مثبت‌اندیشی؛ کلید بهداشت روان + فیلم

آغاز بهار، نوروز است و تداعی نو شدن، تولد دوباره طبیعت و تحول احوال انسان‌ها. از این رو عید نوروز نماد شادی، تازگی، تحول و پویایی است و با دعای تحول نیز آغاز می‌شود. دعایی که با خواندن آن از خداوند دگرگونی حال را طلب می‌کنیم، حالی که بتواند ما را به زندگی بهتر، حال خوب و سلامت روان برساند، اما چگونه می‌توان به احسن‌الحال و یا حال خوب رسید، به ویژه در عید نوروز امسال که تلاقی مبارکی را با ماه مبارک رمضان شاهد هستیم.

محسن محمدکریمی، روانشناس تربیتی در مجموعه درس‌گفتارهای «در طلب احسن الحال» که از سوی ایکنا تولید شده است به تبیین راهکاری رسیدن به حال خوب و نیکو که به تأمین سلامت روان انسان منجر می‌شود پرداخته است. در بخش سوم توصیه‌های وی با عنوان «مثبت‌اندیشی» تقدیم مخاطبان شده است.

در این بخش به نکته مهمی درباره مثبت‌اندیشی می‌پردازیم. یکی از شاخصه‌های مهم سلامت و بهداشت روان، مثبت‌اندیشی یا حسن‌ظن است. این موضوع بسیار مهم بوده و در رفتار و شخصیت ما و نگاه ما نسبت به دیگران حائز اهمیت است. وقتی نگاه مثبت نسبت به دیگران داشته باشیم، مسلماً از قضاوت کردن درباره آنها جلوگیری می‌کنیم. پیشداوری یکی از مهمترین آسیب‌های اجتماعی است که هم در حوزه فردی و هم خانوادگی و اجتماعی اثرات بسیار زیانبار و مخرب در ساختار شخصیتی ما و دیگران می‌گذارد.

اگر کسی را قضاوت کنیم و قضاوت منفی داشته باشیم، این قضاوت باعث می‌شود از راه درست و مسیری که ما را به مقصد مطلوب می‌رساند، دور باشیم. از این رو نکته قابل تأمل، در رابطه با خانواده و نگاهمان به همسر و فرزندانمان این است که مثلاً وقتی همسرمان پیامک یا تماسی دریافت می‌کند، در اولین لحظه این سؤال به ذهنمان خطور کند که چه کسی پیام فرستاده یا تماس گرفته است یا چه رابطه‌ای بین این تماس و همسرم وجود دارد؟ که در این زمینه باید حسن‌ظن داشته باشیم؛ چراکه همسر و فرزندانمان، اعضای خانواده ما هستند و ما در کنار آنها زندگی می‌کنیم، پس باید به آنها اعتماد کنیم.

بنابراین اولین نگاه، باید مثبت باشد و ذهنمان نسبت به کسی تخریب نشود و انرژی منفی تولید نکنیم؛ چراکه این مسئله باعث می‌شود سایر اعضای خانواده نیز نسبت به من به قضاوت بپردازند. از این رو، نکته قابل تأمل این است که حتی در آموزه‌های دینی خودمان هم به حسن ظن تأکید بسیاری شده است؛ چراکه حسن ظن ایمان و روابط خانوادگی و در نهایت سلامت روان را حفظ می‌کند.

اگر نسبت به همسر و فرزندانمان بدگمان و بدبین شویم، مسلماً در ابتدا آرامش روان خود را از دست خواهیم داد و سلامت روانی ما به خطر خواهد افتاد که این مسئله می‌تواند آسیب مهم در حوزه سلامت روان ما باشد و حتی در رفتار ما نیز می‌تواند اثر منفی بگذارد.

این مسئله می‌تواند در رابطه با همکاران نیز رخ دهد و نسبت به آنها قضاوت، بدبینی و بدگویی داشته باشیم. بنابراین آنچه مهم است اینکه، نگاه خداوند عالم به ما، نگاه مثبتی است و به ما سوء ظن ندارد، مگر اینکه از ما عملی ناپسند سربزند یا عملی باشد که مورد رضایت خداوند نیست. پس تا زمانی که آن عمل سرنزده است و حتی فکر گناه هم داشته باشیم، اما آن فکر به مرحله عمل نرسیده باشد، خداوند برای آن گناهی در نظر نمی‌گیرد. این نهایت تربیت زیبای معنوی است که از آموزه‌های دینی به ما می‌رسد. یعنی اگر از همکاران، دوستان، اعضای خانواده، همسایه و ... در ظاهر، رفتاری داشته باشند که من تعبیری نادرست از آنها داشته باشم، تا وقتی آن رفتار را ندیده باشم، نباید قضاوت کنم.

امیرالمؤمنین علی(ع) به زیبایی می‌فرمایند؛ بین چشم و گوش چهار انگشت فاصله است و آنچه را با چشم می‌بینیم، می‌توانیم بپذیریم، اما آنچه با گوش می‌شنویم را نمی‌توانیم بپذیریم. از همین رو یکی از ملاک‌های مهم سلامت روان حسن ظن و مثبت‌اندیشی است و باعث می‌شود سلامت روان ما و دیگران محفوظ بماند.