توسعه اقتصاد سلامت؛ کاهنده مهاجرت پزشکان و کادر درمان

از قدیم گفته‌اند که «عقل سالم در بدن سالم است» و همین گزاره کافی است تا به اهمیت سلامت جسم و تن پی‌ ببریم که چه تأثیری در ساخت یک جامعه دارد. پزشکان که نقش محوری در سلامت جسم افراد یک جامعه را بازی می‌کنند از عناصر مهم یک کشور هستند و باید قدر بینند و ارج نهاده شوند. خاصه پزشکان حاذق ایرانی که در دنیا زبا‌نزد هستند و بی‌شک می‌توانیم در دنیا اعلام کنیم که بهترین‌های کادر درمان و پزشکی را داریم.

درد آنجایی است که از این ظرفیت و توانایی به حد مطلوب استفاده نمی‌شود و همین بی‌توجهی مناسب به این حوزه سبب خروج کادر درمان و پزشکی از کشور می‌شود که به نوعی فاجعه است. بعد از همه‌گیری کرونا کشورهای توسعه‌یافته، کادر درمان و پزشکان ایرانی را با آغوش باز پذیرا هستند و بدون اغراق حتی می‌توان گفت که برای ورود آنها فرش قرمز هم پهن می‌کند تا آنها را جذب کند، اما نقطه غمبار ماجرا این است که انگار مسئولان نسبت به مهاجرت این قشر هم مانند سایر اقشار بی‌توجه‌اند. صحبت از نارسایی‌ها بسیار و مجال اندک است.

ایکنا به مناسبت گرامیداشت روز بزرگداشت ابوعلی‌سینا و روز پزشک در گفت‌وگویی با محمد پناهی، دبیر کمیته گردشگری سلامت استان تهران به چالش‌ها و مشکلات گردشگری سلامت پرداخته است که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید؛

ایکنا- برای ورود به بحث، درباره «گردشگری سلامت» نکاتی را بفرمایید.

گردشگری سلامت ذی‌نفعان مختلفی دارد و افراد و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی متعددی در این حوزه دخیل و تأثیرگذار هستند و در آن نقش‌آفرینی می‌کنند؛ یکی از مهم‌ترین پایه‌های حوزه توریسم سلامت بخش نظام سلامت است و جایگاه ویژه‌ای دارد.

نقش‌آفرینان اصلی حوزه نظام سلامت، سپیدجامگان و پزشکان خدوم این مرزوبوم هستند که ارائه خدمت می‌کنند. می‌توان گفت که پزشکان و کادر درمانی ما یکی از ستون‌های اصلی حوزه گردشگری سلامت هستند که به بیماران داخلی و خارجی خدمات ارائه می‌کنند.

پزشکان نمادی از تاریخ کهن تمدن ایران‌زمین هستند که مانند دانشمند بزرگی چون ابن‌سینا در عرصه جهانی ورود کردند و منشأ خدمات بزرگی شدند و بخش طبابت بیماران جزو تاریخ پزشکی و تمدنی ایران محاسبه می‌شود. بنابر این حوزه گردشگری سلامت حوزه بسیار مهمی است، زیرا ایران در جایگاهی است که می‌تواند به تمام دنیا در حوزه‌ها و بخش‌های مختلف تخصصی خدمت‌رسانی کنند و پرچمدار این حوزه پزشکان و نظام سلامت هستند.

ایکنا- وضعیت گردشگری سلامت ایران چگونه است؟

اکنون با توجه به اینکه از بحران کرونا خارج شدیم و این همه‌گیری جهانی تا حدی زیادی کنترل شده است، کشور ما نیز ظرفیت بی‌بدیلی در این حوزه دارد که شاهد مراجعات بیماران کشورهای خارجی به‌ویژه کشورهای همسایه به ایران هستیم که نسبت به قبل بیشتر شده است. از سوی دیگر این امکان برای ایجاد شده تا بخش خصوصی نسبت به تجهیز و مکانیزه کردن سیستم‌های درمانی نظام سلامت بیشتر فعال شوند.

همچنین هم‌افزایی خوبی بین دستگاه‌های متولی این حوزه شکل گرفته که یکی از این نهاد‌ها کمیته‌های گردشگری سلامت استانی است که رؤسای دانشگاهی علوم پزشکی، سازمان نظام پزشکی، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و بخش‌های دیگری که در این حوزه نقش‌آفرین هستند در این کمیته حضور دارند. این اتفاق نشان‌دهنده این همگرایی و همسویی بین مسئولان است تا مشکلات این حوزه کاهش پیدا کند. بنابر این تشکیل کمیته‌های گردشگری بین استانی یک قدم رو به جلو است.

ایکنا- وضعیت امروز ما در این عرصه نسبت به سال گذشته چگونه است؟

تغییرات ایجاد شده نسبت به سال گذشته هم کیفی و هم کمی بوده است؛ مراجعات ما نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده و یک میلیون مراجعه‌کننده برای درمان به کشور داشتیم که برای شروع عدد خوبی است. میزان درآمد ما حدود یک و دو دهم میلیارد دلار حاصل از این بخش بوده است.

این میزان با توجه به چشم‌اندازی که در برنامه هفتم توسعه برای آن طراحی شده می‌تواند در چند سال آینده به عدد شش و نیم میلیارد دلار هم توسعه پیدا کند. البته این موضوع احتیاج به زیرساخت و همگرایی بیشتر دارد و نیازمند است تا بخش خصوصی وارد این کارزار شود و این بخش‌ها را فعال کند.

ایکنا- وضعیت بازاریابی و مارکتینگ حوزه گردشگری سلامت چگونه است؟

بازاریابی ایران هنوز به شکل سنتی است و همه فعالیت‌ها در حال طی کردن مراحل سنتی هستند که نشان‌دهنده این است که با بازاریابی الکترونیک با استفاده از فناوری‌های هوشمند فناوری‌های نوظهور هنوز فاصله زیادی داریم و نیاز به یک عزم جدی دارد.

بازاریابی امروز به شکل سنتی نیست و در تمام دنیا متحول شده است؛ اکثر افرادی نیازمند درمان از تکنولوژی حداقلی که گوشی هوشمند است برخوردار هستند و نیازهای خود را از طریق تلفن همراه هوشمند پیگیری می‌کنند. باید مانند تمام دنیا در بحث اینترنت و توسعه زیرساخت‌های اینترنتی و فناوری‌های نوظهور حتماً پیشگام باشیم تا بتوانیم بازاریابی خود را توسعه دهیم.

ایکنا- علت اقبال گردشگران خارجی نسبت به نظام سلامت ایران چیست؟

ظرفیت‌های خوبی در کشور وجود دارد؛ قیمت‌های ایران مناسب و زیرساخت‌ها نسبت به شرایط منطقه‌ای خوب است، البته باید در این حوزه تقویت شویم زیرا تکنولوژی‌ها و دستگاه‌های جدید می‌آیند و اگر به‌روز نباشیم در بحث عمل‌ها و ارائه خدمات ها‌ی‌تک دچار مشکل می‌شویم.

داشتن زیرساخت خوب یکی از مزیت‌های ایران برای گردشگری سلامت است. از نکات دیگر می‌توان به قرابت‌های فرهنگی، تاریخی پزشکی کشور، مدت زمان انتظار کمتر نسبت به سایر کشورهای دنیا اشاره کرد. این موضوع نشان‌دهنده این است که در تکنولوژی درمان در ایران بسیار جدی پیگیری می‌شود و پزشکان ما در این حوزه خدمات به‌روزی را ارائه می‌دهند و بیماران معطل نمی‌شوند. وجود پزشکان حاذق، ارائه خدمات هتلینگ، ویزا، اقامت با کیفیت و قیمت مناسب و جاذبه‌های گردشگری نیز  بسیار مؤثر است.

ایکنا- رویکرد پزشکان ما نسبت به مسافران سلامت چگونه است؟

این حوزه را یک بازار بسیار خوب و توسعه اقتصاد سلامت این بخش بسیار حائز اهمیت است. گرایش پزشکان برای ورود به این عرصه و توسعه این حوزه امروزه با یک اقبال خیلی خوبی مواجه است و حتی بخش‌های پذیرش بیماران بین‌الملل کشور در طی این پنج-شش سال گذشته توسعه بسیار خوبی داشته است.

اکنون بیش از 200 مرکز در حال ارائه خدمت هستند و بیمارستان‌ها مرکز پژوهش‌ بیماران بین‌الملل دارند و توسعه شرکت‌های گردشگری سلامت هم نشان‌دهنده اهمیت موضوع است. استان تهران بیش از 80 شرکت دارد که در حوزه گردشگری سلامت فعالیت می‌کنند. ورود این حجم از شرکت‌های گردشگری سلامت در این مقوله نشان دهنده اقبال بخش خصوصی به بخش گردشگری و نظام سلامت برای توسعه کمی و کیفی کشور است.

ایکنا- پزشکان ایرانی بیشتر راغب‌اند بیماران خارجی را در ایران مداوا کنند یا در خارج؟

چه درمان در کشورهای دیگر باشد چه در ایران در هر دو صورت خروجی این اتفاق ارزآوری برای کشور است و در هرجایی که هستیم باید تلاش کنیم. نکته کلیدی بسیار مهم این است که باید کاری کنیم تا دانش پزشکی ایران و زیرساخت‌‌ها در داخل کشور تقویت شود تا بتوانیم علاوه بر ارائه خدمات سلامت، بخش گردشگری این حوزه را توسعه دهیم. بیماران خارجی با خود همراه دارند و از دیگر جاذبه‌های گردشگری کشور بازدید خواهند کرد و اگر همه این موضوعات را کنار هم بگذاریم مشاهده خواهیم کرد که گردشگری سلامت بسیار ارزشمند است و باید این حوزه را فعال کنیم.

اگر بخش‌های حاکمیتی به بخش خصوصی کمک کنند و بتوانیم زیرساخت‌های خوبی با تکنولوژی‌های روز داشته باشیم بعید است که تمایل پزشکان به سمت کشورهای خارجی باشد، مگر اینکه کشورهای همسایه از نظر جذب پزشکان و کادر درمانی با عدد و رقم‌های بالایی بخواهند حقوق بدهند و زیرساخت‌های خود را توسعه دهند و در این زمینه سرمایه‌گذاری وسعی کنند و بالطبع گرایش پزشکان به سمتی می‌رود که بخواهند از این طریق درآمدزایی داشته باشند.

باید به صورت جدی زیرساخت‌های کشور را در این حوزه تقویت کنیم. همچنین نظام سلامت را از نظر درآمدزایی، توسعه اقتصاد سلامت، حقوق و مزایا به نحوی کمک کنیم که خیل مهاجرت به کشورهای دیگر کمتر باشد و انگیزه ماندن آنها در ایران هم توجیه اقتصادی و هم زیرساختی و کیفی زندگی داشته باشد.

آمار دقیقی از خروج از کشور پزشکان نداریم اما واقعیت این است که ما نیازمند یک بازنگری برای توسعه اقتصاد سلامت کادر پزشکی و نظام سلامت هستیم. این بازنگری باید صورت بگیرد و تا رغبت پزشکان برای ماندن در کشور و خدمت در داخل تقویت شود.

ایکنا- سخن پایانی.

بخش‌های حاکمیتی نسبت به بخش معیشتی نظام سلامت و توسعه کیفی زیرساخت‌های درمانی توجه ویژه داشته باشند و در جهت رفع مشکلات و دغدغه‌ها  کادر درمانی و پزشکان پیگیر باشند و این مشکلات را از پیش پای حوزه نظام سلامت بردارند.

گفت‌وگو از سجاد محمدیان