کاشت بذر معرفت «ششمین باغبان اندیشه» به دستان «مکتب دار» «پیشوای صادق»

به گزارش ایکنا؛ ایستگاه‌های تقویمی چون سالروز ولادت ائمه اطهار(ع) در کنار سُرور و شادمانی که با خود برای ملت مسلمان به‌ همراه دارد؛ یادآور بزنگاهی است که طی آن می‌توان با مرور اندیشه‌ها، سبک زیست، بینش، دانش و نگرش اهل بیت(ع) فصلی درخشان را برای الگوسازی اسوه‌های بزرگی برای هر ملتی به‌ ویژه مسلمانان متصور بود.

درست بر همین راستا و نمط است که نویسندگان، پژوهشگران و محققان با محوریت سبک زندگی؛ سلوک؛ زیست معنوی و آموزه‌هایی که هر یک از امامان که از سلاله پیامبر مهربانی‌ها حضرت محمدمصطفی(ص) داشته و ادامه‌دهنده راه او بودند را منقاش قلم گرفته‌اند تا در راستای شناسایی هرچه بیشتر چنین الگوها و اسوه‌هایی در جامعه و میان مخاطبان دستی گرم داشته باشند.

هرچند به‌ دلیل وجوه اسنادی و کارهای عمیق پژوهشی در راستای انتقال صحیح و درست معارف زندگی و سلوک ائمه اطهار(ع)؛ حساسیت‌ها و سختی‌های متعددی در مسیر کار پژوهشگران وجود دارد اما نکته اینجاست که اندیشکده‌ها و ناشرانی که به شکل تخصصی در قامت ارتباط با بدنه حوزه و دانشگاه از وجود پژوهشگران خبره و سرشناس بهره می‌برند در این حوزه و کتاب‌های مرتبط با آن با محوریت نگرش‌های پژوهشی، اسنادی و تاریخی کارنامه قابل‌قبولی از خود به‌ جای گذاشته‌اند.

اما درست در نقطه مقابل در حوزه ادبیات داستانی که پُربسامدترین و پُرمخاطب‌ترین گونه ادبیات میان تمامی جوامع از جمله کشورمان ایران به‌شمار می‌رود، آثار این حوزه به چشم اسفندیاری در گونه تولیدات مکتوب و کتاب‌ها برای گروه‌های سنی مختلف کودک، نوجوان، جوان و بزرگسال بدل شده ‌است.

حال با توجه به قرار گرفتن در سالروز شهادت پیشوای فقه جعفری حضرت امام جعفرصادق(ع)؛ ششمین پیشوای امامت شیعیان در بیست‌وپنجمین روز ماه شوال در ادامه و در قالب گزیده‌ای از کتاب‌شناسی‌های معتبر و متقن در گونه‌های ادبیات داستانی و آثار پژوهشی، اسنادی و تاریخی به معرفی کتاب‌هایی در این حوزه می‌پردازیم که در ادامه از خاطرتان می‌گذرد.

جهاد و کار فرهنگی در سلوک پیشوای فقه شیعه

کتاب «پیشوای صادق» مشتمل بر مشتمل بر یادداشت‌های مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله‌ خامنه‌ای درباره سیره‌ فرهنگی و سیاسی امام صادق(ع) که از سوی انتشارات انقلاب اسلامی منتشر شده است.

کتاب «پیشوای صادق» که برای نخستین بار در 17 شماره روزنامه‌ جمهوری اسلامی در خرداد سال 1358 منتشر شده بود.

در دیدگاه رهبر معظّم انقلاب، سیره امامان معصوم(ع) به انسانی 250ساله تشبیه می‌شود که بر اساس شرایط زمانی، بهترین شیوه را برای رسیدن به اهداف والای اسلام، انتخاب کرده‌اند و گاهی با جهاد، زمانی با آتش‌بس، بازه‌ای با مبارزات سری و در جایی با کار فرهنگی و تبیینی به انجام وظیفه پرداخته‌اند.

در این میان، امام صادق(ع) سهم مهم و تأثیرگذاری در تاریخ سیاسی اهل بیت(ع) داشته‌اند. آنچه در دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای نسبت به سیره‌ سیاسی آن حضرت، مشاهده می‌شود تلاش حضرت برای تأسیس حکومت مطلوب ائمه(ع) است.

معظم‌له در این کتاب، با تشریح اهداف امامت و توضیح مبنای انسان 250ساله، به جایگاه و اقدامات امام صادق (ع) اشاره فرموده‌اند.

 ادای دین دانش‌آموخته مكتب امام صادق(ع) به پیشوای ششم شیعه

زمانی که نام بزرگی چون سیدجعفر شهیدی بر پیشانی هر اثر مکتوب و کتابی قرار می‌گیرد؛ نخستین ذهنیت مخاطب بر اصالت، قلم شیوا و جذاب، دقت در روایت و تفاوت در ارائه منظر موضوع مورد بحث از دیدگاه این پژوهشگر برجسته زبان و ادبیات فارسی، فقه و تاریخ اسلام که بحشی از کارنامه او در قامت رئیس مؤسسه لغت‌نامه دهخدا رُخ‌نمایی می‌کند استوار می‌شود.

با این رویکرد و در حوزه کتاب‌شناسی پیشوای فقه شیعی، حضرت امام صادق(ع) می‌توان به کتاب ارزشمند «زندگانی امام صادق(ع)»؛ به قلم استاد سیدجعفر شهیدی اشاره کرد که توسط انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر و به تشنگان قلم این نویسنده و سیره پیشوای ششم شیعیان ارائه شده است.

این نوشتار، اثری است محققانه و سلیس به دور از هرگونه پیچیدگی با نثری روان و شیوا كه توسط محقق برجسته دكتر شهیدی كه خود دانش‌آموخته مكتب امام صادق(ع) بوده است به رشته تحریر درامده است.

از ویژگی‌های برجسته کتاب می‌توان به نگاه دقیق و محققانه مولف به زوایای مختلف زندگی امام صادق(ع) اشاره کرد. تحلیل‌های اجتماعی در وضعیت سیاسی و اجتماعی آن دوران از دیگر مواردی است که بر غنای این اثر افزوده است.

بیان سختگیری‌های دولتمردان اموی بر غیر اعراب و بررسی قیام‌های ضد دولتی نیز از دیگر موضوعات مطرح شده در كتاب است. حلقه دروس فقه و كلام امام صادق(ع) و مناظرات حضرت و معرفی شاگردانشان نیز از دیگر دیدگاه‌هایی است که در فصول مختلف این كتاب ذکر و شرحشان آمده است. در پایان نیز به تقابل آن امام با حاكمان وقت، ارائه کیفیت شهادت ایشان و گزیده سیره و سخنان حضرتش می‌پردازد.

بیشتر بخوانید:

«تویی به جای همه» و «آفتاب در سجده» سیدالساجدین(ع)

کتابی متقن در تبیین شخصیت حضرت فاطمه(س)

«گفتاری در باب صبر» تا «فریاد فَرمَند زینب(س)»

سیره اخلاقی و سلوك فردی امام صادق(ع) به قلم مهدی قزلی

کتاب «مکتب‌دار صادق»؛ اثر دیگری درباره بنیانگذار مکتب شیعه جعفری است که توسط مهدی قزلی به رشته تحریر درآمده است که انتشارات امیرکبیر آن را منتشر کرده است.

داشتن سلوک، روش اخلاقی و رفتاری بر مبنای انسانیت و ازادگی كه زیربنای عقل بشری است، امروز بیش از هر زمان مورد نیاز انسان است. در واقع بسیاری از مشکلات گوناگون پیشاروی انسان ناشی از فقدان اخلاق فردی و اجتماعی در جامعه بشری به شمار می‌رود. این درست همان بزنگاهی است که فقدان وجود اصول اخلاقی ثابت مبتنی بر فطرت خداجوی بشری به چشم می‌خورد.

برای رفع این معضل بزرگ ناگزیر باید به بزرگترین معلمان اخلاق در طول تاریخ مراجعه کرد و با الگو گرفتن از آنها بر این مهم فائق آمد. در این میان سلاله پاک رسالت و نبوت، همانا امامان معصوم شیعه و بزرگواران و پیشوایانی هستند که به اعتراف خاص و عام بهترین الگو در رفتار اسلامی هستند.

کتاب «مکتب‌دار صادق» نیز اثری است كه در این راستا نگاشته شده و به بررسی و كاووش در سیره اخلاقی و سلوك فردی و اجتماعی حضرت امام جعفر صادق(ع) پرداخته و زوایای آن را مورد بررسی قرار داده است.

رمان «صبح ساحل»؛ سفری به زمانه امام صادق(ع)

از دیر باز نقل حقایق به زبان داستان مرسوم بوده و جذابیت خاصی برای طبع بشری دارد از این رو «قرآن»، این كتاب انسان‌ساز نیز مملو از قصه‌هایی در زمینه‌های مختلف است.

كتاب «صبح ساحل»، رمانی است نوشته مهدی خدامیان‌آرانی که با سفری به عصر امام صادق(ع) خواننده را با حوادث گوناگون آن زمان به شیوه و زبان داستانی همراه می‌کند.

در بخشی از این کتاب می خوانیم: «شب شده است و كوچه‌هاى مدینه تاریك است، از این پیچ كه عبور كنیم به خانه امام صادق(ع) مى‌رسیم… نسیم مى‌وزد، بوى بهشت به مشامم مى‌رسد...

آقاى من! برایم سخن بگو! من عطش شنیدن دارم، مى‌خواهم كلام تو را بشنوم! به سوى تو آمده‌ام، گمگشته بودم، بى قرار…

پندهای امام صادق(ع) به ره جویان صادق

کتاب «پندهای امام صادق(ع) به ره جویان صادق» به نویسندگی آیت‌الله محمدتقی مصباح‌یزدی؛ اثری ارزشمند است که توسط انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره) منتشر شده است.

محور اصلى دروس مطروحه در این اثر، شرح  گسترده‌ای است بر حدیثى زیبا از امام صادق(ع)، خطاب به «عبدالله بن جندب» که آن حضرت در این حدیث شریف به بسیارى از مباحث و موضوعات مهم اخلاقى سفارش فرموده و هر یک از مطالب مطروحه در این حدیث شریف با شرح و بسطی عالمانه و دقیق توسط عالم گرانقدر آیت‌الله مصباح یزدی توضیح و تفسیر داده شده است.

موضوعاتی مانند محبین واقعی اهل بیت(ع) و ویژگی‌های آنان، نوع نگاه مؤمنان به دنیا، نشانه‌های اهل ایمان و علامت‌های مؤمن واقعی، نتایج استقامت در دین، روشن کردن مفهوم خوف و رجا، اشاراتی به کمینگاه‌های شیطان، شرایط  نماز مقبول و راه‌های رسیدن به قرب الهی و توضیح و بیان صفات و خصوصیات  شیعیان واقعی از منظر آن حضرت از جمله مباحثی است که در این اثر به آنها اشاره شده است.

بیشتر بخوانید:

شعشعه «آفتاب دانش» در «آفاق اندیشه»

«هفتمین فصل شکفتن» در «زندانی بی‌حصار»

حضرت جوادالائمه(ع)؛ «بخشنده غریب» با «آسمانی‌ترین مهربانی»

ارادت نویسنده و شاعر عراقی به امام صادق(ع)

«ششمین باغبان اندیشه» به قلم «کمال السید» که توسط نشر معرف منتشر شده است؛ داستان بلندی است درباره روزگار، زندگی، سیره و منش مکتب‌دار تشیع و پیشوای ششمین شیعیان، حضرت امام صادق(ع) که توسط شاعر و نویسنده معاصر عراقی (کمال السید)  به نثر در آمده است.

وی در این مكتوب داستان‌گونه با زبان شاعرانه، زوایای مختلف و پنهانی از زندگانی آن حضرت، همراه با حوادث مهم تاریخی زمانه ایشان را در 28 فصل به رشته ی تحریر درآورده است.

از ویژگی‌های مهم این کتاب، نگاه نو، نثری لطیف و به دور از هر شعار است که برای نسل امروز، روایتی تازه را ترسیم می‌کند و همین امر باعث شد که «برنده کتاب سال حوزه» شود.

«ماه در ابر»، «پروانه‌ها در طوفان»، «چشمان تشنه»، «فواره در مرداب»، «در جاده‌های دلتنگی»، «هزار شب یلدایی»، «حج طوفانی»، «انقراض نسل کرکس‌های مرگ»، «دوشیزه‌ای بر کرانه دجله»، «هق‌هق گریه‌های تلخ» برخی از عناوین فصل‌هایی است که در این كتاب آورده شده است.

شفاعت ما به سبک‌شماران نماز نمی‌رسد

«قصه‌های زندگانی امام جعفر صادق‌(ع)»؛ عنوان هشتمین جلد از مجموعه 14 جلدی «قصه‌های زندگانی چهارده معصوم» است که به قلم جواد نعیمی به ذشته تحریر درآمده است و انتشارات «به‌نشر» (انتشارات آستان قدس رضوی) این مجموعه را چاپ و منتشر کرده است.

این کتاب در ۱۶ بخش و در قالب داستان‌هایی چون «شکوه شکفتن»، «دیبای نور»، «باغ مهتاب»، «آموزه‌های سپید»، «نگاه روشن خورشید»؛ به بیان قصه‌هایی از زندگانی و سیره‌ اخلاقی آن بزرگوار پرداخته است.

در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «باد، مویه می‌کرد. نخل‌ها، سر بر شانه خم کرده بودند، پرنده‌ها، غمگنانه؛ بال بال می‌زدند... سرتاسر شهر یکپارچه عزادار بود... مردم شیون می‌کردند و در مصیبت از دست دادن امام، رهنما و پیشوای خویش به‌شدت می‌گریستند! «ابو بصیر»، یار باوفای پیشوای ششم، با خود اندیشید: «بهتر است به منزل امام بروم و به همسر آن بزرگوار، تسلیتی بگویم.»

به دنبال این فکر، «ابو بصیر؛ ناراحت و غمگین، راه خانه‌ امام را در پیش گرفت... همین ‌که چشم‌اش به‌جای خالی حضرت صادق(ع) افتاد، آه از نهاد برآورد؛ از خود بی‌خود شد و باران گریه از دیدگانش باریدن گرفت! «ابوبصیر» در یک‌سو، می‌گریست و «ام حمیده» -همسر امام(ع)- در سوی دیگر اشک می‌ریخت. اندکی بعد که آن دو کمی آرام گرفتند، «ام حمیده» رو به ابوبصیر کرد و گفت‌:

-  ای ابوبصیر! می‌دانی به هنگام درگذشت امام، چه پیش آمد؟

-  نه! چه طور مگر؟

اگر اینجا بودی، به‌راستی شگفت‌زده می‌شدی! زیرا در آخرین لحظه‌ها، امام صادق‌(ع) دیده‌گان خود را گشودند و فرمودند: «بگویید همه خویشاوندان به اینجا بیایند!» هنگامی ‌که همه گرد آمدند، نگاه آن بزرگوار بر روی همه‌ آنها چرخید، همه، سراپا گوش شده بودند. حضرت این جمله را فرمودند: «شفاعت ما [امامان] به کسی که نماز را سبک بشمارد، نمی‌رسد!»

نگاه تحلیلی به سیره سیاسی و فرهنگی امام صادق(ع)

کتاب «پرتوی از زندگانی امام صادق(ع)» به قلم نورالله علیدوست، اثر دیگری درباره پیشوای فقه جعفری است که توسط انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر و روانه پیشخوان کتاب‌فروشی‌ها شده است.

سیره اخلاقی عملی و اجتماعی حضرات معصومین(ع)، نگاه محققانه و دقیق به آنها، الگوی مناسب و قابل توجهی است تا با توجه به آن زیربنای رفتارها و مناسبات انسانی اجتماعی بشر شكل گیرد. فلسفه امامت و انتخاب حضرات برای پیشوایی امت نیز روی چنین اصلی صورت گرفته است و هر معصوم در زمان خود بهترین الگو را در غالب سخنان، رفتارهای فردی و اجتماعی ارائه داده است.

در بین امامان معصوم، پیشوای ششم شیعیان به لحاظ موقعیت زمانی دارای ویژگی‌های خاصی است. دمیدن روح به شیعه، مكتب تشیع و به نوعی حیات علمی و عملی دادن به آن معارف كه توسط ایشان صورت گرفته قابل برسی است.

مؤلف كتاب «پرتویی از زندگی امام صادق(ع)» با بررسی دو بُعد سیره سیاسی و سیره فرهنگی امام، در دوره‌های حکومت اموی و عباسی، سعی در آشنایی هر چه بیشتر خوانندگان با زندگی و سیرۀ آن امام داشته است.

بیشتر بخوانید:

انس و خوانش «صحیفه حضرت هادی(ع)» در «زیر نور چراغ»

مگر این شانه‌ها چقدر تحمل دارند؟

پرسش‌های مردم و پاسخ‌های امام صادق(ع)

گرداوری مجموعه‌های معارفی به صورت پرسش و پاسخ شیوه‌ای نو، بدیع و خلاقانه در طرح جذابتر این موضوعات است.

کتاب «گنجینه نور»، مجموعه‌ای معارفی است در موضوعات مختلف كه به صورت پرسش‌گونه مباحث خود را مطرح کرده و پاسخ‌های آن موارد نیز از بیانات و احادیث رئیس مکتب جعفری، حضرت امام صادق(ع) گرداوری گشته است.

شیعیان و تربیت یافتگان مکتب جعفری همواره تشنه معارف اسلامی بوده و از سرچشمه زلال احادیث که توسط محققان، مؤلفان و راویان حدیث ثبت و ضبط گردیده، سیراب می‌شوند.

کتاب پرسش‌های مردم و پاسخ‌های امام صادق(ع) با توجه به احادیث و روایات بسیاری که از ایشان در موضوعات علمی، فرهنگی، اخلاقی، عبادی، اعتقادی، تربیتی، فقهی و… در کتب مختلف حدیث موجود است و دسترسی به آن برای افراد به خصوص قشر جوان به آسانی مقدور نیست. همه آن مباحث موجود در منایع متقن و قابل استناد در توسط احمد قاضی‌زاهدی در کتاب «پرسش‌های مردم و پاسخهای امام صادق(ع)» گردآوری و توسط انتشارات «عصر ظهور» منتشر شده است.

سهم کودکان از زندگی امام صادق(ع)

حکایت‌ها شیرین هستند و حال اگر این حکایت‌ها، شرح روزها و شب‌های برترین انسان‌ها باشد، به تحقیق بیش از پیش به دل می‌نشینند.

کتاب «با علی، یا علی، امام جعفر صادق(ع)» از جمله این کتاب‌ها است که برای گروه‌های سنی «ب» و «ج» تألیف شده است. داستان‌های این اثر گاهی از زبان یکی از یاران امام نقل می‌شود و گاهی هم از زبان یک لباس؛ اما با هر رویکرد و نگرشی حکایت‌های این کتاب خواندنی هستند.

کتاب «با علی یا علی، امام جعفر صادق(ع)‌» به بیان زندگی و خصوصیات اخلاقی رئیس مذهب شیعه حضرت صادق(ع) و داستان‌هایی از زندگی ایشان می‌پردازد که به قلم فریبا کلهر نوشته ‌شده و علیرضا گلدوزیان کار تصویرگری آن را انجام داده است. این اثر توسط انتشارات «به‌نشر» (انتشارات آستان قدس رضوی) چاپ و منتشر شده است.

روایت، تدوین و نگارش از امین خرمی