سرنوشت آثار باستانی در نظام امارت اسلامی

به گزارش ایکنا،  روح الله حسینی، رایزن فرهنگی ایران در افغانستان در مطلبی با نام «سرنوشت آثار باستانی در نظام امارت اسلامی» نوشت: آثار باستانی و اماکن تاریخی در افغانستان در زمره دغدغه‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بوده و هست. امارت اسلامی افغانستان در حکومت اول خویش، ضدیت با فرهنگ و آثار باستانی را سرلوحه کار خویش قرار داده بود. چنانچه با وجود درخواست‌های مکرر جهانی، بُت بامیان را منفجر و افراد این گروه تعدادی از آثار باستانی افغانستان را غارت یا نابود کردند. با این حال بعد از آنکه برای بار دوم قدرت را به دست گرفتند، سیاستشان نسبت به اماکن و آثار باستانی موجود در افغانستان تغییر کرده و تلاش می‌کنند تا با امکانات محدودی که دارند، جلوی تخریب و فروپاشی آنها را بگیرند. تا جایی که مسئولین وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان برای بازسازی اماکن تاریخی و فرهنگی از کشورهای خارجی در خواست کمک کرده‌اند. شایسته است جمهوری اسلامی ایران در این خصوص با امارت اسلامی افغانستان همکاری کرده و از آن طریق به تحکیم و گسترش روابط فرهنگی دو کشور، تعمیق و تداوم ببخشد.

متن یادداشت روح‌الله حسینی، رایزن فرهنگی ایران در افغانستان از این قرار است:

هفدهم فروردین ماه، تعدادی از فرهنگیان ولایت زابل افغانستان با انتشار یک اعلامیه، از نابودی آثار تاریخی و فرهنگی این استان ابراز نگرانی کردند. آنان از حکومت سرپرست طالبان در خواست کردند که برای پیشگیری از نابودی کامل آثار تاریخی و میراث فرهنگی و تمدنی این منطقه، دست به کار شود. به گفتۀ آنان، در صورت عدم توجه به موقع حکومت طالبان، این آثار تاریخی کاملاً فرو خواهند ریخت. بالاحصار تاریخی، قلعه شاه عالم خان، مقبره شیخ متی و منار غشی، از جمله آثار تاریخی و میراث فرهنگی ولایت زابل هستند.

امارت اسلامی افغانستان در حکومت اول خویش، ضدیت با فرهنگ و آثار باستانی را سرلوحه کار خویش قرار داده بود. چنانچه با وجود درخواست‌های جهانی، بُت بامیان را منفجر کرده و افراد این گروه تعدادی از آثار باستانی افغانستان را غارت یا نابود کردند. با این حال بعد از آنکه برای بار دوم قدرت را به دست گرفتند، سیاست‌شان نسبت به اماکن و آثار باستانی موجود در افغانستان تغییر کرده و تلاش می‌کنند تا با امکانات محدودی که دارند، جلوی تخریب و فروپاشی آنها را بگیرند. 

مسئولین ذی‌ربط امارت اسلامی در وزارت اطلاعات و فرهنگ، تلاش دارند تا همکاری کشورهای منطقه و نهادهای بین‌المللی را در راستای حفظ و ترمیم آثار باستانی افغانستان جلب کنند. چنانچه چندی قبل ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات از مؤسسه تیکای ترکیه درخواست کرده بود تا در جهت بازسازی قلعه اختیارالدین که به دلیل زلزله اخیر آسیب دیده و نیز استحکام مناره‌های شهر هرات همکاری کند. همچنین مسئولین ذیربط امارت اسلامی در نظر دارند در سال پیش رو، برنامه‌های متعدد بازسازی اماکن تاریخی را در سراسر افغانستان با کمک نهادهای مربوطه منطقه‌ای و بین‌المللی، تطبیق و عملی کنند. 

بر همین اساس تعدادی از فرهنگیان ولایت زابل افغانستان از حکومت سرپرست امارت اسلامی افغانستان خواستند تا نسبت به آثار تاریخی و فرهنگی این ولایت توجه کرده و مانع از نابودی و فروپاشی آن شوند. زیرا ولایت زابل یکی از حوزه‌های تمدنی بسیار غنی افغانستان است که آثار باستانی مهمی را در خود جای داده است. به گفتۀ آنان در صورت عدم توجه به موقع حکومت طالبان و مسئولین ذیربط، آثار تاریخی مانند بالاحصار تاریخی، قلعه شاه عالم خان، مقبره شیخ متی و منار غشی، کاملاً فرو خواهند ریخت. 

ملاحظه:
مسئولین وزارت اطلاعات و فرهنگ امارت اسلامی بارها تأکید کردند که ما پروژه‌هایی داریم که در اولویت هستند. از جمله آنها آثار باستانی و اماکن تاریخی بوده که با خطر تخریب مواجه هستند. ما با مؤسسات خارجی بارها صحبت کردیم اما متأسفانه جامعه جهانی هم آثار باستانی و تاریخی را که جزء میراث تمام مردم دنیا است، در زمره مسائل سیاسی شامل کرده و در این بخش کمک قابل ملاحظه‌ای نکرده‌اند.

در گذشته مسئولین ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت غزنی هم بارها در مورد وضیعت ناگوار بعضی از آثار تاریخی نگرانی نشان دادند. آنها می‌گویند که مکرراً از وزارت اطلاعات و فرهنگ خواسته‌اند که به اماکن تاریخی و باستانی توجه کند. به همین منظور سال گذشته نیز مهاجر فراهی، معاون انتشاراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ امارت اسلامی در سفر خود به روسیه؛ از مقامات روسیه برای بازسازی اماکن تاریخی و فرهنگی خواهان کمک و همکاری شد که الان از سوی روسیه عملی نشده است.

با توجه به اینکه حکومت طالبان با کمبود نیروی متخصص، بودجه و منابع مالی در زمینه حفظ و ترمیم آثار باستانی مواجه است، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در این خصوص با امارت اسلامی افغانستان همکاری کرده و به تحکیم و گسترش روابط فرهنگی دو کشور، تعمیق و تداوم بخشد.