توهین به شعور مخاطب و رواج بیبندوباریهای مختلفی چون قمار و مصرف مشروبات الکلی و به ویژه تبلیغ کشیدن سیگار در شبکه خانگی که برخی از آنها فیلمهای سینمایی اکران شده و دارای مجوز از سوی وزارت ارشاد هستند نمونههای بارز ترویج بیاخلاقی و بیتوجهی به سلامت روان تماشاگری هستند که برای دیدن این تولیدات هزینه صرف میکند تا در کنار خانواده در فضایی امن و با خیال راحت به تماشای فیلم و سریال بنشیند.
در سلسله گفتوگوهای ایکنا با رویکرد «شبکه نمایش خانگی، اخلاق و سبک زندگی» با تولیدکنندگان سینما و تلویزیون برآنیم تا به آسیبشناسی این موضوع بپردازیم و در پایان به ارائه راهکارهای اجرایی توسط هنرمندان برسیم.
در نهمین بخش با قربانعلی طاهرفر؛ کارگردان سینما که فیلم شریف آپاراتچی را در کارنامه خود دارد، درباره کارکرد دستگاه نظارتی بر پلتفرمها و ترویج ناهنجارهای فردی و اجتماعی نظیر اعتیاد و قمار در تولیدات سینمایی و شبکه خانگی صحبت کردهایم.
ایکنا – توجه به اخلاق اسلامی در آثار شما بسیار پررنگ است. موضوع گفتوگو ما نیز اخلاق در تولیدات نمایشی است؛ ویژگیای که به نظر میرسد در برخی از عرصهها به ویژه پلتفرمها کمرنگ شده است. پیرامون این موضوع توضیح دهید.
اخلاق در اصول اسلامی یکی از رکنهای اصلی است. در کل اخلاق در حوزه نمایش دو شکل دارد. ابتدا اخلاق حرفهای. در این حوزه روابطی که بر اصول کاری عوامل ساخت فیلم یا سریالها وجود دارد موردنظر است؛ بخشی که از آن به عنوان اخلاق حرفهای نام میبرند. برای مثال تعهد یک فیلمساز و یا بازیگر روی قراردادی که دارد نمود بارز اخلاق حرفهای است.
نوع دوم اخلاق آن چیزی است که در این گفتوگو را روی آن نظر داریم. در این عرصه موضوعاتی که در یک فیلم و سریال موردنظر قرار میگیرد باید با سیرهای که در اسلام روی آن تأکید شده، همخوانی لازم را داشته باشد. بعد از انقلاب اسلامی توجه به سیره اسلامی یکی از اصول ضروری و اولیه تولیدات هنری شد. من در این شکل باز دو رویکرد را لازم به ذکر میدانم.
در گام نخست پیامهایی که در فیلمها داده میشود باید احترام مخاطب را مدنظر داشته باشد چون برخی مواقع برخی از تولیدات به اندازهای به موضوعی سخیف دارند که برای شعور مخاطب توهین به حساب میآید. نوع دوم، کردارهایی است که از آن میتوان به عنوان بیاخلاقی نام برد. برای مثال تصویرگری نادرست از رفتار والدین با فرزندان یکی ازایندست بیاخلاقیها است.
نکته تأسفآور اینکه برخی مواقع رواج بیاخلاقی در سینما و تلویزیون با هدف فتح گیشه صورت میگیرد. چون این تصور رایج شده، پرداختن به برخی بیاخلاقیها باعث فروش بهتر آثار نمایشی میشود! شاید این تصور تا حدی هم صادق باشد اما دلیلی خوبی برای رواج بسیاری از رفتارهای ناخوشایند در جامعه نیست. بهترین مثال در این رابطه نشان دادن بیرویه مصرف دخانیات در تولیدات پلتفرمها است که این روزها به وفور شاهدش هستیم.
این قبیل رفتارهای ناخوشایند که از آن به عنوان ضد اخلاق هم میتوانیم نام ببریم باعث عادیسازی در جامعه شده است. چون وقتی تماشاگر به ویژه نسل جوان بسیاری از رفتارها را در حرکات قهرمان خود مشاهده میکند از آن الگوبرداری کرده و آن را تکرار میکند. این آسیبی بسیار خطرناک است که متأسفانه در تولیدات نمایشی رایج شده است.
ایکنا – رواج استعمال دخانیات به ویژه سیگار چرا باید تا به این اندازه در تولیدات نمایشی پلتفرمها شایع شود؟
بخشی از این چرایی به عقدههایی برمیگردد که سالها در حوزه نمایش وجود داشته و امروز که فضا بازتر شده هر فردی میخواهد سیگار کشیدن را در کارش نشان دهد. جالب است امروز در بسیاری از کشورها استعمال دخانیات در آثار نمایشی ممنوع یا بسیار کمرنگ شده اما ما تازه در پی نشان دادن آن هستیم! نکته عجیبتر اینکه در برخی از آثار پا فراتر نهاد شده و طرز استفاده مواد مخدر نشان داده میشود! وقتی چنین اتفاقاتی پیش میآید این سؤال پیش میآید که نقش نهادهای نظارتی چیست؟
نکته دیگری که بیانش هم تأسفآور است مصرف مشروبات الکی در برخی از آثار نمایشی است. چرا در فیلمها و سریالهای ایرانی باید مصرف مشروب نشان داده است؛ فعل حرامی که در اسلام یک گناه است. رد کردن خطوط قرمز اخلاقی تنها به این چند نکته که بیان کردم خلاصه نمیشود بلکه دایره واژگان آن وسیع است. حتی در یکی از فیلمهایی که هماکنون در حال اکران است شاهد قمار به شکلی کاملاً جز به جز هستیم و این کار بعد از اکران هم در شبکه خانگی به خانه مردم راه پیدا میکند!
بیاخلاقیهای که در آثار نمایشی دیده میشود یک بعد ماجراست چون بخش دیگری رفتاری است که برخی مدیران فرهنگی در این رابطه انجام میدهند. برای مثال وقتی بدون مطالعه دانشآموزان جوان و نوجوان از سوی مدارس به تماشای چنین فیلمهایی برده میشوند مشخص میشود در انتخاب محصول نمایشی برای دانشآموزان هیچ کار تربیتی و پژوهشیای انجام نشده است.
بیشتر بخوانیم:
قابل درک است در برخی از فیلمهای اجتماعی برای نشان دادن بزههای اجتماعی نیاز است برخی رفتارهای غیراخلاقی دیده شود. من نقدم به این دست تولیدات نیست بلکه منظورم آثاری است که بدون نیاز قصه و تنها برای جذابتر شدن تصویر دائماً در حال نمایش رفتارهایی هستند که در اخلاقیات بومی و دینی ما جایگاهی شایسته ندارد. درباره استعمال سیگار ذکر نکتهای را ضروری میدانم آنهم اینکه در برخی از تولیدات این رفتار به معنای روشنفکری نشان داده میشود. این موضوع تبلیغی بسیار خطرناک است که به رواج گسترده سیگار در جامعه میانجامد.
ایکنا – یکی دیگر از بیاخلاقیهای رایج در برخی تولیدات پلتفرمها تصویرگری نادرست از خانواده ایرانی است. چون در اکثر مواقع آنچه شاهدیم ربطی به کل جامعه ندارد. پیرامون این موضوع توضیح دهید.
خانواده ایرانی شاخصههای خود را دارد. تا چند سال پیش شاهد بودیم سریالهای ترکی با رواج برخی روابط خانواده را هدف قرار داده بودند اما امروز برخی از آثار ایرانی هم همان مسیر را طی میکنند. این مسئله نشان از هجمهای فرهنگی دارد که باید از سوی نهادهای نظارتی موردتوجه قرار گیرد وگرنه شاهد اتفاقات بسیار ناخوشایندی خواهیم بود. در همین رابطه یک سؤال برایم ایجاد شده است. چرا سریالهایی ترکی که در گذشته به آن نقد داشتیم امروز در پلتفرمها به نمایش در آمدهاند؟
در انتها باز هم میگویم که تعمدی برای تصویرگری از برخی بیاخلاقیها از سوی سازندگان در تولیدات نمایشی وجود ندارد بلکه دلیل اصلی تنها جذب حداکثری مخاطب است. در اینجا تنها نهادهای نظارتی به ویژه ساترا میتواند با اعمال نظر دقیق از میزان این بیاخلاقیها بکاهد.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام