ایجاد اولین درمانگاه بین‌رشته‌ای طب تسکینی در کشور

به گزارش ایکنا، علیرضا ایرج‌پور، مدیر گروه طب تسکینی و استادتمام پرستاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، 25 مهرماه در ششمین پیش‌نشست همایش «الهیات خدمت»، گفت: علوم سلامت، چالش‌های درون‌پارادایمی دارد و حداقل چند دهه است که بشر تلاش کرده است تا با تغییر پارادایمی و نگاه جامع به انسان تا جدودی این مسائل را رفع کند ولی ما هنوز کمتر این موضوع را با وجود آموزه‌های فاخر دینی که نگاهی جامع به انسان دارد، مورد توجه قرار داده‌ایم.

وی افزود: who مراقبت پسینی را رویکردی به ارتقاء کیفیت بیمار و خانواده تلقی کرده و راهکارهای معنوی، جسمی، بهداشتی و ... را هم برای این مسئله بیان کرده است؛ نظام سلامت کشور ما هنوز در پارادایم دکارت محصور است و برای انسان بدن و روح را جداگانه می‌بینیم. انسان از دوره باستان درصدد رفع و تسکین درد بوده است ولی از قرن 18 به بعد مراقبت جزء وظایف کلیسا بوده است تا افراد پیر را نگهداری کنند.

ایرج‌پور با بیان اینکه شکل مدرن مراقبت پسینی عملاً با الگوی نگهداری بیمار در مراحل پایان عمر شروع شد، گفت: اولین مراقبت در سال 1967 و وابسته به کلیسا شکل گرفت ولی به تدریج این موضوع پیش آمد که علم پزشکی در مواردی به خصوص در سن بالای افراد، ناتوان از مراقبت و درمان آنان است لذا رشد فزاینده‌‌ای در دنیا در رویکرد به مراقبت تسکینی شاهد هستیم در حالی که در سال 2006، 105 کشور آن را پذیرفتند و در سال 2011 به 124 کشور افزایش یافت و آخرین آمار مربوط به سال 2017 است که 128 کشور این تغییر رویکرد را پذیرفته‌اند و در ایران هم در اصفهان و تهران و ... از حدود سال 1390 به بعد به این حرکت جنس و رنگ علمی گرفت و تشکیلات و سمن‌هایی داریم که روی ساختار علمی این مسئله فعالیت دارند.

توجه به نیازهای معنوی و روحی در کنار مادی و جسمی

ایرج‌پور با بیان اینکه در این نگاه بیمار و خانواده واحد مراقبت پسینی حساب می‌شوند، اضافه کرد: این رویکرد، به نیازهای روحی و اجتماعی و فرهنگی و اخلاقی و به خصوص معنوی انسان توجه ویژه می‌شود البته حمایت و آموزش به خانواده هم در دستور کار است و این نگاه که مراقبت را برای مراحل پایانی بگذاریم منسوخ است لذا از بدو تشخیص یک بیماری سخت‌درمان مورد توجه است؛ البته عموم جامعه فکر می‌کنند این مراقبت‌ها برای بیماری سرطان است ولی امروزه اینطور نیست و بسیاری از بیماری‌ها مشمول تعریف مراقبت تسکینی قرار دارد.

استادتمام دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه موضوعی که فراموش نمی‌شود حمایت از خانواده است و آن را برای شش ماه آخر بیماری نمی‌گذارند و در عین حال از اقدامات درمانی هم غفلت نشده است، تصریح کرد: رویکرد دیگر هم فعالیت گروهی و بین‌رشته‌ای در مراقبات تسکینی است. رویکرد بین رشته‌ای امروزه در دنیا مورد توجه زیادی قرار دارد.

وی ادامه داد: همه کارکنان نظام سلامت پیرامون بیمار و خانواده قرار دارند و هر دو، مخاطب مراقبت تسکینی هستند. نکته جالب هم اینکه غالباً کسانی که عضو تیم سلامت می‌شوند به خاطر روحیه داوطلبی است لذا فرقی نمی‌کند که این فرد، چه شغلی داشته باشد. همزمان با یک بیماری سخت اگر روند بیماری منجر به مرگ بیمار شود، باز خانواده فراموش نمی‌شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تأکید بر لزوم توجه به کیفیت زندگی بیان کرد: علوم سلامت خیلی که کار کند مقداری به طول عمر اضافه می‌کند لذا باید به کیفیت زندگی و کیفیت مرگ توجه شود. البته غیر از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به عنوان یک مرکز علمی ـ آموزشی جای دیگری در کشور سراغ نداریم که به این مسئله بپردازد. در سال 1397 گروهی به عنوان مؤسس ایجاد شد و در ساختار آن نگاه بین‌رشته‌ای بخش عمده‌ای را به خودش اختصاص می‌دهد.

وی افزود: لذا تلاش شده است تا مانند دنیا این کار را به پیش ببریم که در حقیقت نگاه معنوی، روانی، اجتماعی و جسمی به صورت همزمان است و ساختار مددجومحوری یعنی ناظر به نیازهای جسمی، روانی و معنوی یکی از اصول ساختاری این گروه است؛ هدف ما تربیت دانشجویانی در حوزه سلامت است که به لحاظ توانایی مهارتی و نگرشی بتوانند به خانواده‌های مشمول کمک کنند.

ایرج‌پور افزود: در وهله اول گفته شده است که اعضای گروه که حدود 30 نفر هستند باید یاد بگیرند درک مشترکی از مراقبت تسکینی داشته باشیم و بعد برای فراگیران، ساز و کارهایی ترتیب داده و فعالیت آموزشی و پژوهشی را به این سمت ببریم لذا 5 کارگروه آموزش، پژوهش، سلامت و مراقبت معنوی و خدمات سلامت را تشکیل داده‌ایم.

ایجاد پاتوق تسکین

استادتمام پرستاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه سعی شده است کارگروه خدمات سلامت، جهت‌دهی درونی با توجه نوع بیماری‌ها داشته باشد، گفت: هشت کارگروه در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برای این کار تشکیل شده است و فعالیت‌هایی هم داشته است و تلاش شده تا نگاه بروکراسی صرف نباشد یعنی حداقل در هر جلسه یک بحث علمی در حوزه مراقبت داریم و دو وبینار با کشور ژاپن و آمریکا برگزار کرده‌ایم.

وی افزود: پاتوق تسکین برای خود کارکنان نظام سلامت هم ایجاد شده است زیرا یکی از چالش‌های ما این است که خود کارکنان نظام سلامت خیلی با مراقبت پسینی آشنا نیستند.

مدیر گروه طب تسکینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، افزود: مثلاً بحثی با عنوان مراقبت یا درمان بیهوده را داریم یعنی واقعیت این است که گرچه اقتصاد سلامت خیلی مهم است ولی گاهی درمان مقرون به صرفه نیست و جز اینکه بیمار و خانواده دچار رنج می‌شوند یعنی پزشک می‌داند پیشرفت بیماری به گونه‌ای است که قابل درمان نیست ولی به خاطر برخی ملاحظات از جمله تضاد منافع، شکایت به خاطر کم‌کاری و ... باز اقدام به درمان او می‌کنند که هزینه زیادی هم دارد و در همینجا بحث درمان بیهوده مطرح است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: در اینجا بحث بسیار چالشی و خطرناک اخلاق پزشکی با عنوان اتانازی هم مطرح می‌شود که به موضوع مراقبت و سلامت معنوی ارتباط دارد. در سال 1400 دانشگاه‌ها مکلف شدند تا برنامه مرجعیت علمی خود را تعریف کنند و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان هم متعهد شده است که یکی از 12 حوزه مرجعیت علمی ما همین بحث مراقبت‌های تسکینی باشد. در همین راستا، برنامه‌های 1405 تا 1421 را در کتابی به نام کتاب سبز به وزارت بهداشت ارائه کرده‌ایم.

ایجاد درمانگاه بین‌رشته‌ای طب تسکینی

ایرج‌پور با اشاره به ایجاد اولین درمانگاه بین رشته‌ای و بین‌حرفه‌ای طب تسکینی در سال 1399، تصریح کرد: در این درمانگاه متخصصان روان‌شناس، مراقب معنوی، متخصصین تغذیه، بیهوشی، طب ایرانی و پرستار و درمان‌پرستار و ... فعال هستند و پذیرای بیماران مبتلا به سرطان هستیم و از سال قبل تلاش کرده‌ایم که نگاه ناصواب را که مراقبت پسینی فقط برای بیماری سرطان است اصلاح کنیم لذا دومین درمانگاه را با محوریت بیماران غیرسرطانی مانند بیماران اعصاب و گوارش و ... ایجاد کردیم.