مقایسه ایمان و نفاق + اینفوگرافیک

به گزارش ایکنا، آنچه در این اطلاع‎‌نگاشت(Infographic) موجب تعمق و تدبر قرار گرفته، تقابل ایمان و کفر است. فراز و فرودی که انسان با انتخاب هر کدام از آن، وعده نور و نار برایش در‎‎ پی خواهد داشت.

بنابر آیه 71 و 72 سوره توبه «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ/ وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ۚ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» اصحاب ایمان با شش رویه‌‎ای که انتخاب می‌کنند مشمول بهشت و رحمت خداوند قرار گرفته و وعده رضای خداوند و پیروزی بزرگ را در زندگی ابدی به دست می‌آ‌ورند.

همچنین اصحاب نفاق و ظلمت بنابر آیه 67 سوره توبه «الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ ۚ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ ۗ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ» با چهار رویه‌ای که دارند، دچار خودفراموشی می‌شوند؛ خدا نیز آنان را فراموش کرده و در مقام فاسق وعده نار و جهنم، لعنت و عذاب پایـدار برایشان کفایت می‌‌کند.

تبیین روش تربیتی مقایسه در قرآن

این حکایت را بسیار خوانده یا شنیده‌ایم که «لقمان را گفتند: ادب از که آموختی؟ گفت: از بی‌ادبان!...»، دستگاه ادراکی بشر، اشیاء را از نقطه مقابل آنها بهتر می‌شناسد، «تُعْرَفُ الْأشَياءُ بِأَضدادِها» چيزها به کمک متضادهايشان شناخته می‌‌‌شوند.

شناخت ارزش سلامتی در هنگام بیماری و نور در تاریکی برای ما محسوس است، تو گویی یک نوع ضعف و نقصان در دستگاه فهم و ادراک بشری وجود دارد، به طوری كه تنها در صورتی قادر است اشیاء را درک كند كه نقطه‌ مقابل هم داشته باشند. هر چند این امر در مورد ذات باری تعالی استثنا است.

امام علی(ع) می فرماید: «وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ لَنْ تَعْرِفُوا الرُّشْدَ حَتَّى تَعْرِفُوا الَّذِی تَرَکَهُ ...؛ بدانید که شما راه حق را نشناسید مگر کسانى را که آن را ترک کردند، بشناسید...»(نهج البلاغه/خطبه147).

مبنای چیستی، در روش مقایسه‌ای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار و در قرآن پر‎کاربرد است. اینکه مقصود خداوند از به کاربردن این روش در قرآن چیست؟ بی‌ارتباط به روش تربیتی قرآن نیست. مقایسه، مورد تأیید فطرت بوده و می‌تواند از کارآمدترین شیوه‌‌های تربیت و تبلیغ باشد. بهره‌مندی از روش مقایسه و تقابل، مخاطب را در میان دو موضوع مثبت و منفی یا فراز و فرود قرار داده و به تعقل و انتخاب وا می‌دارد. همچنین این امکان را می‌دهد که فضای ذهنی و اعتقادی هر دو گروه، مقایسه و مشخص شود.

قرآن با استفاده از این روش، قضاوت را برای مخاطب آسان کرده است برای نمونه در آیه «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا و َإِمَّا كَفُورًا» (انسان/3) مقایسه برخورد انسان با هدایت الهی به صورت شفاف بیان می‌شود. انتخاب هر مسیر (شاکر یا کفور) و مداومت در آن یکی را تا عرش برده و دیگری را از حیوان هم گمراه‌تر می‌کند.(اعراف/179، فرقان/44)

مثال‌های قرآن در روش مقایسه‌ای 

در این میان چه خوب است که به مثال‌های قرآن در روش مقایسه‌ای برای «تربیت معنوی انسان» اشاره کنیم؛ در شکل «مثبت و منفی» «قُلْ هَلْ يَسْتَوِی الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ...» ( زمر/9) و «دو لفظ متضاد» در آیه «... قُلْ هَلْ يَسْتَوِی الْأَعْمَى و َالْبَصِيرُ...» (انعام/50).

امام حسین(ع) و قرآن ناطق، در تبیین و آینه عبرت قرار ‎دادن دوگانه زیست انسان، می‌فرماید: «به راستی، مؤمن خدا را نگهدار خود و گفتارش را آينه خویش می‎داند. گاهی در صفت مؤمنان می‌اندیشد و گاهی در ویژگی ستمگران نظر می‌کند؛...»(تحف العقول/48)

محتوای این اینفوگرافیک کاری از حجت‌الاسلام علی رجبی، حافظ، مفسر و مدرس دوره‌های تدبر در قرآن است که جلساتی را حول تدبر در آیات و بیان مهندسی هر سوره دارد. او مشغول به تحصیل علوم دینی و درس خارج از حوزه است. رجبی دارای تألیفاتی چون کتاب آموزه‌های قرآن بر مبنای تدبر موضوعی، کتاب بهداشت در قرآن، شرح حکمت ۳۸ نهج‌البلاغه (نصیحت پدرانه) است.

همچنین پایگاه اطلاع‌رسانی حجت‌الاسلام علی رجبی به نشانی https://fslt.ir و کانال فصلت در ایتا به نشانی fslt_ir @ قابل دسترسی است.