از تبعات فساد دانشگاهی تا لوازم فهم سیره ائمه(ع)

سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت مطالب متعددی را منتشر کرده است که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم. 

علم و سیاست برای هم تعیین تکلیف نکنند

رضا داوری اردکانی؛ استاد پیشکسوت فلسفه:

در آغاز انقلاب، مشکلاتی پیش آمد که ما را از فکر کردن درباره علم‌ که از ضرورت‌های کشور بود باز داشت. مخصوصا ما استعدادهای عجیبی داشتیم و الان هم استعدادهای گرانقدری داریم اما باید درباره آینده، فکر کنیم چون وقتی فکری در اذهان حاکم می‌شود عمل را به پیش می‌برد. وقتی فرهنگستان علوم تشکیل شد اساسنامه‌ای برای آن تدوین شد و قطعاً هیچ اساسنامه‌ای بی ‌اشکال نیست اما سعی کردیم با تشکیل کارگروه‌ها و شورای آینده‌نگری، قدری مشکلات را برطرف کنیم. معتقدم همه کشور باید در راستای حمایت از علم بکوشد و قطعاً فرهنگستان علوم می‌تواند به عنوان دانای راهِ دانش، در این عرصه به جامعه مدد برساند. معتقدم علم و سیاست باید با هم باشند اما برای هم تعیین تکلیف نکنند‌. علم باید مورد بهره‌برداری قرار بگیرد اما از هیچ چیز و هیچ کس فرمان نمی‌برد. 

زیارت اربعین یک حرکت کاملاً سیاسی است

زهرا امیری؛ مدیر گروه تاریخ پژوهشگاه مطالعات اسلامی جامعه الزهرا(س):

عبارت «یابن الطلقاء» برچسب رسواکننده بر پیشانی یزید و بنی‌امیه بود. حضرت زینب(س) تهدید را به فرصت و اسارت را به بستر برای بیان اهداف قیام در کوفه و کاخ یزید و ... تبدیل کردند. البته ایشان حرکت هوشمندانه بزرگی هم به خرج دادند و آن ارائه الگوی جدید از استمرار مسیر امام حسین(ع) است. زیارت اربعین یک ابداع و نوآوری برای استمرار حرکت سیاسی امام(ع) بود و برخلاف برخی تصورات که اربعین را صرفاً امری دینی تحلیل می‌کنند موضوعی کاملاً سیاسی است. امام عسکری(ع) آن را نشانه ایمان دانستند و این ایمان به معنای ایمان به اهداف امام حسین(ع) است. اربعین استمرار یک حرکت سیاسی و دینی توأمان است، لذا زینب(س) اربعین را به عنوان یک رسانه برای انتقال پیام تبدیل کردند و این ابداع یک زن است که امام‌گونه به انتقال پیام‌های امام حسین(ع) می‌پردازد و امروز بعد از ۱۴۰۰ سال، به واقع می‌توان گفت اربعین ظرفیت ظرفیت یک رسانه جهانی را برای انتقال پیام و اهداف امام(ع) دارد و این مفاهیم و اهداف هم سیاسی و هم مذهبی است.

فساد دانشگاهی تیشه به ریشه علم می‌زند

داود حسینی؛ پژوهشگر حوزه فساد و سلامت اداری:

متأسفانه نظارت در نظام دانشگاهی بیشتر نظارت سیاسی و ایدئولوژیک است و حساسیت زیادی وجود دارد و تخصص و دانش و سلامت آکادمیک نادیده گرفته می‌شود و بسیاری از افرادی که مرتکب فساد و تقلب می‌شوند مشغول کار هستند و آنان تیشه به ریشه علم و اخلاق و معرفت می‌زنند و نهادهای نظارتی هم در برابر آنها بی‌تفاوتند.راهبردهایی هم برای مقابله با تقلب علمی وجود دارد که از جمله آنها راهبردهای قانونی و قضایی برای مبارزه با فساد است که بنده در هیچ‌کدام از قوانین موجود ندیده‌ام که به فساد آکادمیک اشاره و تعریف روشنی از آن ارائه شود، بلکه همیشه از تعریف‌های ملایم‌تر همانند سوءرفتار علمی استفاده می‌شود. بنابراین باید ابتدا واقعیت را بپذیریم که با پدیده خطرناکی به نام فساد دانشگاهی مواجه و نیز نیازمند قانون جامع‌تر و تعریف دقیق‌تری درباره فساد آکادمیک و جرم‌انگاری آن هستیم. 

فهم و برداشت از سیره ائمه(ع) با یک یا چند روایت ممکن نیست

حجت‌الاسلام سیدسجاد ایزدهی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی:

برداشت و فهم سیره با یک روایت و چند روایت ممکن نیست تا بخواهیم برای امروز الگویی ارائه بدهیم؛ مثلاً عده‌ای می‌گفتند چنانچه امام خمینی(ره) جام زهر را با پذیرش قطعنامه پذیرفتند رهبری هم در یکی دو دهه بعد باید این کار می‌کردند، ولی مقام معظم رهبری فرمودند امروز در شرایط امام حسین(ع) قرار داریم نه امام حسن(ع). بنابراین فهم شرایط خیلی مهم است. باید سیره همه ائمه(ع) را آن هم با همه ابعاد آن بفهمیم تا بتوانیم تحلیل و برداشت درستی داشته باشیم. برخی می‌گویند امام حسن(ع) صلح کردند و امروز باید با آمریکا صلح کنیم یا در زمان امام حسین(ع) برخی می‌گفتند معقول نیست که تعداد کمی مثلاً بیش از ۷۰ نفر در برابر چندهزار نفر بجنگند، ولی امام حسین(ع) فرمودند: «مثلی لا یبابع مثل یزید.» حتی دوستان و بستگان امام حسین(ع) به ایشان گفتند که به نفع شماست با یزید بیعت کنید. بنابراین شناخت موضوع مسئله دقیق و مهمی است که یک مجتهد و فقیه می‌تواند آن را درک کند و تشخیص موضوع بر حکم هم اهمیت دارد. بنابراین استناد به یک روایت و حدیث درست است، ولی کافی نیست. اگر کسی قرصی را بی‌موقع مصرف کند نه تنها درمان نخواهد شد، بلکه ممکن است فوت کند و تشخیص دارو با متخصص است و تشخیص سیره هم با فقیه است تا بتواند شرایط جامعه را بر سیره منطبق کند. لذا کار هر کسی نیست و کار فرد متخصصی است که زمانه را می‌شناسد و به سیره مسلط است.

هدف نهضت امام حسین(ع) پیوند سیاست و اخلاق بود

زیدالکبیسی؛ استادتمام فلسفه دانشگاه کوفه:

در نهضت حسینی هدف این بوده است که سیاست به جایگاه اصلی خود برگردد یعنی با اخلاق پیوند بخورد زیرا بدون این پیوند، جامعه اسلامی نخواهد توانست مسیر درست خود را طی کند. در نامه حضرت به اهل بصره می‌بینیم ایشان فرمودند من شما را به کتاب خدا و سنت نبی خدا دعوت می‌کنم زیرا عروة الوثقی است؛ از منظر ایشان سنت از بین رفته و بدعت جایگزین آن شده، از این رو ایشان از تعبیر «الرشاد» استفاده کرده است، به تعبیر دیگر ایشان از کلمه رشد استفاده فرمودند و نفرمودند من می‌خواهم شما را به بهشت دعوت کنم بلکه فرمودند من شما را به رشد و سبیل الرشاد دعوت می‌کنم. الرشاد در اینجا به معنای حقیقت و درستی، سداد و حسن تصرف در اشیاء و امور و حسن سلوک است. امام حسین(ع) خواستند با نهضت خودشان تا امت را در رفتار و گرایش به حقیقت و درستی اصلاح کند.

قوت متن زیارت اربعین مانع تردید در اعتبار آن است

حجت‌الاسلام محمدامین پورامینی؛ استاد سطوح عالی حوزه علمیه:

متن زیارت اربعین ویژگی‌هایی دارد که آن را بسیار برجسته کرده است. ظاهراً اولین کسی که این زیارت را در آثار خود ذکر کرده مرحوم شیخ طوسی است. او فقیهی بزرگ و مؤسس حوزه علمیه نجف اشرف و از شاگردان شیخ مفید بود و در دو کتاب «تهذیب الاحکام»، جلد ۶ صفحه ۱۱۳ و کتاب دعای خود یعنی «مصباح المتهجد» در صفحه ۷۸۸ این زیارت را آورده است. قوت متن این زیارت باعث می‌شود که انسان در اعتبار آن شکّی نداشته باشد، زیرا چنین کلماتی از غیر معصوم صادر نمی‌شود. 

چگونه بهره‌مندی معنوی بیشتری از اربعین داشته باشیم؟

آیت‌الله محمود رجبی؛ عضو شورای عالی حوزه:

پیاده‌روی اربعین فضایی برای تمرین خودساختگی و گذشت و ایثار است و برای تداوم آن باید مراقبت داشته باشیم؛ انسان باید بنا بگذارد اگر یک صفت خوب را در این ایام پیدا کرد آن را در سراسر سال حفظ کند و از خدا کمک بگیرد و به اهل بیت(ع) توسل کند و در این صورت حتی کار کم هم تداوم خواهد یافت و به قول معروف به عنوان آب باریکه ادامه خواهد داد. مثلا می‌توانیم روزانه بخشی از زیارت عاشورا را که در محرم و صفر نسبت به خواندن همه آن اهتمام داشتیم ادامه دهیم و دقایقی از روز خود را به امام حسین(ع) اختصاص دهیم و این کار سبب می‌شود تا این روحیه استمرار یابد و در وجود انسان نهادینه شود.