«ترویج علم» و «توسعه اندیشه»؛ دو بال پرواز جهاد دانشگاهی به سوی قله افتخار

به گزارش ایکنا؛ «جهاد دانشگاهی» به‌ عنوان یکی از اولین و قدیمی‌ترین نهادهای انقلابی در حوزه «ترویج علم» و «تعالی فرهنگ»؛ از بدو تأسیس خود در سال 1359 تا به امروز در راستای تحقق مهمترین اهداف خرد و کلان خود چون «گسترش تحقیقات، شکوفایی روحیه تتبع و استعدادها در سطح جامعه برای نیل به خوداتکایی»؛ «توسعه امور فرهنگی در سطح جامعه از طریق همکاری با حوزه؛ دانشگاه؛ سایر مراجع و نهادهای فرهنگی به‌خصوص برای نسل جوان» و «گسترش طرح‌های کاربردی و نیمه‌صنعتی از طریق پیوند با مراکز علمی و تحقیقاتی به ‌منظور به ‌کارگیری نتایج پژوهش» مجدانه با تمام فراز و فرودهای تاریخ تحول و تطور انقلاب شکوهمند اسلامی مسیر خود را طی کرده است.

یکی از مهمترین ویژگی‌ها و کارکردهای جهاد دانشگاهی در حوزه ترویج علم و اشاعه فرهنگ؛ حضور مستمر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از نخستین گام آن (1366) تا امروز بوده ‌است.

این نهاد تلاش کرده به فراخور طی کردن مسیر سی‌وپنج دوره‌ای بزرگترین رخداد فرهنگی مردم‌محور کشور؛ علاوه ‌بر به‌روز نگهداشتن داده‌های اطلاعاتی در حوزه نشر مکتوب با محورهای مختلف دانش و علوم مرتبط با نهادهای نخبگانی و دانشگاهی، در قالب فعالیت‌های اقماری در خلال ایام سال و نیز رویدادهای مناسبتی چون نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به بازنمایی بخشی دیگر از فعالیت‌های خود در راستای اهداف کلان یاد شده بپردازد.

به‌ همین سبب است که در کنار کارنامه انتشار بیش ‌از 12000 عنوان کتاب از بدو تأسیس «انتشارات جهاد دانشگاهی» تا امروز؛ از تیرماه سال 1402 و تغییر رویکرد؛ کارکرد و اهداف انتشارات جهاد دانشگاهی به «سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» نه ‌تنها در امور محوله ابتدایی خود شاهد سکون و یا تغییر ماهوی نشد؛ که درست در نقطه مقابل تلاش کرد علاوه ‌بر رسالت‌های پیشین خود همسو با رشد حوزه دانش، فناوری، ارتباطات و اطلاعات؛ بر همان اصل سیاست و رسالت روزآمد بودن خود استوار باشد.

همچنین از سویی ‌دیگر، سازمان ترویج مطالعه و نشر جهان دانشگاهی ذیل تأکیدات و منویات مقام معظم رهبری در حوزه «بیانیه گام دوم»؛ «جهاد تبیین»؛ «تحولات منطقه و جهان» و «ماهیت و رویکرد جنگ شناختی و روایتی» دامنه توسعه فعالیت‌های اقماری خود در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را افزایش دهد.

برهمین اساس؛ سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی در سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که در حال برگزاری است؛ علاوه ‌بر میزبانی از دوستداران «یار مهربان» در دو غرفه این سازمان در بخش ناشران عمومی، واقع در شبستان مصلای حضرت امام(ره) و ناشران دانشگاهی، واقع در رواق اختصاصی میزبان ناشران دانشگاهی کشور، ضمن ارائه جدیدترین آثار روز حوزه علوم و دانش مورد نیاز و مطالبه محیط‌های آکادمیک؛ مهمترین منابع مکتوب این حوزه‌ها را در اختیار دانشجویان، استادان و اعضای هیئت علمی قرار دهد.

بیشتر بخوانید:

روحیه جهادی در نشر علم؛ نشان آشنای نشر جهاد دانشگاهی

طی گزارشی که در تاریخ 28 اردیبهشت در مرور فعالیت‌های «سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» در خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) شرحش رفت؛ تلاش شد علاوه ‌بر معرفی مجمل برنامه‌های ثابت فرهنگی جهاد دانشگاهی چون جایزه «کتاب سال دانشجویی»؛ جشنواره ملی «پایان‌نامه سال»؛ «پایان‌نامه سه‌دقیقه‌ای»؛ «کتاب سه‌دقیقه‌ای» و «کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نشر»؛ به معرفی دیگر رخدادهای مناسبتی و کارکردی این نهاد انقلابی ذیل فعالیت‌های سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی به عنوان بازوی اجرایی معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی؛ مانند «مسابقه کتابخوانی»؛ «رویداد فصل سخن»؛ «طرح سدید»؛ «طرح سریر» و «طرح رستا» اشاره شود.

حال در بخش دوم و پایانی گزارش ایکنا؛ با تمرکز بر اهم فعالیت‌های سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی ذیل چتر واحد سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خواهیم پرداخت که در ادامه از خاطر شما می‌گذرد.

برگزاری هفت برنامه اقماری در چهار محور اجرایی

همزمان با قرار گرفتن در آستانه برگزاری گام سی‌وپنجم نمایشگاه کتاب؛ حامد علی‌اکبرزاده، رئیس سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی؛ درباره حضور این سازمان در گام سی‌وپنجم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از عرضه بیش‌ از هزار عنوان کتاب، با عنوان تازه‌های نشر این سازمان در دو غرفه جهاد دانشگاهی در نمایشگاه کتاب تهران در بخش ناشران عمومی و دانشگاهی خبر داده بود.

رئیس سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی علاوه ‌بر اطلاع‌رسانی درباره تازه‌های نشر این سازمان از برگزاری «هفت برنامه فرهنگی» متنوع، طی ایام 11 روزه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران خبر داده بود. اهم این برنامه‌ها، «رونمایی کتاب و برگزاری نشست‌های تخصصی در حوزه کتاب، مطالعه و نشر»؛ «مناظره‌های دانشجویی با محوریت کتاب» و «تجلیل از نویسندگان دانشگاهی حوزه ادبیات پایداری» را در بر می‌گیرد که در ادامه ضمن نگاهی بر این رویدادها، اهم اتفاقات رخداده در بطن و متن آنها را به ‌ترتیب روز و ایام برگزاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به مرور خواهیم نشست.

در نگاهی کلان؛ برنامه‌های تبیین شده به روایت علی‌اکبرزاده، رئیس سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی را می‌توان بر چهار محور «رویداد تألیفی و پژوهشی»، شامل رونمایی کتاب‌ها؛ «رویداد کاربردی و مدیریتی»، شامل رونمایی از سامانه «پنجره واحد خدمات نشر» جهاد دانشگاهی؛ «رویداد تعاملی و رقابتی»، ذیل برگزاری مناظره دانشجویی با محوریت کتاب و «رویداد تعلیمی و تکریمی»، با محوریت تجلیل از نویسندگان دانشگاهی در حوزه ادبیات پایداری خلاصه کرد.

حضرت فاطمه(س)؛ «كوثر نبوت»؛ «همسر امامت» و «مادر ولایت»

نخستین برنامه «سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب همزمان با نخستین روز این نمایشگاه برابر با 19 اردیبهشت، هم‌نوا با ایام دهه پرفیض کرامت که آغاز آن به میلاد مسرور حضرت فاطمه معصومه(س) و خاتمه آن به میلاد شمس‌الشموس، شاه خراسان؛ حضرت امام رضا(ع) ختم می‌شود به آیین رونمایی از کتاب «حضرت فاطمه(س)» بازمی‌گشت.

در این آیین که روز چهارشنبه، 19 اردیبهشت؛ برابر با نخستین روز از سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به همت سازمان ترویج مطالعه و نشر در جهاد دانشگاهی و میزبانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد؛ استاد مهدی محقق، پژوهشگر و محقق نامدار حوزه ادبیات دینی؛ حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدرضا تقوی‌دامغانی، مشاور رئیس‌جمهور در امور روحانیت و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم موسوی، از اساتید برجسته و ممتاز حوزه علمیه قم با محوریت رونمایی از کتاب «حضرت فاطمه(س)» همراه بود.

کتاب «حضرت فاطمه(س)» تألیف «ملا بمانعلی» و فرزند ایشان «شیخ عباسعلی محقق واعظ دامغانی خراسانی» از محدثان سده چهاردهم هجری قمری در خطه خراسان است که اختصاص به زندگانی و فضائل حضرت فاطمه(س) بر پایۀ روایات اهل بیت(ع) دارد. آن دو در این کتاب علاوه بر تبویب روایات از منابع مختلف، برداشت و استظهار خویش از مجموع آیات و روایات را نیز ارائه داده‌اند.

تقابل تولیدات رسانه‌ای جریان اصلی و فضای مجازی

دومین رخداد فرهنگی از هفت برنامه «سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز ذیل عنوان «رویداد تألیفی و پژوهشی» به رونمایی از کتاب «آینده شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های سنتی ایران» اختصاص داشت که همزمان با روز چهارم نمایشگاه برابر با 22 اردیبهشت در سالن گوشه نقد مصلای حضرت امام‌ خمینی(ره) با حضور امیدعلی مسعودی، رئیس دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره و هژیر فتحی از نویسندگان کتاب برگزار شد.

«پنجره واحد خدمات نشر»؛ افتخار زرین جهاد دانشگاهی

اما محوری‌ترین روز در خلال ایام 11 روزه برپایی سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در قالب برنامه‌های فرهنگی «سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» هم‌زمان با 24 اردیبهشت؛ مصادف با ششمین روز از ایام برگزاری نمایشگاه رقم خورد.

جایی که دو برنامه ذیل عنوان «رویدادهای کاربردی و مدیریتی» شامل حضور دکتر حسن مسلمی‌نائینی، رئیس جهاد دانشگاهی به همراه تعدادی از مدیران برای بازدید از دو غرفه سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی در نمایشگاه و رونمایی از سامانه «پنجره واحد خدمات نشر» جهاد دانشگاهی توسط دکتر مسلمی‌نائینی برگزار شد.

رئیس جهاد دانشگاهی؛ «سامانه پنجره واحد خدمات نشر جهاد دانشگاهی» را با هدف یکپارچه‌سازی سیستم چاپ و نشر این نهاد؛ نظارت بر تولید و چاپ کتاب در تمام شعب انتشارات جهاد دانشگاهی رونمایی کرد.

علیرضا کلانترمهرجردی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی؛ درباره اهداف سامانه «پنجره واحد خدمات نشر» خطاب به رئیس جهاد دانشگاهی گفت: با راه‌اندازی این سامانه از این به بعد تمامی شعبات انتشارات جهاد دانشگاهی، خدمات نشر خود را از طریق این پنجره واحد به متقاضیان ارائه می‌کنند. همچنین از این به بعد هر فردی که تمایل به چاپ کتابش در جهاد دانشگاهی دارد می‌تواند با مراجعه به این سامانه اطلاعات شخصی؛ کتاب و همچنین نام واحدی را که تمایل دارد کتاب در آن به چاپ برسد، انتخاب کند.

وی ادامه داد: آن فرد متقاضی باید فایل کتاب را در این سامانه بارگذاری، سپس برای سازمان مطالعه و نشر ارسال کند تا پس از ارزیابی اولیه توسط این سازمان، کتاب به واحد مربوطه ارجاع شود.

عیارسنجی نسبت رکود کتاب با دخالت دولت

در ششمین روز از ایام برگزاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ پنجمین برنامه از هفت برنامه فرهنگی «سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» ذیل عنوان «رویداد تعاملی و رقابتی» با محوریت برگزاری مناظره دانشجویی حول محور «مداخله دولت در حوزه نشر» با حضور دو گروه «مشکات» از دانشگاه الزهرا و «اشراق» از دانشگاه تهران به میزبانی «سالن یاس» در شبستان مصلای حضرت امام‌خمینی(ره) برگزار شد.

در این مناظره که با شور و حال جوانان دانشجو و درپیش گرفتن زبانی صریح، متکی بر جریان رویکرد انتقادی در ساحت تعاملی و ارائه پیشنهادهای سازنده ازسوی دو گروه موافق (گروه مشکات؛ دانشگاه الزهرا) و مخالف (گروه اشراق؛ دانشگاه تهران) صورت پذیرفت؛ گروه‌ها با زبانی صریح، دیدگاه‌ها؛ رویکردها و آرای خود را بر اساس گزاره محوری مطرح شده بیان کردند.

دو اصل اعتلای ادبیات پایداری در دانشگاه‌‎ها

«سازمان ترویح مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» بعد از سپری کردن شش روز از ایام برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و برگزاری پنج رخ داد از هفت رخداد فرهنگی برنامه‌ریزی شده که در بالا ذکر و شرحشان رفت؛ هم‌زمان با روز هفتم برابر با 25 اردیبهشت؛ ششمین رخداد مدون در قالب بخش «رویداد تعلیمی و تکریمی» را با محوریت تجلیل از نویسندگان دانشگاهی حوزه ادبیات پایداری با حضور علیرضا کلانترمهرجردی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی؛ حامد علی‌اکبرزاده، رئیس سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی و محمدرضا سنگری، نویسنده و منتقد ادبی شناخته ‌شده در حوزه ادبیات پایداری و مدیر اندیشکده‌ ادبیات پایداری حوزه هنری به میزبانی «سالن یاس» واقع در شبستان مصلای حضرت امام خمینی(ره) برگزار کرد.

کلانترمهرجردی؛ در آئین «تجلیل از نویسندگان دانشگاهی ادبیات پایداری» با اشاره به غنای کمی و کیفی آثار مکتوب در عرصه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس گفت: جای بسی خوشحالی است که سهم قابل توجهی از آثار ارائه شده در رویدادهای فرهنگی همچون نمایشگاه کتاب را عرضه آثاری از این دست به خود اختصاص می‌دهند. حوزه نشر در جهاد دانشگاهی نیز پیشینه‌ای بیش از سه دهه دارد و پویایی این حوزه در جهاد دانشگاهی نشان از دغدغه ما داشته، همچنان که طی این سال‌ها ما نیز پا به پای سایر ناشران در اعتلای نشر و ترویج فرهنگ کتابخوانی گام برداشته‌ایم.

وی با مهم خواندن ارزیابی ادبیات مکتوب پایداری که عرصه‌های همچون انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و مقاومت را در برمی‌گیرد، اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که ما به دنبال آن پس از تغییر نام سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی به سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی بودیم، ایجاد یک پیستون فرهنگی به جهت مطالعه هدفمند به ویژه درباره موضوعات ارزشی و انقلاب اسلامی بوده است.

علی‌اکبرزاده؛ رئیس سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی نیز در این نشست با اشاره به پیشینه قریب به 40‌ساله جهاد دانشگاهی در حوزه نشر گفت: طی این سال‌ها فعالیت بسیار چشمگیری در زمینه نشر کتاب در این نهاد انقلابی صورت گرفته است که البته این آثار بیشتر به حوزه فناوری، علمی، دانشگاهی، علوم پایه و پزشکی مربوط می‌شود.

وی ‌افزود: از سال گذشته که نام این سازمان از سازمان انتشارات به سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی تغییر کرد و بر این اساس رسالت‌ها و مأموریت‌های ما بازنگری شد؛ ورود به حوزه‌های دیگر از جمله ادبیات پایداری و انقلاب اسلامی داشتیم. در همین راستا و به منظور بسط فعالیت‌های خود در حوزه علوم انسانی و البته پرداختن به ادبیات پایداری و انقلاب اسلامی تفاهم‌نامه‌هایی با نهادهایی خارج از بدنه جهاد دانشگاهی نیز منعقد شد که ازجمله آنها اندیشکده ادبیات پایداری حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی بود تا هم از تجربیات کارشناسان فعال در این حوزه استفاده شود و هم به یک الگوی واحد در زمینه تألیف و چاپ و نشر این قبیل آثار برسیم.

فقر نقد حلقه مفقوده توسعه علوم انسانی بومی 

درنهایت؛ هفتمین برنامه از سلسله برنامه‌های فرهنگی و مدون «سازمان ترویح مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» که ذیل روزهای برگزاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در دستور کار قرار گرفته بود در نهمین روز این رخداد برابر با 27 اردیبهشت در شاخه «رویداد تألیفی و پژوهشی» با محوریت رونمایی از کتاب «ایده علوم انسانی؛ تأملاتی بر تجربه‌ ایران معاصر» با حضور مالک شجاعی، نویسنده این اثر و مصطفی تقوی، عضو هیئت علمی و معاون فرهنگی دانشگاه شریف به میزبانی گوشه نقد در شبستان مصلای امام‌خمینی(ره) برگزار شد.

نویسنده کتاب «ایده علوم انسانی» در فرازی از این نشست، با تأکید بر آنکه حوزه علوم انسانی ـ اجتماعی در ایران برای تحلیل درست باید با این پرسش مواجه شود که طی یک قرن اخیر با ما چه کرده و ما با آن چه کرده‌ایم؟ بیان کرد: باید تأثیر علوم انسانی را در ساحت زیست و معرفت ایرانیان مورد کاوش قرار دهیم. اینکه کارکردها و سوء کارکردهای آن با جریان‌های علوم انسانی در کشورمان چه بود است.

وی ادامه داد: اما مسئله این است که سهم ما ایرانیان در میان دانشمندان و نظریه‌پردازان علوم انسانی کجاست؟ و ما در این عرصه چه کرده‌ایم؟ به‌ویژه آنکه بعد از انقلاب اسلامی شاهد بودیم که تمامی دعاوی سیاسی و اجتماعی در کشور ما بر سر علوم انسانی با رویکرد ایرانی و اسلامی استوار بوده و تلاش داشتیم تا تعریف جدیدی از انقلاب ارائه دهیم اما آیا توانسته‌ایم به این مهم دست پیدا کنیم؟

معاون فرهنگی دانشگاه صنعتی شریف  نیز در بخشی از نشست رونمایی این کتاب؛ با طرح این پرسش که در حوزه علوم انسانی در کشور ما چه می‌گذرد؟ به گزاره‌ای از خود کتاب اشاره کرد و گفت: نویسنده در این اثر اشاره کرده که از میان ۶۰۰ مجله‌ای که در حوزه علوم انسانی در کشور ما منتشر می‌شود حتی نمی‌توانیم به شش مؤلفه بومی پرداخته شده در این آثار دست پیدا کنیم. این خود نشان می‌دهد که اوضاع علوم انسانی در کشور ما در چه نقطه‌ای قرار دارد.

تقوی با بیان اینکه یکی از اصلی‌ترین مشکلات ما آن است که مسائل علوم انسانی با نگاه بوم‌شناسانه هنوز به شکل دقیق تفکیک نشده، گفت: مسئله این است که هنوز ما با ایجاد زیرساختی به‌ نام نقد مشکل داریم درحالی‌که اگر نقد وجود نداشته باشد شاهد هیچ‌گونه توسعه‌ای در علوم انسانی نخواهیم بود.

اوج گرفتن به سمت قله افتخاری که مقام معظم رهبری فرموده

بعد از شرح و با مرور اتفاقات و رخدادهای هفت‌گانه فرهنگی «سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی» در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب به‌وضوح می‌توان دریافت که در کنار ارائه 1000 اثر ارائه‌شده در دو غرفه جهاد دانشگاهی در نمایشگاه که تازه‌های نشر سازمان را به مخاطبان هدف خود شامل دانشجویان، استادان و اعضای هیئت علمی ارائه داده است؛ برگزاری هفت برنامه تدوین شد در شاخه رویدادهای «تألیفی و پژوهشی»؛ «کاربردی و مدیریتی»؛ «تعاملی و رقابتی» و «تعلیمی و تکریمی»؛ بازتاب‌دهنده شکل عینی و عملیاتی شعار نهاد انقلابی جهاد دانشگاهی و بازوی اجرایی آن در حوزه امور فرهنگی یعنی سازمان ترویج مطالعه و نشر با محوریت لبیک گفتن به منویات مقام معظم رهبری در حوزه روزآمدسازی و برنامه‌ریزی برای اجرای رویدادها و رخدادهای کاربردی در حوزه ترویج علم و تعالی فرهنگ با تمرکز بر بومی‌سازی علوم انسانی است.

صرف مرور همین کارنامه در ایام 11 روزه سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، خود مشتی نمونه خروار! از جمیع فعلیت‌ها و کُنش‌های جهاد دانشگاهی و بازوهای مختلف اجرایی آن در حوزه‌های مختلف ازجمله «سازمان ترویج مطالعه و نشر» جهاد دانشگاهی است که طی همین 11 روز به عموم مخاطبان و دوستداران «یار مهربان» نشان داد که «ترویج علم» و «توسعه اندیشه»؛ بال‌های تعالی رسالت فرهنگی جهاد دانشگاهی برای رسیدن به قله افتخاری است که مقام معظم رهبری تحقق آن را در آینده‌ای نزدیک وعده داده است.

گزارش از امین خرمی