ایرج افشار مرد همه میادین فرهنگی و علمی بود
عضو پیشین بنیاد دانشنامه جهان اسلام در بررسی کتاب «دفتر بی‌معنی» به قلم زنده‌نام ایرج افشار؛ این نویسنده و پژوهشگر ایران‌شناس را خلاصه فرهنگ ایران دانست و گفت: او مرد همه میادین فرهنگی و علمی بود.
به گزارش ایکنا به نقل از سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ نشست بررسی کتاب «دفتر بی‌معنی» اثر زنده‌نام ایرج افشار شب گذشته با حضور شهریار شاهین‌دژی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات فارسی و بهرام پروین‌گنابادی، مدیرگروه زبان و ادبیات فارسی و عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و عضو پیشین بنیاد دانشنامه جهان اسلام در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.
شاهین‌دژی در این مراسم با اشاره به آنکه ایرج افشار نامی است که ورای عنوان و لقب است گفت: وی مردی بود که تاریخ و ادبیات معاصر و کهن مدیون او است. این مرد با آگاهی‌های علمی، فرهنگی، توانایی‌ها و پشت‌کار شگفت و شگرف خود، کار یک یا چند سازمان را یکتنه انجام می‌داد. ایرج افشار و نام خاندان او با این فرهنگ پیوندی ناگسستنی دارد. این خاندان بزرگ، ملک و مال و روز و ماه و سال زندگی خودشان را وقف ادبیات این مرز و بوم کردند. اگر تنها بخواهیم فهرست کارهای ایرج افشار را بررسی کنیم یک کتاب سه جلدی خواهد بود که به تلاش آقای میلاد عظیمی چاپ شده است.
وی با اشاره به آنکه زنده‌نام افشار در عمر علمی خود و در طول ۶۵ سال بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب و بالای ۹۰۰۰ یادداشت و مقاله نوشت افزود: نظارت ۱۹ مجموعه، سردبیری ۱۰ مجله، عضویت در ۳۲ شورا و انجمن در ایران و جهان و فعالیت در زمینه‌های کتابداری، کتاب‌شناسی، تصحیح، نسخه‌شناسی، فهرست‌نگاری، تاریخ‌نگاری، ایران‌گردی و حتی نهادسازی ازجمله کارهای او به‌شمار می‌رفت. بالای ۶۰ هزار نامه‌نگاری از ایرج افشار موجود است.
ایرج افشار، پلی بین آینده و گذشته
این پژوهشگر و استاد ادبیات فارسی عنوان کرد: ایرج افشار پلی بین آینده و گذشته بود. از دل تاریخ تمام آثار را بیرون می‌کشید و در دوران معاصر دست جوانان و علاقه‌مندان را می‌گرفت و در این زمینه همراهی می‌کرد. او مرد همه میادین فرهنگی و علمی بود. او ایران را زندگی کرده بود. زوایای تاریک تاریخ را آیینگی کرده بود و به راحتی به ما نشان داده بود. از دید چنین مردی تاریخ دیدن دارد.
شاهین‌دژی در ادامه گفت: «این دفتر بی‌معنی» خاطرات خود نوشته ایرج افشار است. کتاب در ۷۱۵ صفحه نوشته شده است. ۱۶ فصل است. دو قسمت آخر کتاب یادداشت‌های روزانه افشار، از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۸۷ و یک روزنگار است. بعضی یادداشت‌ها یک‌صفحه و بعضی یادداشت‌ها یک‌خط است. حسب حال خانواده، کودکستان تا دانشگاه، روزگار جوانی، سفرها، کتابخانه و کتابداری، مجله‌گردانی، ایران شناسی، دانشگاه تهران، نشر کتاب، انجمن‌ها، عضویت‌ها، کنگره‌ها، مردان فرهنگ، پیشامد و سیاست؛ عناوین موضوعات کتاب را در بر می‌گیرد.
کتابی که عنوان فروتنانه‌ای دارد
پروین‌گنابادی، به عنوان دیگر سخنران این نشست با بیان آنکه کتاب «این دفتر بی‌معنی»، عنوان فروتنانه‌ای دارد خاطرنشان کرد: ما در ایران چیزی به نام زندگی‌نامه خودنوشت نداشتیم. به دو علت: یک، تواضعی که اهل علم نشان می‌دادند و دو، تسلط عرفان و تصوف در فرهنگ فارسی. چرا که در عرفان، اولین کاری که یک نفر باید انجام دهد، این است که از خود سخنی نگوید و منِ خودش را از بین ببرد.
وی ادامه داد: ایرج افشار در این زمینه خیلی خوب وارد شده است. افشار معتقد بود آنچه به عنوان زندگی‌نامه خود نوشت مطرح می‌شود برداشت یک فرد از جهان نیست، غرورنامه‌ای خودپسندانه است. در ادبیات اروپا، این سبک کتاب بسیار اهمیت دارد؛ چراکه محل تلاقی رمان و تاریخ است. هنگامی که یک نفر از خود روایت می‌کند، به رمان نزدیک می‌شود، و چون در طول زمان درحال روایت است، به تاریخ نزدیک می‌شود. بهترین ماخذ برای شناخت تاریخ یک جامعه این نوع کتاب‌ها هستند.
خواندن این کتاب از هر حیث، جزو واجبات است
پروین‌گنابادی با تاکید بر آنکه ایرج افشار خلاصه فرهنگ ما است تصریح کرد: گاهی کسی ایران را از روی کتاب می‌شناسد و گاهی کسی تمام ایران را رفته و گشته و خلاهای فرهنگی را به خوبی می‌شناسد. ایرج افشار چنین آدمی بود. کسانی مانند ایرج افشار، هر چقدر بالا می‌روند و پیشرفت می‌کنند، دست‌هایی هم برای پایین کشیدن آنها بالا می‌رود. یکی از مسائلی که باید در عرصه کار فرهنگ انجام دهیم مربوط به همین موضوع می‌شود.
وی ادامه داد: ایرج افشار به جوانان توصیه می‌کرد «گوش خود را ببند و فکر نکن درباره‌ات چه می‌گویند، تنها کار خودت را بکن» از این رو می‌توان گفت خواندن این کتاب از هر حیث جزو واجبات است. «این دفتر بی‌معنی» تجربه زیسته از دانشمندی فرهیخته، اصیل و پُر کار است.
انتهای پیام
