نسبت به کتب «پفکی» مسئولیت و ممنوعیت داریم

به گزارش ایکنا؛ نشست رسانه‌ای مهدی رمضانی؛ دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با موضوع اقدامات و برنامه‌های نهاد و مرور کارنامه 32 ماهه این نهاد در دولت سیزدهم، ظهر شنبه، 27 مرداد؛ در سالن جلسات ستاد مرکزی این نهاد برگزار شد.

رمضانی در ابتدای این نشست مرور کارنامه 32ماهه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در دولت سیزدهم که بر مؤلفه‌های مختلف و متعددی استوار بود گفت: زمانی ‌که مسئولیت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور را به دست گرفتم، در گام نخست بر محور مفاهیم زیرساختی در سه مؤلفه «آیین‌نامه اجرایی و موارد تقنینی»؛ «اصلاح آیین‌نامه‌های نهاد» و همچنین «مسائل بودجه‌ای» استوار شدم.

وی ادامه داد: در حوزه آیین‌نامه اجرایی و موارد تقنینی مسئله اصلاح قانون گام نخست ما بود که روند اصلاح آیین‌نامه تا پایان ارائه در صحن علنی مجلس پیش رفت اما متأسفانه فرصتی برای مطرح شدن و به قانون بدل شدن در صحن میسر نشد. هر چند بسیاری از نکات در مسیر اداره کتابخانه‌های سراسر کشور با تصویب قانون در بدنه دولت برطرف شده است.

رمضانی با اشاره به آنکه در حوزه اصلاح آیین‌نامه اجرایی؛ پیش‌نویس این آیین‌نامه با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در کمیسیون فرهنگی-اجتماعی دولت مطرح و کلیات آیین‌نامه اجرایی به ثبت رسید گفت: اما با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته تأیید نهایی در دولت متوقف شده‌ است.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درباره‌ مسائل بودجه‌ای این نهاد با اشاره به آنکه در دو قوه مجریه و مقننه این مسئله پیگیری شده تصریح کرد: آیت‌الله رئیسی؛ رئیس‌جمهور شهید دو قول در حوزه معیشت کتابداران و گسترش دسترسی مردم به کتاب در سراسر کشور را به‌ عنوان اصلی‌ترین رسالت‌های نهاد تدوین کرده‌اند که بخش مهمی از حوزه معیشت کتابداران با مصوبات حقوقی دولت اجرا شد و تنها در مسئله مزایا به‌ دلیل تنگنای مالی نتوانسته‌ایم آنگونه که شایسته است اقدام کنیم.

اولویت شناساندن نهاد کتابخانه‌های به مسئولان و مدیران

در فصل دیگری از این نشست رمضانی با اشاره به اینکه یکی از اولویت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شناساندن کتابخانه‌های عمومی به دستگاه‌ها، مسئولان و مدیران کشوری بود خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم آسیب‌های مسئله کتابخانه در کشور در تمامی ساحت‌های آن مرتفع شود نیازمند شناساندن این مهم به بدنه دولت، مدیریت دولت و نظام مدیران مختلف فرهنگی در کشور هستیم. خوشبختانه در این حوزه پیشرفت‌های خوبی در امور اجرایی داشتیم و حضور رئیس‌جمهور شهید در نهاد؛ پیام‌های او و همچنین نگرش‌هایی که با محوریت عدالت فرهنگی داشته‌اند یاریگر ما در تحقق فراگیری شناختن نهاد کتابخانه‌ها در سراسر کشور توسط مدیران شد.

آمارهای کمی و کیفی کارنامه 32 ماهه نهاد

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور فصل دیگری از سخنان خود را به ارائه آمارهای این کارنامه 32 ماهه سکانداری‌اش در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اختصاص داد و گفت: در حوزه فعالیت تخصصی کتابخانه‌ها از 750هزار عضو به 2میلیون و 800هزار عضو طی این بازه زمانی رسیده‌ایم. همچنین از 45میلیون کتاب در مخازن نهاد کتابخانه‌ها در این 32 ماه عمر دولت سیزدهم با خرید 5میلیون کتاب اکنون آمار 50میلیون کتاب در کتابخانه‌ها را پشت‌ سر گذاشته‌ایم.

وی با اشاره به آنکه در آغاز کار دولت سیزدهم تعداد کتابخانه‌ها 2680باب در حوزه کتابخانه‌های نهادی بوده این عدد درحال ‌حاضر به 2779 باب کتابخانه نهادی افزایش پیدا کرده است. همچنین از 60 سالن مطالعه توانسته‌ایم به عدد 137 سالن مطالعه دست پیدا کنیم. در حوزه کتابخانه‌های مستقل و خصوصی نیز از عدد 24 به 34 کتابخانه شاهد افزایش بوده‌ایم.

رمضانی با اشاره به آنکه در حوزه کتابخانه‌های سیار که تا پیش‌از آغاز دولت سیزدهم کمتر از 30 کتابخانه سیار داشتیم اکنون بیش ‌از 55 کتابخانه سیار در سراسر کشور فعال هستند که 12خودرو توسط خیرین مردمی و دولتی برای تحقق این مهم به دست ما رسیده است.

وی درباره مسئله کتابخانه‌های سیار با اشاره به اینکه اختصاص 200 ماشین کتابخانه سیار از طریق خودروسازان تعهد آنها به دولت بود یادآور شد: از رسانه‌ها مطالبه این مهم را از خودروسازان کشوری درخواست داریم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با بیان آنکه توجه به تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام در دولت سیزدهم آماری بی‌نظیر بود یادآور شد: درحال‌حاضر پروژه‌ای نداریم که بیش‌از 57 درصد مراحل ساخت و تجهیز را طی کرده باشد و راه‌اندازی و فعال نشده باشد. درحال‌حاضر تمامی پروژه‌ها در حال ارائه خدمت به مخاطبان هستند و همچنین کتابخانه‌های متعددی در کشور مراحل پایانی کار ساخت و افزوده شدن به آمار کتابخانه‌های نهادی را پشت‌سر می‌گذارند.

گام جدی دولت سیزدهم در تحقق عدالت فرهنگی

رمضانی یکی دیگر از نکات مورد توجه دولت سیزدهم در حوزه کتابخانه‌ها و نگرش فرهنگی را تحقق عدالت فرهنگی دانست و گفت: در این حوزه نهاد کتابخانه‌ها توجه ویژه‌ای به حوزه عشایری داشته است. جشنواره کتاب و عشایر و ارائه خدمات کتابخانه‌ای به عشایر کشورمان بخش دیگری از فعالیت نهاد کتابخانه‌ها به‌شمار می‌رود.

وی با اشاره به اینکه یکی از جوان‌ترین بدنه مدیران فرهنگی در کشور در نهاد کتابخانه‌های عمومی مشغول فعالیت هستند یادآور شد: میانگین سنی مدیران در سراسر کشور 44 سال است که 20درصد از این جامعه مدیران ارشد به بانوان تعلق دارد. تلاش کردیم در حوزه انتخاب مدیران کارآمد به تخصص و کیفیت آنها تأکید داشته باشیم. در این ‌میان تعلق خاطری به نگاه جنسیتی نداشته‌ایم.

وی با اشاره به آنکه در تاریخ بیش ‌از 20 سال فعالیت نهاد کتابخانه‌ها اولین دوره‌ای که شاهد برگزاری جلسات مستمر هیئت امنا طی هر فصل یک‌بار بوده‌ایم تنها در دولت سیزدهم بود یادآور شد: همچنین مسئله توجه به حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان با برگزاری دوره «هدهد سفید» و همچنین کتابخانه‌های «هدهد سفید» از یک‌سو و ازسوی دیگر توجه به جامعه نابینایان؛ ناشنوایان و سالمندان از دیگر مؤلفه‌های تحقق عدالت فرهنگی در سایه سیاست‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به‌شمار می‌رود.

آسیبی به نام خودکم‌بینی در حوزه کارهای اجرایی

فصل دیگری از سخنان رمضانی در ارائه کارنامه 32 ماهه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در دولت سیزدهم به تکمیل شبکه زیرساخت فناوری اطلاعات این نهاد اشاره داشت و گفت: در کنار ارتقای فناوری اطلاعات تمامی دستگاه‌های رایانه‌ای سازمان به‌زودی شاهد افتتاح «سکوی اعضای کتابخانه‌های عمومی» در کشور خواهیم بود که در سایه تحقق فعالیت این سکو، تمامی مردم ایران با کد ملی قابلیت عضو شدن در کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور و دسترسی به مخزن کتابخانه‌های عمومی را به دست خواهند آورد.

رمضانی با اشاره به آنکه یکی از نگاه‌های توأم با تأسف از خودکم‌بینی در فعالیت‌های فرهنگی کشورمان است تصریح کرد: در حوزه کتابخانه‌ها اگر بخواهیم قیاسی در منطقه و یا جهان داشته باشیم اوضاع کتابخانه‌های ایران نسبت مطلوب را بازتاب می‌دهد. اگر شاهد افتتاح کتابخانه مرکزی اراک باشیم می‌توانیم بگوییم که رتبه یک را در حوزه کتابخانه‌های مرکزی در منطقه خاورمیانه به دست خواهیم آورد.

زائران اربعین و پویش «کتاب آزادگان؛ حسین علیه‌السلام»

فصل دیگر صحبت‌های رمضانی به فعالیت مناسبتی نهاد کتابخانه‌های عمومی بازمی‌گشت که وی در این باره اظهار کرد: شاهد ارائه خدمات همکاران‌مان در نهاد کتابخانه‌ها در مرزهای غربی؛ شمال غرب و جنوب غرب کشور برای زائران اربعین هستیم. پویش «کتاب آزادگان؛ حسین علیه‌السلام» را در راستای ارائه خدمات به زائرانی که در مرزها حضور دارند از پیش طراحی کرده و در حال اجرای آن هستیم.

کارهایی که نشد انجام دهیم

اجرای سند خواندن؛ فرایند عضویت در کتابخانه‌های عمومی؛ تکمیل پروژه‌های نیمه تمام؛ توسعه کتابخانه‌های سیار؛ تکمیل خدمات به حاشیه شهرهای بزرگ و عشایر و تحقق شهرهای فاقد کتابخانه ازجمله مؤلفه‌هایی بود که رمضانی به‌عنوان پروژه‌های نیمه‌تمام نهاد کتابخانه‌ها در دولت سیزدهم دانست و یادآور شد: بنای ما بر آن بود که در پایان فعالیت چهارساله دولت سیزدهم 150 کتابخانه اضافه شود که در حال حاضر از ابتدای سال تا به این لحظه 20 کتابخانه اضافه شده و 20 کتابخانه دیگر به‌زودی آماده بهره‌برداری خواهد شد.

خواهش نمی‌کنیم/ وظیفه ما نیست

بخش دیگر این نشست به طرح پرسش‌وپاسخ خبرنگاران با دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بازمی‌گشت.

خبرنگار ایکنا در این نشست پنج محور را در قالب مطالبه از مهدی رمضانی مطرح کرد:

1) مسئله تدوین سند ملی ترویج مطالعه مفید یا سند خواندن که در آن عنوان شده بود از بسیاری از دستگاه‌های فرهنگی و یا مرتبط با فعالیت‌های فرهنگی نماینده‌ای در تدوین سند حضور داشتند که برخی از این دستگاه‌ها عدم حضور خود در جلسات تدوین سند را عنوان کرده‌اند. دلایل چرایی این دوگانه را بفرمایید.

2) با توجه به اظهارات شما مبنی‌بر توجه به معیشت کتابداران، کماکان اصلی‌ترین کلیدواژه مشترک مطالبه کتابداران در سراسر کشور به مقوله معیشت بازمی‌گردد.

3) با توجه به تأکید شما نسبت‌ به گروه‌های نابینا، ناشنوا و سالمندان؛ در حوزه ارائه خدمات کتابخانه‌ایريال اغلب نابینایان نسبت‌به مستهلک شدن کتاب‌های «بِریل»؛ عدم چاپ کتاب‌های بریل و عدم ارائه خدمات برخی از کتابخانه‌ها به نابینایان شکایت دارند. دلیل این امر چیست؟

4) در حوزه همراهی با کتابخانه‌های مدارس کشور بسیاری از این کتابخانه‌ها ازنظر منبع و ذخیره‌ای کتاب در فقر به سر می‌برند و مدت‌هاست که کتاب‌های آنها به‌روز نشده است. نهاد برای برطرف شدن این اتفاق چه مسئله‌ای را مد نظر دارد؟

5) با نگاه به کتابخانه‌های نهاد سراسر کشور مسئله به‌روزرسانی عناوین در سایه تنوع سلیقه مخاطبان ازجمله مطالباتی است که کمتر شاهد این دست تنوع خاص در گروه کتاب‌های کودک و نوجوان برای ارائه خدمات به مخاطبان هدف هستیم. برای تحقق این امر چه تدبیری اندیشیده شده است؟

مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پاسخ به پنج مؤلفه مطرح‌ شده است به خبرنگار ایکنا در این نشست گفت: سند ملی خواندن مصوبه شورای فرهنگ عمومی است و در زمینه تدوین این سند تمامی دستگاه‌ها نمایندگانی داشتند. حتی چند دستگاه بودند که مطالبه حضور داشتند و بعد از ارائه درخواست آنها را نیز به کارگروه تدوین سند دعوت کرده‌ایم. نمایندگان برخی از دستگاه‌ها اگر حضور نداشتند کار نامه‌نگاری انجام ‌شده است. ما نباید برای حضور آنها خواهش کنیم.

وی ادامه داد: در حوزه معیشت باید بگویم که 12بند از آغاز دولت سیزدهم برای افزایش حقوق کتابداران طبق مصوبات دولتی اعمال شد و شاهد افزایش 35 تا 50 درصدی پرداختی کتابداران بوده‌ایم. حتی طی دو، سه ماه اخیر نیز اضافاتی نسبت‌به حقوق پیش‌از این همکاران کتابدار داشته‌ایم. هرچند کماکان تأکید داریم که در پرداخت مزایا، مشکلات بودجه‌ای وجود دارد که امیدواریم این مسئله در آینده نزدیک جبران شود.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ادامه با بیان آنکه مسئله چاپ کتاب‌های «بِریل» برای نابینایان وظیفه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیست گفت: آمار نشان می‌دهد که میزان یادگیری جامعه نابینایان نسل جدید برای خواندن زبان بریل به‌شدت کاهش پیدا کرده‌است. هرچند ما طی این سه سال تلاش کردیم در حد وسع خود کتاب‌های بریل را با دو دستگاهی که داریم به چاپ برسانیم. همچنین در تعامل با چندین دستگاه و نهاد مختلف 40 دستگاه «برجسته‌نگار» را به مؤسسات ذی‌ربط فرهنگی ارائه دادیم. باز هم تأکید داریم که مسئله چاپ کتاب برای نابینایان وظیفه سازمان بهزیستی است.

رمضانی در ادامه درباره مسئله کتابخانه‌های مدارس با اشاره به آنکه ما تفاهم‌نامه‌ای با وزارت آموزش‌وپرورش برای تجهیز کتابخانه‌های مدارس نداریم گفت: برای برطرف ساختن ظرفیت کتابخانه‌های مدارس مدلی ارائه دادیم و آن‌ هم اتصال مدارس به کتابخانه‌های عمومی نزدیک مدارس بود؛ اما همواره مقاومتی ازسوی وزارت آموزش‌وپرورش با فضاهای خارج از این وزارتخانه برای برقراری ارتباط وجود دارد. چه از نظر مالی و چه از نظر توانایی زیرساختی؛ نهاد کتابخانه‌ها حتی اگر بخواهد هم نمی‌تواند ارائه خدماتی در این دو حوزه و عرصه داشته باشد.

رمضانی در پاسخ به پرسش پایانی خبرنگار ایکنا مبنی‌بر عدم به‌روزرسانی و تنوع گونه‌های ادبی در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان در کتابخانه‌های سراسر کشور با رد انتقادات مطرح‌شده ازسوی خبرنگار ایکنا گفت: بیشتر کتاب‌های خریداری شده در حوزه ادبیات و در گام دوم هنر و سرگرمی بوده و تعداد قابل‌توجهی از این آثار به کتابخانه‌های سراسر کشور ارائه شده است. برخلاف تصور موجود، حوزه دین و کتاب‌های مربوط به این شاخه در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. با توجه به آنکه کتابخانه‌ها در تعریف محیط‌های عمومی به‌ عنوان محیط امن قلمداد می‌شوند پس نگاه ما چه در حوزه خرید و چه در حوزه تزریق کتاب‌ها به کتابخانه‌ها از مؤلفه‌های مختلف و متعددی تبعیت می‌کند.

زمضانی در پایان تصریح کرد: باید پذیرفت که در میان کتاب‌های چاپ‌شده کتاب‌های «پفکی» وجود دارند که با وجود خوش‌مزه بودن مضراتشان بیشتر از دل‌چسبی آن است. در حوزه کتاب نیز باید به این مسئله نگاه ویژه‌ای داشته باشیم.