می‌افتد؟ در خواب لگد می‌زنند، بد اخلاق شده یا الفاظی را یاد می‌گیرند که ما در خانواده به کار نمی‌بریم و ... . حال باید چه کار کنیم؟
بیایید کمی به عقب بازگردیم. نگاه کنیم که اصلاً فیلم‌ها و انیمیشن‌ها چه ظرفیت‌هایی دارند که معمولاً ما در خانواده با آنها تهدید محور مواجه می‌شویم و به دنبال تهدیدهای آن هستیم یا فکر می‌کنیم کلاً آسیب‌زا هستند؟
اجازه دهید به جای آسیب و تهدید واژه ظرفیت را جایگزین کنیم و ببینیم فیلم‌ها و انیمیشن‌ها چه ظرفیت‌هایی دارند که می‌توانند بر فرایند رشد و تربیت فرزندان ما اثرگذار باشند. می‌شود فیلم و انیمیشن را به سه لایه تقسیم کرد. لایه اول لایه فرمی یعنی تصاویر فیلم و انیمیشن‌ها است. مثلاً اگر ما نگران ترس بچه‌ها هستیم خیلی وقت‌ها این ترس از طریق تصاویر ترسناک، شخصیت‌هایی که به شکل ترسناک نمایش داده می‌شوند و گاهی اوقات موسیقی‌ها یا فرم فیلم یا انیمیشن به فرزند ما منتقل می‌شود.
لایه دوم لایه محتوا است. محتوا را در دیالوگ‌ها، گفت‌وگوها و روند داستانی یک فیلم یا انیمیشن می‌شود مشاهده کرد و لایه سوم را به لایه رویه‌ای اختصاص می‌دهیم. رویه به این معنی است که در فرایند یک فیلم یا انیمیشن چه اتفاقی می‌افتد که از جنس محتوای آنی جداست. مثلاً شخصیت چگونه تحول پیدا می‌کند؟ آیا این شخصیت اولش مثبت است، بعد منفی می‌شود یا اینکه اول منفی است و بعد درس می‌گیرد و مثبت می‌شود؟ یا معنای موفقیت در فیلم و انیمیشن به چه شکل است؟
آیا موفقیت از طریق رقابت یا کشتن حاصل می‌شود یا قهرمان داستان با همکاری کردن می‌تواند موفق شود؟ لایه سوم خیلی نزدیک به بخش قبلی یعنی محتوا است، اما اینکه چرا ما به صورت جداگانه انعکاس می‌دهیم به این دلیل است که در بسیاری از مواقع عادت کرده‌ایم محتوا را فقط مربوط به یک لحظه از فیلم و انیمیشن بدانیم و تحلیل و بررسی کنیم.
مثلاً با خودمان می‌گوییم نکند بچه ما یک تصویر یا شخصیت ترسناک ببیند و شب خوابش نبرد. این یا لایه فرم است یا لایه رویی محتوا؛ اما لایه رویه‌ای به من این توجه را می‌دهد که شاید صحنه‌ای که اکنون می‌بیند یا قهرمانی که اکنون با آن ارتباط می‌گیرد مشکل خاصی نداشته باشد و روندهای فیلم‌ها و انیمیشن‌ها و به خصوص انیمیشن‌های سریالی است که می‌تواند آسیب‌هایی را برای بچه‌های ما رقم بزند.
کلمه ظرفیت را مطرح کردیم. چون در ادامه خواهیم گفت که فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و سریال‌ها فقط تهدید نیستند و اگر بتوانیم به درستی تشخیص دهیم، تحلیل و البته انتخاب کنیم نه تنها فیلم‌ها و انیمیشن‌ها و سریال‌ها آسیب نیستند، بلکه برای رشد فرزندان ما یک فرصت کم‌نظیر تربیت رسانه‌ای هستند.
انتهای پیام
