پیامبر(ص) زنجیر جهل، فساد، حقارت و اسارت را از پای مردم باز کرد + فیلم

ایکنا ـ ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که اسلام هراسی به اوج خود رسیده است و دشمنان اسلام به هر کاری دست می‌زنند. در این دوران پیامبر(ص) را چگونه می‌توان توصیف کرد؟

بزرگان و اندیشمندان اذعان دارند که از توصیف و تبیین شخصیت ایشان ناتوان و عاجز هستند، ولی از باب اینکه؛ آب دریا را اگر نتوان کشید / هم به قدر تشنگی باید چشید. به قول شاعر عرب: «أهدت سليمان يوم النَّحل نملته رِجلَ الجراد الّتي قَد كان في فيها ترنّمت بفصيح القول و اعتذرت إنّ الهدايا عَلي مِقدارِ مُهديها.»

 آن حضرت تعلیمات و دستوراتی از سوی خداوند آورده است که بهترین زندگی به بشریت هدیه شود. از طرفی باید درک درستی از زمانه ایشان داشته باشیم، زیرا دوره جاهلیت بود و حتی جز چند نفر سواد خواندن و نوشتن نداشتند و به جای مکارم اخلاقی عمدتاً به فساد و کارهای مخالف اخلاق و فطرت آلوده بودند و به آن افتخار می‌کردند و در تاریخ مطالب فراوانی در این باره وجود دارد. پیامبر(ص) در چنان زمان و چنین سرزمینی ظهور کردند. ایشان فرمودند: «انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق»؛ بعثت من برای اتمام و اکمال مکارم اخلاقی است. 

این تعبیر بیانگر آن است که فطرت سلیم انسانی واجد اخلاق نیک است. پیامبر(ص) مبعوث شدند تا آن را شکوفا کنند. البته انسان به سبب مشغول‌ شدن به دنیا و فریب مظاهر دنیوی و تربیت نادرست گاهی از این اخلاق فاصله می‌گیرد. قرآن کریم در معرفی پیامبر(ص) فرموده است: «انک لعلی خلق عظیم»؛ پیامبر(ص) پیامبر اخلاق بود و اخلاق حسنه را در بین بشریت رواج داد و هر کسی با ایشان ملاقات می‌کرد و سخنان ایشان را می‌شنید جذب خلق نیکویشان می‌شد. امروز تعلیمات اسلام به سبب خلق نیکوی ایشان زنده است و مورد نیاز مردم در سراسر جهان است. لذا بقای دین اسلام و جاذبه آن به سبب تعلیمات نورانی و اخلاقی و شخصیت متواضع و فروتن و مهربان پیامبر(ص) است.

آن‌طور که باید و شاید پیامبر(ص) را نشناخته‌ایم و به جهان معرفی نکرده‌ایم و اگر بخواهیم در حد توان این معرفی را انجام دهیم، بسیاری از مردم به سمت ایشان جذب خواهند شد. در برخی کشورهای غربی عده‌ای اندک و فریب‌خورده به قرآن و پیامبر(ص) اهانت می‌کنند، چون چهره نورانی قرآن و پیامبر(ص) را نشناخته‌اند و ما حوزویان هم این معرفی را به درستی انجام نداده‌ایم.

اندیشمندانی از دنیای مسیحیت در مورد پیامبر(ص) کتاب نوشته و ایشان را تمجید و معرفی کرده‌اند. اگر اسلام و قرآن به درستی معرفی شود، قطعاً این توهین‌ها کمتر خواهد شد. البته در معرفی اسلام باید ذات اسلام معرفی شود نه رفتار مسلمین، زیرا اسلام به ذات خود ندارد عیبی/ هر عیب که هست از مسلمانی ماست. پیامبری که قرآن در مورد او فرمود: «و ما ارسلناک الا رحمة للعالمین.»

پیامبر رحمت برای همه جهانیان است. پیامبر مهربانی و هدایت را باید از این منظر به مردم دنیا معرفی کنیم. دین ما دین عطوفت و مهربانی و مواسات و برادری است. دینی که می‌گوید: «انما المؤمنون اخوه»؛ همه مؤمنین با هم برابر و برادرند و تنها ملاک برای برتری آنها تقوا و پرهیزکاری است. دین اسلام می‌گوید هرچه برای خودت می‌پسندی برای دیگران هم بپسند و اگر فقط به این آموزه عمل کنیم، وضعیت دنیا تغییر خواهد کرد. دانشگاه‌ها و حوزویان باید پیامبر(ص) را به عنوان کسی معرفی کنند که به تعقل و دانش فرمان داد. پیامبری که فرمود: «اطللبوا العلم ولو بالصین.»

ایکنا ـ با توجه به دوران جاهلیت مهمترین رفتارها در سیره پیامبر(ص) بر چه اساسی استوار بود؟

پیامبر اسلام کسی است که وقتی به او توهین می‌کنند و زباله بر سر مبارکشان می‌ریزند و بدرفتاری می‌کنند با تندخویی برخورد نمی‌کنند، بلکه واکنش ایشان باعث خجلت‌زدگی فرد مقابل و جذب او می‌شود. او از خدا می‌خواهد خداوندا، قوم مرا هدایت کن زیرا آنان نادان و جاهل هستند. لذا هیچ وقت قوم خود را نفرین نکردند.

برای شناخت بیشتر ایشان باید به آیات مرتبط با پیامبر(ص) توجه بیشتری کنیم؛ ایشان فرمود: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَشِفَاءٌ لِمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ»؛ یعنی پیامبر هر چیزی را که برای سعادت دنیا و آخرت لازم است آورد و او هادی بشر است و انسان‌ها را موعظه می‌کند، زیرا همه نیازمند موعظه هستند و روح و دل با پند و اندرز زنده می‌شود و قرآن کتاب موعظه و شفا برای صدور و قلوب است. 

امراض باطنی و قلبی انسان با قرآن درمان می‌شوند و آیات قرآن برای قلوب شفاست. اگر نام پیامبر(ص) درخشندگی خاصی دارد، به سبب همین تعلیمات است. قرآن کریم فرموده: «وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ ۚ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ ۙ أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»؛ پیامبر زنجیر جهل، فساد، حقارت و اسارت را از پای مردم باز کرد. فرمود: «لا تکن عبد غیرک فقد جعل الله حرا»؛ پیامبر امتش را امتی می‌داند که باید حر و آزاد و فقط بنده خداوند باشد. انسان نباید بنده ثروت و جاه و مقام باشد و پیامبر(ص) همه این زنجیرها را از پای انسان‌ها باز کرد.

در دوره پیامبر(ص) فساد، ظلم، جهل و بی‌سوادی وجود داشت و رفتار با زنان غیرانسانی بود. قرآن کریم فرموده است: «وَ إِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثَىٰ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ كَظِيمٌ»؛ یعنی اگر دختری دنیا می‌آمد ناراحت و عصبانی می‌شدند، ولی پیامبر(ص) به زن احترام بخشید و حقیقت وجودی او را شکوفا کرد. لذا آیات قرآن تأکید می‌کند که زن و مرد نزد خداوند متعال فرقی ندارند و ملاک برتری آنها تقواست. پیامبر کرامت انسانی را به زنان بازگرداند و بشریت مدیون تعالیم اسلامی است. قرآن کریم فرمود: «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثي‏ وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبيرٌ.» ما شما را از زن و مرد و قبائل و عشیره‌های مختلف خلق کردیم تا بدانید گرامی‌ترین شما در نزد خدا کسی است که مکارم اخلاقی را رعایت کند و تقوا داشته باشد.

ایکنا ـ پیامبر(ص) پیام‌آور اخلاق و مهربانی بود، اما در جهان اسلام اقداماتی انجام می‌شود که مخالف سیره پیامبر اسلام است. به نظر شما علت فاصله مسلمانان از سیره پیامبر چیست؟

ما از اسلام و حقیقت آن و شخصیت و سیره پیامبر(ص) فاصله گرفته‌ایم، در حالی که بهترین دستورات را در اختیار داریم، ولی در مقام عمل کمتر توجه می‌کنیم. از سوی دیگر بعد از وفات پیامبر(ص) برخی منافقان اجازه ندادند که سیره و سنت پیامبر(ص) به خوبی به دست ما برسد. ایشان 23 سال زحمت کشیدند و حکومت اسلامی تشکیل دادند، ولی بعد از رحلت ایشان مسیر تغییر کرد و بزرگترین شکستی که نه تنها اسلام بلکه بشریت با آن مواجه شد نوع کنش کسانی بود که نگذاشتند مسیر حکومت نبوی تداوم یابد و حتی در دوره پیامبر(ص) گاهی در برابرشان ایستادند و مردم از تعالیم اسلامی دور شدند و امروز خط آنان در حال دنبال شدن است. 

قرآن فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَيَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ ۚ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ»؛ این آیه را باید سردر تمام دانشگاه‌های قضایی و حقوقی در سراسر عالم بنویسیم که امر فرموده است عدالت و احسان را بین خودتان رعایت کنید. همچنین فرمود: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا كونوا قَوّامينَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالقِسطِ ۖ وَلا يَجرِمَنَّكُم شَنَآنُ قَومٍ عَلىٰ أَلّا تَعدِلُوا ۚ اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقوىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبيرٌ بِما تَعمَلونَ.» مبادا به سبب دشمنی عده‌ای شما دست از عدالت و احسان بردارید.

در روایت داریم که همه شما انسان‌ها از خاک آفریده شده‌اید و در پیشگاه خداوند یکسان هستید و بین عرب و عجم تفاوتی نیست مگر به تقوا، ولی منافقان بین مردم فرق گذاشتند. بنابراین قرآن نوری برای زدودن ظلمت و جهل است تا اختلاف طبقاتی بین مردم نباشد. حضرت آیت‌الله صافی گلپایگانی کتابی به نام «صبح صادق» دارند که در لندن و برای مسلمین آنجا نوشتند. ایشان فرمودند که برخی افراد در مرکز اسلامی لندن با مطالعه این کتاب مسلمان شدند، زیرا درس‌هایی از زندگی امام صادق(ع) و پیامبر(ص) در آن کتاب وجود دارد و توصیه می‌کنم که دانشگاهیان و طلاب آن را مطالعه کنند.

ایکنا ـ گاهی به نظر می‌رسد ما به قدری که به بزرگداشت میلاد ائمه(ع) اهتمام داریم به میلاد پیامبر(ص) و مبعث توجه نداریم. شما دلیل این نوع برخورد را چه می‌دانید؟

بله؛ جا دارد میلاد ایشان را جشن بگیریم؛ اهتمام خوبی به ایام ولادت ائمه(ع) داریم، ولی باید در مورد میلاد پیامبر(ص) هم سنگ تمام بگذاریم. مرحوم محدث قمی می‌گوید که تعجب می‌کنم مسلمین آن‌طور که باید و شاید ایام ولادت پیامبر را جشن نمی‌گیرند، در حالی که پیروان ادیان دیگر برای انبیای خود جشن‌های مفصلی برگزار می‌کنند. 

یکی از اندیشمندان بزرگ مسیحی در لبنان گفته است که من مسیحی هستم، ولی پیامبر(ص) اسلام را تجلیل می‌کنم و او را در بالاترین عنوان انسانی و بشری می‌‌دانم. گوستاو لوبون فرانسوی هم نوشته است که تعبیر «قولوا لا اله الا الله تفلحوا» بزرگترین تاج افتخاری است که اسلام بر سر مردم نهاده است و اسلام مردم را به توحید و یکتاپرستی دعوت کرد و از شخص‌پرستی و تثلیث نجات داد. بنابراین باید برای معرفی پیامبر(ص) کنگره‌های بزرگ بین‌المللی در کشورهای مختلف برگزار شود و اندیشمندان جهان را دعوت کنیم تا شناخت بهتری از پیامبر(ص) پیدا کنند.

وقتی ایشان را کمتر معرفی کنیم، افراد نادانی پیدا می‌شوند که به پیامبر(ص) اهانت می‌کنند. وظیفه همه مسلمین به خصوص شیعیان است که ایشان را به جهانیان معرفی کنند و در زمان ولادتشان باید در سراسر کشور جشن برگزار شود و همه مردم در جشن میلاد پیامبر(ص) سهیم باشند. یکی از کارهای مهم قرآن، معرفی پیامبران و کتب مقدس قبلی است. لذا قرآن حق بر همه ادیان دارد و برخلاف تصور اکثر مسیحیان، عیسی(ع) را به درستی و دور از تحریف معرفی کرد. در برخی کتب دینی آمده است که خدا با فلانی کشتی گرفته، ولی قرآن عظمت خداوند و انبیا و کتب پیشین را بدون تحریف بیان کرده و به تفصیل به داستان موسی(ع) پرداخته است و اگر قرآن نبود ما هم جز تصویری محرف از ادیان و کتب قبلی چیزی نداشتیم.

گفت‌وگو از علی فرج‌زاده 

تصویر از حسین شاهبداغی

تدوین از زینب غفوریان