راهپیمایی اربعین؛ گامی در خودسازی

مرتضی نجفی قدسی در یادداشتی تحت عنوان «راهپیمایی اربعین، گامی در خودسازی» به مناسبت اربعین حسینی چنین آورده است:

بسم الله الرحمن الرحیم 

وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِی کَانُوا یَعْمَلُونَ (عنکبوت، آیه ۷)

کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام می‌دهند، ما هم گناهان آن‌ها را محو می‌کنیم و پاداشی بهتر از اعمال نیک آنان به آن‌ها می‌بخشیم.

در آستانه اربعین حسینی هستیم و خدای متعال را شاکریم که در سال‌های اخیر پیاده‌روی اربعین در بین خیل عظیمی از جوانان کشورمان و قاطبه مردم عراق و شیعیان جهان تبدیل به یک فرهنگ عمومی شده است.

یکی از بهترین اعمال صالح که موجب پاکی انسان از گناهان می‌شود، زیارت اربعین و پیاده‌روی به قصد زیارت حضرت سید الشهداء (ع) در کربلاست.

در کتاب معتبر «کامل الزیارات» از حضرت امام جعفر صادق (ع) منقول است که فرمودند:

«مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ کَانَ مَاشِیاً کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ مُحِیَ عَنْهُ سَیِّئَةٌ فَإِنْ کَانَ رَاکِباً کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِکُلِّ حَافِرٍ حَسَنَةً وَ حَطَّ بِهَا عَنْهُ سَیِّئَةً حَتَّى إِذَا صَارَ فِی اَلْحَائِرِ کَتَبَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْمُفْلِحِینَ اَلْمُنْجِحِینَ حَتَّى إِذَا قَضَى مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْفَائِزِینَ حَتَّى إِذَا أَرَادَ اَلاِنْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ لَهُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ اِسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ فَقَدْ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ مَا مَضَى»

یعنی کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حسین ابن علی (ع) باشد، اگر پیاده‌روی کند، خداوند به هر قدمی که برمی‌‌دارد یک حسنه می‌‌نویسد و یک گناه هم از او محو و نابود می‌شود تا زمانی که وارد سرزمین کربلا شود، خداوند او را از جمله مصلحین و رستگاران می‌نویسد و هنگامی که اعمال زیارتش تمام می‌شود، خداوند او را از جمله قبول‌شدگان و برگزیدگانش محسوب می‌فرماید و هنگامی که بخواهد مراجعت کند فرشتگان نزد او آمده و ابلاغ سلام رسول خدا (ص) را می‌کنند و می‌گویند که پیامبر به شما پیغام داد که اعمال زندگی خود را از نو شروع کن چرا که تمام گناهان گذشته‌ات آمرزیده شده است.

از اینگونه روایات در فضیلت زیارت امام حسین (ع) و مخصوصاً در ایام اربعین شهادت آن حضرت در کتب حدیثی فراوان آمده است، به حدی که در بعضی از روایات از وجوب و فرض بودن زیارت آن حضرت سخن به میان آمده است.

نظر برخی از فقها بزرگ مانند علامه محمد تقی مجلسی و همچنین علامه ملامحمدباقر مجلسی صاحب کتب شریف بحارالانوار بر این بوده است که برای کسانی که استطاعت این سفر را دارند، زیارت حضرت سیدالشهداء (ع) در کربلا در طول عمرشان حداقل یکبار واجب است.

در حدیث مشهوری از حضرت امام حسن عسکری (ع) نیز علامات مؤمن پنج چیز شمرده شده است که یکی از آن‌ها زیارت اربعین امام حسین (ع) است. 

زیارت اربعین حسینی از اولین اربعین که اهل بیت(ع) آن حضرت در بازگشت از سفر شام در سال ۶۱ هجری قمری به کربلا رسیدند و سرهای مطهر شهدا را در کنار پیکرهای مطهر آنان دفن کردند و از طرفی اولین زائر حسینی یعنی جابر ابن عبدالله انصاری از اصحاب مشهور پیامبر اکرم (ص) از مدینه به همراه عطیه عوفی هم به کربلا آمدند، تاکنون ادامه داشته و خداوند در این جنبش و شور و شوق حسینی فوایدی را برای انسان‌ها و عالم اسلام قرار داده است که قابل شمارش نیست.

یکی از مهم‌ترین فواید همین بحث خودسازی است، انسان همیشه نیاز به خودسازی دارد ولی خودسازی نیاز به قوه محرکه‌ای دارد که قوی‌ترین آن‌ها زیارت مرقد پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت آن حضرت به خصوص زیارت حرم شریف و مطهر امیرالمؤمنین علی (ع) در نجف اشرف و زیارت حرم حضرت سیدالشهداء (ع) و ابوالفضل العباس (ع) در کربلای معلی است.

خوشبختانه گرایش خوبی در نسل جوان کشورمان برای شرکت در راهپیمایی اربعین وجود دارد و بسیاری که این سفر را رفته و شیرینی آن را چشیده‌اند در این ایام آنچنان بی قرار می‌شوند که بی تابانه آهنگ سفر می‌کنند و عاشقانه به دیار عاشقان رهسپار می‌شوند.

در هنگام بدرقه این جوانان، خانواده‌هایشان و عموم عاشقان امام حسین (ع) از عمق وجودشان می‌سوزند و اشک می‌ریزند و دل‌هایشان تا کربلا پرواز می‌کند.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «ان لقتل الحسین حرارة فی قلوب المؤمنین لا تبرد ابداً» یعنی حقیقتاً برای کشته شدن امام حسین (ع) چنان حرارتی در قلوب مؤمنین ایجاد شده است که هیچگاه به سردی نمی‌گراید.

در حدیث مشهور دیگری از پیامبر بزرگوار اسلام آمده است که فرمودند:

ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة؛ همانا حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است.

و یا در حدیث دیگری از رسول ختمی مرتبت (ص) نقل شده که فرمودند: «مثل اهل بیتی کمثل سفینة نوح، من رکبها نجی و من تخلف عنها غرق».

یعنی مثال اهل بیت من مانند کشتی نوح است که هر کس بر آن سوار شد، نجات یافت و هر کس هم از آن تخلف ورزید، غرق شد.

سخن و تحلیلی از علامه شیخ جعفر شوشتری (رض) در ظرفیت فرهنگی عاشورا و امام حسین (ع) 

بارها از وعاظ و خطباء جمله ی مشهوری را شنیده‌ایم که از ائمه اطهار (ع) نقل می‌شود که فرموده‌اند «کلنا باب الله و باب الحسین اوسع و کلنا سفن النجاه و سفینة الحسین اسرع».

در موسوعه تحقیقی دانشنامه امام حسین (ع) که توسط انتشارات دارالحدیث مرحوم آیت‌الله محمدی ری شهری منتشر شده است، آمده که این سخن از اهل بیت (ع) نیست و در مصادر حدیثی نیامده است و لیکن منشأ و ریشه این سخن مشهور در تحلیلی از عالم ربانی  مرحوم شیخ جعفر شوشتری درباره ظرفیت فرهنگی عاشورا و شخصیت اباعبدالله الحسین (ع) در جهت هدایت و نجات انسان‌ها است که در کتاب «الخصائص الحسینیه» چنین آمده است:

«فرایت فی الحسین علیه السلام خصوصیة فی الوسیلة الی الله اتصف بسببها بانّه بالخصوص، باب من ابواب الجنه و سفینة للنجاة و مصباح الهدی، فالنبی و الائمه علیهم السلام کلهم ابواب الجنان، لکن باب الحسین اوسع و کلهم سفن النجاة، لکن سفینة الحسین مجراها فی اللجج الغامرة اسرع و مرساها علی السواحل المنجیة اَیسر، و کلهم مصابیح الهدی لکن الاستضائة بنورالحسین اکثر و اوسع و کلهم کهوف حصینه، لکن منهاج کهف الحسین اسمح  و اسهل».

فرمایش دلداده امام حسین (ع) مرحوم شیخ جعفر شوشتری (رض) معنایش این است که: در حسین (ع) برای وسیله تقرب به خدا بودن، ویژگی ای دیدم که او به سبب آن ویژگی است که اینگونه توصیف شده است، دری از درهای بهشت، کشتی نجات و چراغ هدایت، پیامبر (ص) و ائمه طاهرین (ع) همگی درهای بهشت هستند امّا این در و باب امام حسین (ع)‌ گشوده‌تر است، همگی کشتی نجات‌اند امّا کشتی امام حسین (ع) در میان امواج طوفان‌های شدید، پرشتاب‌تر و پهلو گرفتنش در ساحل‌های نجات، آسان‌تر است، همگی چراغ هدایت‌اند، امّا پرتو گرفتن از نور حسین (ع)، بیشتر و وسیع‌تر است، همگی پناهگاه‌های مستحکم‌اند، امّا راه رسیدن به پناهگاه امام حسین (ع) هموارتر و آسانتر است.

ملاحظه می‌فرمائيد که این فرمایشات زیبا، تحلیل و برداشت علامه شیخ جعفر شوشتری (رض) است، امّا نقل جمله‌ای که در اول این بحث آمد به عنوان حدیث مأثور از اهل بیت (ع) وارد نیست و نیاز به سندیت دارد و محققان دارالحدیث آن را کشف نکردند.

سخنی از امام خمینی (ره) در پاسداشت نهضت امام حسین (ع)

پر واضح است که بقای اسلام به برکت خون مقدس حضرت سیدالشهداء (ع) بوده است و امام خمینی مکرراً بر این موضوع تأکید داشتند و فرمودند: «اگر عاشورا و فداکاری خاندان پیامبر نبود بعثت و زحمات جانفرسای نبی اکرم (ص) را طاغوتیان آن زمان به نابودی کشانده بودند. ابوسفیانیان می خواستند قلم سرخ بر کتاب وحی بکشند و یزید، یادگار عصر تاریک بت پرستی، به گمان خود با کشتن و به شهادت کشیدن فرزندان وحی امید داست اساس اسلام را برچیند و با شعار صریح «لا خبرجاء و لا وحی نزل» بنیاد حکومت الهی را بر کند. اگر عاشورا نبود نمی دانستیم به سر قرآن کریم و اسلام عزیز چه می‌آمد، لکن اراده خداوند متعال بر آن بوده و هست که اسلام رهایی بخش و قرآن هدایت را جاوید نگه دارد و حسین ابن علی علیه السلام، این عصارة نبوت و یادگار ولایت را برانگیزد تا جان خود و عزیزانش را فدای عقیدت خویش و امت عظیم پیامبر اکرم نماید تا در امتداد تاریخ خون پاک او بجوشد و دین خدا را آبیاری فرماید و از وحی و ره‌آوردهای آن پاسداری نماید.

کربلا را زنده نگهدارید و نام مبارک حضرت سید الشهداء را زنده نگه دارید که با زنده بودن او اسلام زنده نگه داشته می شود».

سخن در این مقال بسیار است، امّا به همین مقدار بسنده می‌کنیم و برای همه زائران اربعین آرزوی قبولی اعمال و زیارات را داریم و بازگشت آن‌ها به اوطانشان را با صحت و عافیت از درگاه الهی مسئلت می‌نمائيم.