ضرورت راه‌اندازی نهضت روخوانی در دانشگاه‌ها + عکس

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست هم‌اندیشی دبیران کانون‌های قرآن و عترت دانشگاه‌های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، بعدازظهر امروز، هشتم خردادماه با حضور رشید جعفرپور، قائم مقام معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، مهدی بادپا، مدیرکل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی، احسان خامنوی‌خیابانی، رئیس اداره فعالیت‌های قرآنی و دینی وزارت علوم، حسین تقی‌پور، معاون آموزش و سنجش سازمان دارالقرآن‌ الکریم و جمعی از دبیران کانون‌های قرآن و عترت دانشگاه‌های کشور به صورت حضوری و مجازی برگزار‌ شد.

معرفی فعالیت‌های مجمع مدارس قرآنی دانشگاه تهران

در ابتدای این نشست زالی، مسئول مدرسه قرآن و عترت سفیران قرآن وابسته به مجمع مدارس قرآن و عترت دانشجویی دانشگاه تهران، به بیان نکاتی در مورد فعالیت‌های این مدارس پرداخت. 

وی گفت: از اواخر سال 1377 کانون قرآن و عترت پردیس علوم دانشگاه تهران، فعالیت قرآنی خود را در حوزه‌‌های مختلف آموزشی، پژوهشی و فرهنگی آغاز کرد که ثمره آن برگزاری 14 دوره قرآن‌پژوهی و بیش از 20 همایش سوره‌‌های قرآن در دانشگاه تهران بود. تأسیس مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران از ثمرات شجره طیبه این کانون بوده است.

زالی افزود: مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران از سال 1383 فعالیت خود را در زمینه آموزش نخبگان قرآنی، برگزاری همایش‌‌های قرآنی و تحقیقات در زمینه انس با قرآن و تدبر در آن آغاز کرد و هم‌اکنون دارای دوره‌‌های آموزشی قرآنی در سطوح مختلف بوده و همایش‌های قرآنی متعددی را در زمینه آشنایی با سوره‌های قرآن در سطح دانشگاه‌ها برگزار می‌‌کند. این مجموعه بالغ بر 160 عنوان کتاب در سطوح بنیادی، ساختاری، راهبردی، مهارتی، عمومی، از نگاه المیزان و با موضوعات قرآن و امام، هستی، انسان و جامعه تألیف کرده است.

مسئول مدرسه قرآن و عترت سفیران قرآن تصریح کرد: مدرسه دانشجویی در راستای توسعه آموزه‌های قرآنی، همزمان با آثار متعدد پژوهشی مراکز تخصصی نیز ایجاد کرده است که مدرسه اهل بیت (ع)، مدرسه آیات، مدرسه ابرار، مدرسه امت رحمت، مدرسه ولایت، مدرسه سفیران قرآن و ... از جمله آن‌هاست. مدرسه سفیران قرآنی به عنوان متولی فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌های مختلف فعالیت انجام می‌کند. 

وی در پایان ضمن تشریح بخش‌هایی از فعالیت‌های این مدارس و چگونگی اجرای این فعالیت‌ها در دانشگاه‌ها، اظهار کرد: مأموریت این مدرسه گسترش فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها هست که یکی از آن‌ها بحث تدبر است. بر همین اساس مدرسه سفیران قرآن برای اجرای این مأموریت سعی می‌کند بتواند از فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها پشتیبانی کرده و تسهیل‌گری لازم را انجام دهد. 

دیدگاه دبیران کانون‌های قرآنی

بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این جلسه دبیران کانون‌های قرآن و عترت دانشگاه‌هایی همچون دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه شاهد، دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه افسری و تربیت پلیس فراجا، دانشگاه شیراز، دانشگاه الزهرا، دانشگاه علمی - کاربردی و ... به بیان دیدگاه‌های خود در مورد فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها پرداختند که مهم‌ترین مطالب مطرح شده در این بخش به شرح زیر است:

• استقبال از کلاس‌های قرآن شایسته یک کشور اسلامی نیست و باید جذابیتی ایجاد شود.
• تهاجم همه‌ جانبه‌ای که در فضای مجازی و سایر فضاها ایجاد شده باعث ایجاد شدن فاصله بین دانشجو و فعالیت‌های قرآنی شده است. 
• برنامه‌ها به صورت مستقل در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود در حالی که اگر برنامه کلی تعریف شود و تمام دانشگاه‌ها آن را اجرا کنند، جذب، بیشتر می‌شود. 
• یکی از راه‌های افزایش مشارکت دانشجویان در برنامه‌های قرآنی تعامل بین کانون قرآن و عترت با سایر کانون‌های فعال دانشگاه است.
• تعامل بین کانون‌های هنری و ادبی با کانون‌های قرآنی یکی از موضوعاتی است که منجر به جذب دانشجویان با سلایق هنری و ادبی به فعالیت‌های قرآنی شود.
• در حال حاضر دانشجویان مذهبی فقط روی فعالیت‌های سیاسی تمرکز دارند.
• باید برنامه‌های اصیل قرآنی همچون جلسات استماع و ... طراحی شود. صوت خوش جذابیت لازم برای جذب دانشجویان را دارد. گوش دانشجویان مذهبی با شنیدن قرآن غریبه است.
• در جامعه نذر اهل بیت(ع) زیاد، اما نذر قرآنی بسیار کم دیده می‌شود. 
• در زمینه نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه در دانشگاه‌ها ضعیف عمل کرده‌ایم و این دو واقعاً غریب واقع شده‌اند، باید در کنار فعالیت‌های قرآنی به این دو موضوع نیز توجه شود. 
• دبیران و اعضای کانون‌ها و مسئولان فرهنگی دانشگاه‌ها سعی کنند قدم اول را در جذب دانشجو و عضویت آن‌ها در کانون‌ها، آن هم با مهربانی و مودت و با تعامل با همه دانشجویان باشد.
• مرزبندی‌ها را کنار بگذاریم و اصطلاحی همچون مذهبی و غیرمذهبی باعث جداسازی دانشجویان از هم می‌شود.
• باید سعی شود برنامه‌هایی که طراحی می‌شود هماهنگ شده باشد و جزیره‌ای فعالیت نکنیم.
• در اجرای برنامه‌های طراحی شده از خود دانشجویان استفاده شود.
• گاهی احساس می‌شود فقط به دنبال کمیت هستیم، در حالی که باید کیفیت اهمیت پیدا کند. این نباشد که فقط دنبال ارائه بولتن آخر فصل و انتهای سال باشیم.
• کانون قرآن و عترت مهم‌ترین کانون در هر دانشگاه است که متأسفانه از فعالیت‌های آن استقبال نمی‌شود. 
• مخاطبان در دانشگاه‌ها باید به دو طیف مخاطبان خاص و عام تقسیم شوند و مناسب با هر کدام از این طیف‌ها خوراک فرهنگی تهیه کنیم. 
• احساس می‌شود تمام فعالیت‌ها و تمام تمرکز بر دانشجویان است، در صورتی که اساتید و کارکنان و کل فضای دانشگاه باید محل تمرکز برنامه‌ها باشد. 
• ارتباط کانون قرآن و عترت با دید تشکیلاتی با سایر کانون‌ها و طراحی برنامه‌های مشترک موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
• در هفته قرآن و عترت دانشگاه‌ها که آبان‌ماه هر سال است می‌توان فضای دانشگاه را قرآنی کرد.
• پیشنهاد می‌شود در هفته قرآن و دانشگاه شروع کلاس‌ها با تلاوت آیاتی از کلام‌الله باشد. 
• توجه به شئون مختلف قرآن و افزونه‌هایی مثل هنر و رسانه ... را نادیده نگیریم. 
• نشست‌هایی از این دست که برگزار می‌شود علاوه بر هم‌اندیشی، جنبه مهارت‌آموزی هم داشته باشد. 
• تشکیل اتحادیه کانون‌های قرآن و عترت دانشگاه‌ها اعم از وزارت بهداشت، وزارت علوم و سایر دستگاه‌های دانشگاهی به صورت جدی پیگیری شود. 
• تجربیات و سوابق ادوار مختلف کانون‌ها و اعضای آن بیشتر مورد توجه قرار گیرد. 

بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست که بیش از دو ساعت و نیم به طول انجامید، مهدی بادپا، مدیرکل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم گفت: بر اساس آماری که احصاء شده است چیزی حدود 250 کانون قرآن و عترت در دانشگاه‌های وزارت علوم فعالیت دارد. اگر هر کانون به لحاظ تشکیلاتی شش عضو داشته باشد، بیش از هزار و 500 دانشجوی تشکیلاتی در این کانون‌ها داریم که از سایر تشکل‌ها بسیار بیشتر است. 

وی افزود: تشکل‌های سیاسی اگر شورای کاملی هم داشته باشند، تعدادشان از اعضای تشکیلاتی کانون قرآن و عترت بسیار کمتر بوده اما صدایشان بلندتر است. پس احساس نکنید که جمعیت شما کم است. البته ذائقه و سبک زندگی تغییر کرده اما احساس تنهایی کردن به نظرم احساس درستی نیست.

بادپا با تأکید بر اینکه کار کردن با شیوه‌های قبلی نمی‌تواند کارساز باشد، بیان کرد: با وجود تمام تغییر ذائقه‌ها و تغییراتی که در سبک زندگی شکل گرفته است، کار ما از زمان پیامبر(ص) سخت‌تر نیست. زمانی که پیامبر(ص) مبعوث شدند تبلیغ چهره به چهره و تک به تک انجام می‌دادند و با این شیوه به دنبال جذب بودند، پس کار ما خیلی راحت‌تر است.

مدیرکل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با اشاره به اینکه روخوانی قرآن خیلی مهم است، گفت: همه متفق‌القول هستیم که اگرچه حفظ قرآن، تفسیر و تدبر هم مهم است، اما با توجه به اینکه در روخوانی مشکل داریم، باید یک برنامه عملیاتیِ هم‌افزا و هم‌آهنگ داشته باشیم تا نهضت آموزش روخوانی قرآن شکل گیرد. لذا لازم است با کمک هم برای سال تحصیلی آینده برنامه‌ریزی کنیم.

بادپا تصریح کرد: بازه زمانی تابستان برای برگزاری این جلسات و نشست‌ها فرصت خوبی است که باید مورد نظر قرار گیرد، بنابراین برای خودمان تعریف کنیم که یک نهضت ایجاد کنیم، اگر هر کانون حداقل 10 تا 20 نفر را جذب کند می‌توانیم در نهایت بگوییم پنج هزار نفر بر روخوانی قرآن مسلط شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه نباید خودمان را محدود به دانشجویان مذهبی کنیم، به طرح این سؤال که آیا افراد دیگر علاقه‌‎مند به این عرصه نیستند، گفت: ممکن است مسیر یک دانشجو دفتر بسیج و نمازخانه و مکان‌هایی از این دست نباشد، اما به فعالیت قرآنی علاقه داشته باشد، باید بررسی کنیم که چنین دانشجویی کجا باید با این کلاس آشنا شود. گاهی لازم است ما به دنبال جذب برویم، یک موقع فضای فرهنگی دانشگاهی خوب است و با دو پوستر همه می‌آیند اما وقتی فضای دانشگاهی اینگونه نیست، باید خودمان به دنبال جذب برویم. 

مدیرکل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در پایان با تأکید بر اینکه آنچه مهم است این است که در این جلسه به اشتراکی در مورد بحث روخوانی قرآن برسیم، گفت: امیدوارم این جلسات ادامه پیدا کند. 

ضرورت ادامه‌دار بودن نشست‌های هم‌اندیشی

در ادامه این نشست، احسان خامنوی‌خیابانی، رئیس اداره فعالیت‌های قرآنی و دینی وزارت علوم نیز در سخنانی با اشاره به اینکه این جلسه چهارمین نشست کانون‌های قرآن و عترت است، گفت: اولین جلسه فروردین‌ماه امسال و در ایام ماه مبارک رمضان برگزار شد، دومین جلسه در همان ایام در خبرگزاری ایکنا تدارک دیده شد، در ایام برگزاری جشنواره قرآن و عترت در اردیبهشت‌ماه نیز سومین نشست در دانشگاه لرستان برگزار شد و لذا این جلسه چهارمین نشست از این دست بوده و سعی خواهیم داشت، ادامه پیدا کند. 

وی افزود: سی و هفتمین دوره جشنواره قرآن و عترت به گونه‌ای برگزار شد که کانون‌ها محوریت اجرایی داشتند، در این دوره دبیر کانون قرآن و عترت هر دانشگاه به عنوان دبیر اجرایی جشنواره بود و در بسیاری از دانشگاه‌ها این روند به خوبی رقم خورد. 

خامنوی‌خیابانی اظهار کرد: در زمینه آسیب‌شناسی جشنواره سی و هفتم هم اگر دوستان دیدگاه‌، پیشنهاد یا ایده‌ای برای برگزاری مطلوب‌تر جشنواره دارند، آن را در اختیار ما قرار دهند تا در صورت کاربردی بودن آن، در دوره سی و هشتم اجرایی کنیم. 

توجه به وجوه قرآنی شخصیت امام(ره)

بر اساس گزارش ایکنا، در بخش دیگری از این نشست رشید جعفرپور، قائم مقام معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم نیز با اشاره به فرارسیدن مناسبت‌های نیمه خرداد گفت: نیمه خرداد و به خصوص سالگرد ارتحال حضرت امام(ره) تاریخ مهمی در انقلاب اسلامی است. در بررسی ابعاد مختلف حیات امام(ره) به وجوه سیاسی و عرفانی و ... توجه شده اما یکی از وجوه مغفول مانده، وجه قرآنی زندگی و سیره امام است. 

جعفرپور به برگزاری دو همایش با عنوان قرآن و سیره و اندیشه امام(ره) در سال‌های قبل اشاره و اظهار کرد: کانون‌ها وظیفه دارند در این مسیر هم حرکت کنند تا وجه قرآنی حیات امام مورد توجه قرار گیرد و ببینیم این انقلاب که با مبانی قرآن شکل گرفته است و امام راحل که معمار این انقلاب بوده، چگونه توانسته است از این منبع غنی استفاده کند.

وی در ادامه با تأکید بر اینکه فعالیت‌های دینی و قرآنی باید اولویت همه دانشگاه‌های کشور باشد، افزود: در نشست‌های رؤسای دانشگاه‌ها، معاونان فرهنگی، مدیران کل و ... دائما تأکید داریم که قرآن و عترت باید محور فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها باشد، البته این به معنای آنکه فقط کانون‌ها به قرآن توجه کنند، نیست. 

قائم مقام معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تصریح کرد: فعالیت‌های قرآنی باید نوآوری و خلاقیت داشته باشد، توجه صرف به این نوآورانه بودن به معنای تعطیل کردن کارهای اصیل و جاری نیست. با این وجود برای جذب افراد جدید حتماً باید نوآوری و خلاقیت داشته باشیم. دشمنان برای جذب حداکثری از همه ابزارها استفاده می‌کنند ما نیز باید با توجه به تغییرات نسلی در شیوه جذب و شیوه اجرای برنامه‌ها تغییراتی انجام دهیم تا بتوانیم با خلاقیت مخاطبان جدید را شناسایی و جذب کنیم.

توجه به عمق‌بخشی در برنامه‌ها 

جعفرپور یکی دیگر از موضوعاتی که کانون‌های قرآن و عترت باید به آن توجه داشته باشند، بحث عمق‌بخشی به برنامه‌های عنوان کرد و گفت: گاهی اجرای برنامه‌های مناسبتی را به اقدامات سطحی خلاصه کرده‌ایم. لازم است کانون‌ها از این سطح عبور کنند و به طراحی و اجرای برنامه‌های عمیق اهتمام داشته باشند. 

وی در ادامه صحبت‌های خود در این نشست به بحث جشنواره قرآن و عترت دانشجویان وزارت علوم اشاره و اظهار کرد: این جشنواره همواره یکی از جشنواره‌های مهم و اثرگذار در دانشگاه‌ها بوده و نباید کاهش مشارکت داشته باشد. ممکن است برخی شرایط کرونایی را به عنوان علت این کاهش مطرح کنند، اما باید ارزیابی شود که چگونه می‌توانیم دوباره این جشنواره را به تراز خود که بیشترین مخاطب را در دانشگاه‌ها و در بالاترین سطح داشته است، برگردانیم. 

قائم مقام معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تصریح کرد: ارتقای سطح کانون‌ها موضوع مهم دیگری است که باید به آن توجه شود، در برخی دانشگاه‌ها همچون دانشگاه فرهنگیان این اتفاق افتاده و به سمت دارالقرآن رفته است. این موضوع هم می‌تواند یکی از دستور جلسات باشد. 

هیچ واحد دانشگاهی بدون کانون قرآنی نباشد

وی در ادامه با تأکید بر اینکه هیچ واحد دانشگاهی نباید بدون کانون قرآن و عترت باشد، گفت: اگر دو هزار واحد آموزش عالی داشته باشیم همه جا امکان راه‌اندازی کانون وجود دارد. لذا باید کانون‌ها را افزایش دهیم، لزوم ندارد این کار با ابلاغ و نامه رسمی صورت گیرد، این کار می‌تواند به صورت شبکه‌ای هم پیش برود. 

جعفرپور با اشاره به اینکه نگاه ما به کانون‌های قرآن و عترت در دانشگاه از دو منظر است، گفت: یک نگاه ما به کانون‌ها نگاه هیئت اندیشه‌ورزی و دومین نگاه هم بازوی اجرایی بودن است. در مورد بحث نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه هم مباحثی که مطرح شد، کاملاً درست است. اینها متون دینی معتبر اسلامی هستند که باید در دستور کار باشند. هرچند به این دو در جشنواره توجه شده است اما این کافی نیست و قابلیت طراحی جشنواره ویژه این دو وجود دارد. 

بر اساس گزارش ایکنا در پایان این نشست حسین تقی‌پور، معاون آموزش و سنجش سازمان دارالقرآن الکریم نیز گفت: دانش‌آموزان ما 12 سال در آموزش و پرورش درس می‌خوانند، در این مدت در محیط مذهبی رشد می‌کنند و زمانی که وارد دانشگاه می‌شوند هم در این فضای مذهبی قرار دارند، سؤال این است که چرا این فردِ مذهبی در روخوانی قرآن عاجز است؟

ضعف روخوانی قرآن ناشی از  چیست

وی افزود: وقتی فردی در روخوانی قرآن ضعیف باشد، یعنی آن فرد با قرآن مأنوس نیست، برای مأنوس شدن با قرآن باید حلاوت و شیرینی کلام الهی به این فرد چشانده شود و او درگیر این شیرینی شود تا نسبت به مراجعه به قرآن در او احساس نیاز ایجاد شود. وقتی این احساس نیاز ایجاد شد، وارد اولین گام مراجعه به قرآن که روخوانی است، می‌شود. 

تقی‌پور تصریح کرد: اولین کار این است که نیاز به قرآن را برای دانشجویان تبیین کنیم، اگر در برنامه‌ها شیرینی و حلاوت قرآن را بچشانیم، در گام دوم خودشان به سمت قرآن می‌آیند. پس باید برنامه‌ریزی به گونه‌ای باشد که جذابیت وجود داشته باشد. 

وی در پایان به معرفی بخش‌هایی از فعالیت‌های سازمان دارالقرآن الکریم پرداخت و اظهار کرد: در مجموعه سازمان دارالقرآن بیشتر به سمت بحث‌های مهارتی قرآن کریم متمرکز هستیم. بهره‌مندی دو مجموعه از ظرفیت‌های هم نیازمند ارتباطات و تعاملات بیشتر است.