از دسترسی و نظم بیشتر تا اطلاع‌رسانی ضعیف و حضور ناشران غیر مرتبط
استقرار و حضور ناشران مکتوب و دیجیتال در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن در یک سالن مجزا از بخش‌های دیگر برای اولین بار، گرچه موجب استقلال و افزایش دسترسی و مساحت این بخش شد، اما همچنان با حاشیه و چالش‌هایی روبرو بود که غیرقابل حل نیست و رفع آن می‌تواند موجب برگزاری بهتر نمایشگاه آتی قرآن شود.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ چند روز قبل، سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن پس از چهارده روز فعالیت به کار خود پایان داد و طبق شنیده‌ها قرار است اختتامیه آن پس از ایام ماه مبارک رمضان برگزار شود.
نظر به اینکه این پایان و تجربیات آن شروعی بر نمایشگاه آتی قرآن کریم است، ارزیابی تغییرات این دوره و شناسایی نقاط ضعف و قوت آن‌ها، می‌تواند راهنما و تجربه خوبی برای ادامه روند این تغییرات در نمایشگاه‌های بعدی باشد.
یکی از تغییرات و اتفاقات مهم نمایشگاه سی‌ام قرآن کریم، جانمایی غرفه‌ها و اختصاص دو سالن مجزا از شبستان مصلی به «ناشران مکتوب و دیجیتال» و «بخش حجاب و عفاف» بود، که سال‌های گذشته در کنار هم و در نیم‌طبقه اول شبستان جانمایی می‌شد.
استقلال در سال سی
البته که جدا شدن این دو بخش از یکدیگر و استقلال آن‌ها از بخش اصلی نمایشگاه موافقان و مخالفانی داشت و برآیند این نظرات کمک خوبی برای برگزارکنندگان نمایشگاه سی‌ویکم و بعد از آن است.
برای مثال برخی از غرفه‌داران بخش ناشران مکتوب و دیجیتال، معتقد بودند حضور دو بخش حجاب و عفاف و نشر در کنار یکدیگر در نمایشگاه‌هاه پیشین باعث می‌شد که بازدیدکنندگان غرفه‌های حجاب و عفاف ناخواسته در معرض غرفه ناشرها قرار گیرند و کتاب‌های مورد نیاز خود را تهیه کنند، اما جدا شدن این بخش‌ها از یکدیگر و از بخش اصلی نمایشگاه باعث حذف این بخش از برنامه بازدیدکنندگان نمایشگاه شده و به علت تبلیغات و راهنمایی کمی که در محیط نمایشگاه برای این بخش شده، حتی مخاطبان واقعی حوزه کتاب و نشر هم به راحتی به این بخش راه پیدا نمی‌کنند.
فاطمعه سمیعی‌فخر، مسئول غرفه نشر اطلاع که در یک غرفه مشترک با انتشارات راه یار کتاب‌های خود را عرضه کرده بودند، می‌گوید: «متاسفانه امسال نمایشگاه قرآن بسیار پراکنده است. درست است که ساماندهی بخش‌ها نسبت به قبل بهتر شده است، اما به نسبت سال گذشته به دلیل اینکه بخش‌های مختلف نمایشگاه از هم فاصله دارند، شاید بازدیدکنندگان بخش‌های مختلف وقت و انگیزه کافی برای بازدید از بخش‌های دیگر را نداشتند.»
این مسئول غرفه که بیشتر کتاب‌های عرفانی و دینی در نمایشگاه عرضه کرده بود، اضافه می‌کند: «مثلا سال گذشته بازدیدکنندگان بخش عفاف و حجاب به نحوی به غرفه‌های بخش نشر هم سری می‌زدند و گذری هم در بخش اصلی و نمایشگاهی هم داشتند اما امسال آنقدر از هم دور شدیم که شاید یک دهم بازدیدکنندگان بخش‌های دیگر از بخش کتاب بازدید کنند. درکل نسبت به سال قبل هم بازدید و هم خرید در بخش کتاب جالب نیست و قشری از بازدیدکنندگان هم فقط برای تماشا و اطلاع از عناوین جدید کتاب‌های حوزه دین هستند.»
از مردم راضی هستیم!
مهدی صفری، مسئول غرفه و نماینده نشر معارف در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم که به نمایندگی ناشرانی مانند صهبا، نیستان، کتابستان، سوره مهر، روایت فتح، فیض‌فرزان، مشعر و... در نمایشگاه حضور پیدا کرده بودند و یکی از بزرگترین غرفه‌های بخش ناشران نمایشگاه را در اختیار داشتند، از استقبال مخاطبان و بازدید از غرفه خود در نمایشگاه راضی است و می‌گوید: «غرفه و کتاب‌هایی که در نمایشگاه عرضه کردیم را از طریق فضای مجازی و پیام‌رسان‌هایی که در اختیار داشتیم به مشتری‌ها و مخاطبانمان معرفی کردیم و خوشبختانه استقبال هم نسبت به سال پیش خیلی بهتر و راضی‌کننده است.»
ناشران تخصصی قرآن هم بعضاً جدا کردن بخش نشر از بخش اصلی نمایشگاه را خیلی درست نمی‌دانند و معتقدند بخش نشر باید در سالن اصلی شبستان و در کنار بخش‌های نمایشگاهی قرار بگیرد.
دوری قرآن از بخش اصلی نمایشگاه
مسئول غرفه یکی از نشرهای تخصصی قرآن -که دوست ندارد نام نشرش برده شود- می‌گوید: «وقتی می‌گوییم نمایشگاه قرآن، خیلی‌ها فکر می‌کنند اینجا نمایشگاهی از چاپ‌های مختلف قرآن کریم است و می‌توانند قرآن‌ها و کتب ادعیه و دینی خود را تهیه کنند، اما وقتی به بخش اصلی نمایشگاه مراجعه می‌کنند، می‌بینند خبر از هر چیزی هست الا عرضه قرآن و بعد مجبورند پرسان و جویان سالن نشر را پیدا کنند و به سراغ ما بیایند.»
وی اضافه می‌کند: «چه اشکال دارد غرفه‌های ناشران، حداقل ناشران قرآنی را در سالن اصلی شبستان جانمایی کنند تا بازدیدکنندگان خواسته و ناخواسته در معرض آن‌ها قرار بگیرند و وقت و انرژی اضافه‌ای برای بازدید و خرید قرآن و کتب ادعیه و دینی صرف نکنند.»
به کتاب تشخُص و استقلال دادیم
محمدحسین ظریفیان، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس بخش نشر مکتوب و دیجیتال سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن ضمن اشاره به استقبال چشمگیر از کلان نمایشگاه امسال، می‌گوید: «در حوزه ناشران مکتوب و دیجیتال دینی در گذشته یک فضای محدود در شبستان اختصاص داده می‌شد، مضاف بر این در موقعیت‌هایی بود که شاید مخاطب خیلی به خاطر طی مسافت و محدودیت زمان، امکان بازدید از این بخش را نداشت یا با کیفیت برگزار نمی‌شد، در تمهیدی برای رفع این محدودیت‌ها، امسال رواق شرقی مصلی را که شرایط خوبی برای بازدید داشت را به بخش ناشران مکتوب و دیجیتال اختصاص دادیم. درواقع امسال به بخش کتاب تشخص و استقلال داده شد که در استقبال مخاطبان بسیار موثر بوده است و عمده ناشران هم اظهار رضایت می‌کردند.»
ظریفیان ضمن تاکید بر اینکه امسال استقبال مخاطبان از بخش نشر مکتوب و دیجیتال بیش از سال‌های گذشته بود، می‌گوید: «بازدیدکنندگانی که به این بخش مراجعه می‌کردند، می‌دانستند با چه بخش، مختصات، محصولات و اتمسفری روبه‌رو می‌شوند. در صحبت هر روزهای هم که با ناشران داشتیم، اظهار می‌کردند که بازدید و فروش خوبی داشتند. حتی برخی می‌گفتند از نمایشگاه کتاب تهران در مدت مشابه فروش بسیار بیشتری داشته‌اند.»
رئیس بخش نشر مکتوب و دیجیتال سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن با تاکید بر اینکه امسال ناشران همکاری خوبی داشتند، اضافه می‌کند: «تعداد زیادی از ناشران تخصصی و عمومی دعوت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت قرآن و عترت وزارتخانه و ادره کل توسعه کتاب و کتابخوانی را اجابت کردند و خیلی منظم و حساب شده قواره لازم مربوط به حوزه فاخر نشر و کتاب را عرضه کردند.»
مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد است که بخش ناشران مکتوب نمایشگاه قران می‌تواند ضابطه‌مندتر و منظم‌تر برگزار شود و ضمن اشاره به قوانین و ضوابط نمایشگاه کتاب تهران در تخصیص و جانمایی غرفه ناشران می‌گوید: «البته نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نمایشگاه تخصصی کتاب است، یکسری استانداردهای ملی و بین‌المللی و ضوابط خاص خودش را دارد و با نمایشگاه قرآن که مقتضای خاص خودش را دارد، متفاوت است، با این وجود در بخش کتاب تلاش کردیم در اختصاص غرفه‌ها و مسائل دیگر به یک شکل منطقی و ناظر به همین مولفه‌ها و مختصات کار را به انجام برسانیم.»
ظریفیان ادامه می‌دهد: «چیزی که شاید در بعضی از موارد دوست داشتیم در نمایشگاه سی‌ام انجام شود و نشد، مساحت محدود بود. البته مساحت بخش ناشران مکتوب، نسبت به سال‌های گذشته بسیار بیشتر بود، اما با توجه به استقبال زیاد ناشران و اینکه به تدریج در طول نمایشگاه تعداد بیشتری به نمایشگاه اضافه شدند و حتی تا روزهای هشتم و نهم نمایشگاه هم از ناشران درخواست حضور داشتیم؛ محدودیت مساحت و محیطی داشتیم. از طرفی ناشران به صورت یک‌جا در نمایشگاه حضور دارند و به لحاظ تخصصی از نمایشگاه کتاب از هم مستقل و تفکیک نشده‌اند. با این وجود، همه تلاش ما این بود که براساس همان استانداردهایی که در نمایشگاه کتاب هم هست، این نمایشگاه برگزار شود که بخش عمده آن هم اتفاق افتاد.»
مسئله‌ای به نام تفاوت میزان تخفیف‌ها
بحث دیگری که بازدیدکنندگان بخش مکتوب و بعضا ناشرها نیم اعتراضی به آن داشتند، تخفیفات پراکنده و غیر یکسان ناشرها بود. از آنجا که هیچ یارانه تخفیفی از سوی وزارت فرهنگ و ارشا د اسلامی به عنوان متولی برگزاری نمایشگاه در نظر گرفته نشده بود، بعضی از ناشرها بسته به شرایط، محصولات و مخاطبان خود، تخفیفات 10، 15 و 20 درصدی برای آثار عرضه شده در نمایشگاه در نظر گرفته بودند و بعضاً محصولات خود را بدون تخفیف ارائه کرده بودند. این تفاوت‌ها مسائلی به دنبال داشت که با تمهید ویژه‌ای در نمایشگاه‌های آتی قابل پیشگیری است. مثلا بازدیدکنندگانی که در یک غرفه کتاب را با تخفیف 20 درصد دریافت می‌کردند، توقع داشتند دیگر غرفه‌ها هم همین میزان تخفیف را برای خرید آنان در نظر بگیرند و بعضاً از غرفه‌های با تخفیف کمتر یا بدون تخفیف خرید نمی‌کردند.
رئیس بخش نشر مکتوب و دیجیتال سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن در این باره می‌گوید: «به فاصله کمتر از یک ماه نمایشگاه بین‌المللی کتاب را در پیش داریم و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حجم یارانه کتاب خود را برای آنجا برنامه‌ریزی کرده و همین ناشرها هم در آنجا حضور دارند و امکان استفاده از این یارانه را دارند.
اما در تعین و دریافت بهای اجاره غرفه‌ها تلاش ما و ریاست محترم نمایشگاه بر این بوده که با توجه به اقتضای حوزه نشر و مشکلات اقتصادی حوزه نشر مشکلات خاصی است، حال ناشران رعایت شود.»
توصیه‌های ناشری باسابقه
نادر قدیانی، مدیر انتشارات و فروشگاه کتاب قدیانی که در یکی از برزرگترین غرفه‌های بخش کتاب سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن با مساحت 40 متر حضور داشت، ضمن اشاره به سابقه حضور این نشر در تمامی 30 دوره گذشته نمایشگاه قرآن، از استقال نشر مکتوب برای اولین بار در نمایشگاه قرآن راضی است و می‌گوید: «از اولین روز نمایشگاه یکم قرآن تا امروز هیچ نمایشگاه قرآنی نبوده که انتشارات قدیانی در نمایشگاه قرآن حضور نداشته باشد. از زمانی که نمایشگاه قرآن در مصلی امام خمینی(ره) برگزار می‌شود، هرگز سالن اصلی شبستان را به بخش کتاب ندادند. سال‌های گذشته که بخشی از طبقه اول به بخش نشر داده می‌شد و مردم باید صد و چند پله را بالا می‌رفتند تا به نشر مکتوب برسند؛ بنابراین به نظر من ما ناشرین باید سپاسگزار باشند که امسال رواق شرقی را در اختیار بخش نشر قرار داده‌اند.»
این ناشر شناخته‌شده و پیشکسوت حوزه نشر همچنین رعایت چند نکته برای بهبود نمایشگاه در سال‌های آینده را لازم می‌داند و می‌گوید: «ابتدا اینکه حداقل 15 روز زودتر تاریخ نمایشگاه و ابلاغ به ناشرین معلوم شود زیرا در نمایشگاه امسال ما در 24 ساعت مانده به شروع نمایشگاه متوجه شدیم و با سختی و دشواری فراوان توانستیم خود را برای حضور در نمایشگاه آماده کنیم»
قدیانی دومین نکته مغفول مانده در نمایشگاه را اطلاعات می‌داند و می‌گوید: «بنرها و راهنمایی‌های بخش نشر مکتوب بسیار اندک بود و نیازمند است با تابلوهای بزرگ و راهنمایی خوب بازدیدکنندگان به این بخش راهنمایی شوند.»
مدیر انتشارات قدیانی ادامه می‌دهد: «تاکید و نظارت نمایشگاه قران در این 30 سال در بخش مکتوب همیشه بر این بوده است که کتاب‌های مرتبط با علوم قرآنی و دینی در نمایشگاه قرآن عرضه شود، اما امسال پراکنده ناشرانی کتاب‌های غیردینی و حتی ترجمه‌های علمی و آموزشی هم عرضه کرده بودند. اگر قرار است این باب باز شود، تعداد زیادی همین کتاب‌ها را عرضه می‌کنند و عملا از اعتبار نمایشگاه قرآن کاسته می‌شود.»
قدیانی نقدی هم بر شیوه مدیریت و کنترل ترافیک خیابان‌های منتهی به مصلی و نمایشگاه و دارد و می‌گوید: «امسال من تقریبا همه شب‌های نمایشگاه را در مصلی حضور داشتم، متاسفانه شیوه آرایش پارکینگ‌ها خیلی درست و دقیق به مردم اطلاع‌رسانی نمی‌شد. برای مثال هنگام اذان و افطار، ماشین‌ها در خیابان شهید بهشتی ردیف منتظر می‌ایستادند تا وارد پارکینگی شوند که دوازده ماه سال برای مترو باز است و پول دریافت می‌کند و همین باعث شلوغی خیابان می‌شد. در نتیجه گفته می‌شود که نمایشگاه قرآن موجب ترافیک و راه‌بندان شده است. درصورتی که از هر چهار طرف مصلی پارکینگ‌های مختلفی داریم که مردم به راحتی می‌توانند راحت وارد شوند. با تمهیداتی می‌شد خیابان شهید بهشتی را از این شلوغی نجات داد تا با نام نمایشگاه قرآن تمام نشود.»
در فاصله 14 روزه سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قران کریم گزارش‌های مختلفی از بخش «ناشران مکتوب و دیجیتال دینی» در رسانه‌های مختلف منتشر و نقاط قوت و ضعف آن در شیوه برگزاری، تخصیص و جانمایی غرفه‌ها، میزان استقبال و تخفیفات و ... به انحاء مختلف بیان شده بود.
از آنجا که در روزهای پایانی نمایشگاه، آمار بازدید از کلان نمایشگاه و به طبع از بخش کتاب آن، افزایش چشمگیری داشت و از طرفی بعضی مسائل زیرساختی و نرم‌افزاری مربوط به دستگاه‌های کارت‌خوان برخی از غرفه‌ها توسط مسئولین بخش مکتوب پیگیری و رفع شده بود، نقاط قوت در گزارش‌هایی که به روزهای پایانی نمایشگاه نزدیک‌تر بود، بیشتر از نقاط ضعف دیده می‌شد؛ اما همچنان کار خالی از ضعف نیست و نیازمند تدبیر و تمهیداتی برای برگزاری بهتر است.
اگرچه شاید گزارش‌های خبری و رسانه‌ای در نگاه مسئولین برگزاری نمایشگاه قران، متن و منبع متقنی برای بررسی وضعیت ناشران و بخش مکتوب به حساب نیاید اما مطمئناً مستندات خوبی برای شروع بررسی و بهبود وضعیت این بخش در نمایشگاه سی‌ویکم قرآن کریم است.
گزارش از مطهره میرشکاری
انتهای پیام
