نگاه ناقص به دین عامل بسیاری از مشکلات فرهنگی است
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه گاهی ارائه دین با نگاه‌های محدود و از روی جهل صورت می‌گیرد، اظهار کرد: ممکن است افرادی اهل حوزه و دانشگاه هم باشند اما اصل دین و فلسفه دین و کارکرد دین برای آنان ناشناخته باشد.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شامگاه 19 آذرماه در مراسم بزرگداشت همایون همتی؛ استاد فلسفه دانشگاه تهران که در فرهنگسرای خانواده تهران برگزار شد با تقدیر از دست‌اندرکاران این برنامه، گفت: حتما برنامه مناسبی هم در ایلام با این رویکرد برگزار شود تا جوانان ایلامی بدانند که چگونه فرزند شهر و استان خودشان با تلاش و سخت‌کوشی و همت توانسته است به این جایگاه دست یابد.
وی با بیان اینکه آقای همتی هم همایون به معنای مبارک و میمنت و هم اهل همت هستند، افزود: در این مجال قصد دارم به دو نکته اشاره کنم؛ یکی در امتداد سخنان استاد همتی که تاکید فرمودند ما به الهیات فرهنگ متناسب با دین و فرهنگ خودمان نیاز داریم زیرا این مسئله بسیار مهم است و بخش‌هایی از چالش‌های فرهنگی کشور به این دلیل است.
ضرورت الهیات فرهنگ
ذوعلم بیان کرد: ما در اتخاذ موضع در یکسری موضوعات ملی فرهنگی دچار چالش هستیم زیرا الهیات فرهنگ نداریم یعنی اسناد فرهنگی کشور اگر بخواهد از زیرساخت فکری اسلامی قویم و درست برخودار باشد باید به الهیات فرهنگ در عرصه سیاستگذاری رسیده باشد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه در گذشته فرهنگی ما برخی بزرگان در نسبت بین دین و فرهنگ کارها و نگاه‌های خوبی داشته‌اند، ادامه داد: آیت‌الله شاه‌آبادی، استاد عرفان امام در کتاب «شذرات المعارف» از مایه‌های عمیقی در مباحث مطرح در الهیات فرهنگ برخوردار است گرچه این اسم را به کار نبرده است. بحث‌های ایشان مبتنی بر نگاه عمیق در پیوند بین دین و فرهنگ است.
وی ادامه داد: ایشان به آسیب‌شناسی فرهنگی دوره خود در سال‌های 20 و 21 شمسی می‌پردازد و این جمله طلایی را می‌گوید که «عمده، جهل به مرام اسلام است» یعنی بیشترین عامل در ضعف فرهنگی و اجتماعی که سبب ایجاد اختلاف و حزب‌بندی و مشکلات و ... می‌شود، جهل است.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه گاهی ارائه دین هم با همین نگاه‌های محدود و از روی جهل صورت می‌گیرد، اظهار کرد: ممکن است افرادی اهل حوزه و دانشگاه هم باشند اما اصل دین و فلسفه دین و کارکرد دین، اسلام، قرآن و اهل بیت و اسلام عقل و نقل و ناب محمدی که امام مطرح فرمودند برای آنان ناشناخته باشد. امروز اگر بخواهیم تعریف از دین ارائه دهیم غالبا از بالا به پایین شروع می‌کنیم؛ اینکه خدا وجود دارد و تو بنده خدایی و باید خدا را بپرستی.
ذوعلم اضافه کرد: ولی اگر از پایین به بالا شروع کنیم که من انسانم و چه معرفت و دانشی می‌تواند به انسان‌بودن من کمک کند، پاسدار انسانیت من باشد؛ اگر من دنبال تعالی و رشد و پیشرفت هستم در چه افق و ابعادی می‌توانم آن را به دست بیاورم، نگاه متفاوتی ایجاد خواهد شد زیرا نهایتا اسلام و دین و انبیاء آمده‌اند تا کمک‌کننده انسان باشند؛ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ؛ دین آمده است که ممد عقلانیت انسان باشد؛ البته نه عقلانیت صرف فلسفی برخاسته از دانش فلسفی بلکه عقلانیت عمیق فطری که به عقلانیت وحیانی سوق دارد.
وی افزود: اینکه ما چه جلوه و معرفتی از دین ارائه دهیم که حقانیت داشته باشد مهم است زیرا اگر حقانیت داشته باشد جذابیت هم دارد و نیازی نیست که ما خودمان بخواهیم رنگ و لعابی به دین بدهیم؛ همان که ائمه(ع) فرمودند اگر محاسن کلام ما به مردم منتقل شود از ما تبعیت خواهند کرد زیرا با فطرت هماهنگ است. بنابراین اینکه به تعبیر آیت‌الله شاه‌آبادی گاهی ضرر به دین وارد شده است که ناشی از این جهل است.
پاسخ به پرسش‌ها با کلام و فلسفه و عرفان
ذوعلم با بیان اینکه شذرات المعارف کتابی حکیمانه و اجتماعی است و رگه‌های تمدنی دارد و نشان داده است که گذشتگان ما هم به این مسائل توجه داشتند، اظهار کرد: به نظر می‌رسد ما از هر سه شاخه دانش عرفان، فلسفه و کلام می‌توانیم برای پاسخ به پرسش‌های اساسی جامعه بهره‌برداری کنیم که آقای همتی هم به این عرصه‌ها پرداخته‌اند و بنده از ایشان درخواست دارم تا حلقه‌هایی تشکیل داده و مباحث الهیات فرهنگ متناسب با چالش‌های امروز ما بحث شود و کار پخته علمی در قالب یک نظریه جامع در این باب توسط استاد ارائه و در کرسی‌های آزاداندیشی مورد نقد و بررسی قرار بگیرد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه در باب استاد همتی، مطالب زیادی می‌توان گفت ولی بنده به یکی از آن بسنده می‌کنم، اضافه کرد: بنده وجه مشترکی که با آقای همتی دارم این بود که بنده هم رایزن فرهنگی بودم و دغدغه‌های مشترکی با ایشان دارم و با چالش‌های این مسئله مواجه بوده‌ام. البته ایشان در غرب بودند و بنده در پاکستان با آن مشکلات امنیتی. البته مردم پاکستان علاقه و عشق فراونی به دین و انقلاب و اسلام و زبان فارسی دارند و این هم از فرصت‌های ما است.
فرزند حوزه و دانشگاه
وی افزود: آقای دکتر همتی هم حوزوی و هم دانشگاهی و فرزند حوزه و دانشگاه هستند و الان که در ایام نزدیک به وحدت حوزه و دانشگاه هستیم می‌توانند این دوخط فکری را بهم نزدیک کنند. البته متاسفانه این وحدت آنطور که مورد انتظار بود شکل نگرفت و هنوز چالش‌ها و کاستی‌های بزرگی داریم. ایشان دانشمندی متفکر و انقلابی هستند؛ در برخی محافل که نیاز به دفاع علمی از بنیادهای انقلاب بوده است به بحث و سخنرانی در داخل و خارج کشور پرداخته‌اند.
وی تاکید کرد: آقای دکتر همتی اعتقاد و ارادت قلبی و معرفتی به امام و رهبر انقلاب داشته و دارند نه صرفا به عنوان رهبر سیاسی صرف بلکه به عنوان یک انسان اندیشمند و متفکر. بنده امیدوارم بتوانیم همه از فضل و علم ایشان استفاده ببریم.
یادآور می‌شود، در این مراسم که سارا فلاحی، علی‌اکبر بسطام و بهزاد علیزاده، نمایندگان استان ایلام در مجلس شورای اسلامی) حضور داشتند، سجاد صفار هرندی، رئیس پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، علی هوشمند، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام، محمود شالویی، مشاور وزیر و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی حضور داشتند پیام دهشیری، رئیس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه و عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی قرائت شد.
