نقش بی‌عدالتی و بهم ریختگی اجتماعی در افزایش مهاجرت نخبگان

به گزارش ایکنا، در سال ۱۳۹۶ سیناپرس در گفت‌وگویی با علی منتظری، عضو هیئت علمی و رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی به موضوع مهاجرت نخبگان پرداخته است. با توجه به اهمیت بحث مهاجرت نخبگان در این روزها، با آنکه سال‌ها از آن مصاحبه گذشته است بازنشر آن به ویژه توصیه‌هایی که به مسئولان و گروه‌های سیاسی شده خالی از لطف نیست و به نظر می‌رسد موضوعی است که باید مورد توجه جدی دولت آینده قرار گیرد.

 

اصولاً موضوع مهاجرت نخبگان چند وجهی است. یک وجه از موضوع این است که برخی نخبگان از سر ناچاری و ناامیدی و علیرغم میل باطنی به خارج از کشور می‌روند و این بخش نگران کننده ماجرا است. در مورد این گروه سوال این است چرا باید وضعی پیش بیاید که این افراد از روی استیصال، مجبور به ترک کشور و فعالیت در کشور‌های دیگر شوند.

 

گروه دیگری که به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند، استعداد‌های معمولی هستند که بدنبال زندگی، آرامش و مزایایی مادی و رفاهی بهتر هستند. این مسئله در کشور‌های دیگر نیز دیده می‌شود و افراد ترجیح می‌دهند با تحمل رنج سفر و دوری از خانواده و وطن، فرصت‌ها و زندگی بهتری را تجربه کنند. این نوع مهاجرت اصولاً نباید مهاجرت نخبگان تلقی شود. به نظر من اینگونه مهاجرت ها، چندان ناپسند نیستند؛ مهاجرت‌هایی که فرصت‌های بیشتر و بهتری برای توانایی‌های افراد فراهم می‌کنند. همه ملت‌ها از این فرصت‌ها استفاده می‌کنند و ایرانی‌ها هم باید بتوانند از این فرصت‌ها استفاده کنند و ضمن فراهم کردن یک زندگی بهتر به کشور خود نیز کمک کنند.

 

به هرحال بحث مهاجرت فارغ التحصیلان و متخصصان، تابعی از وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی داخل کشور است. با افزایش به هم ریختگی اجتماعی، نابرابری‌ها و بی عدالتی‌ها، (میزان) مهاجرت نیز افزایش پیدا می‌کند و برعکس، هر زمان که کشور از یک آرامش، ثبات و رفاه نسبی برخوردار باشد، این موضوع یا مطرح نمی‌شود و یا کمتر به یک مسئله تبدیل می‌شود.

 

سیاستمداران، گروه‌ها و جناح‌های سیاسی باید توجه کنند که یکی از آثار سوء دعوا‌ها و مشاجره‌های آنان در فضای عمومی، مهاجرت نخبگان است. بی‌توجهی به مسائل اصلی، بزرگنمایی مسائل حاشیه‌ای، نزاع‌های بی‌حاصل، قدرت‌طلبی و ثروت اندوزی نوکیسه‌گان باعث می‌شود افرادی که واقعا قصد خدمت به کشور را دارند، نتوانند این همه آشفتگی و فشار عصبی را تحمل کرده و به ناچار، مجبور به ترک کشور می‌شوند.

 

مسئولان باید توجه داشته باشند که مهاجرت (نخبگان)، تابعی از رفتار و موضع گیری آنها و تابعی از فضای حاکم بر جامعه است. وقتی افراد صاحب منصب و صاحب قدرت به نزاع و درگیری با یکدیگر می‌پردازند و در مقابله با هم موفقیت‌ها را کوچک می‌شمارند و ضعف‌ها را بزرگ نشان می‌دهند، طبیعی است که افراد نخبه و یا مستعد تاب و توان تحمل چنین فضایی را نداشته باشند و بخواهند که کشور را ترک کنند.

 

این یک تذکر برادرانه به مسئولان و گروه‌های سیاسی است که مراقب باشند؛ اعمال، رفتار و کردار آنها بسیار تعیین کننده است. کاری نکنیم که حتی دلبستگان انقلاب دچار یاس و ناامیدی شوند. اگر کسانی واقعا موجب یأس و ناامیدی درجامعه و در نهایت، منجر به مهاجرت بخشی از تحصیل کردگان شوند و باعث شوند که کشور از توان و استعداد این افراد محروم شود، خیانت بزرگی در حق مردم و کشور مرتکب شده‌اند. همه ما وظیفه داریم در جهت حفظ آرامش و وحدت کشور حرکت کرده و در چارچوب منافع ملی عمل کنیم.